Torna alla pagina principale
BIBLIOTECA

GERMANI
Scandinavi

MITI GERMANICI
Snorri Sturluson

PROSE EDDA

GYLFAGINNING

L'INGANNO DI GYLFI

▼ Snorri Sturluson, PROSE EDDA
Prose Edda. Edda in prosa
Fyrirsögn ok Formáli, Rubrica e prologo
Gylfaginning, L'inganno di Gylfi
 Skáldskaparmál, Discorso sull'arte scaldica
Avviso
GYLFAGINNING - Testo
Note
Bibliografia
PROSE EDDA
GYLFAGINNING
L'INGANNO DI GYLFI
  1. Di re Gylfi e Gefjun
  2. Qui si racconta dell'inganno di Gylfi
  3. Delle domande di Gangleri
  4. Qui si narra di Múspellsheimr e di Surtr
  5. Qui si narra di quando gli dèi diedero forma al gigante Ymir
  6. Di quando sorse la vacca Auðhumla
  7. Di quando i figli di Borr uccisero Ymir
  8. I figli di Borr formano la terra e il cielo
  9. I figli di Borr formano Askr ed Embla
  10. Del gigante Nǫrfi e di Nótt, sua figlia
  11. Del Sole e della Luna
  12. Il tormento di Sól
  13. Qui si narra di Bifrǫst
  14. La dimora degli dèi e la nascita dei nani
  15. Qui si narra del Santuario degli dèi
  16. Sul frassino Yggdrasill
  17. Qui si narra di Álfheimr
  18. L'origine del vento
  19. La differenza tra estate e inverno
  20. Qui si narra dei nomi di Óðinn e del suo potere
  21. Qui si narra di Þórr, del suo potere, e di Bilskírnir
  22. Di Baldr
  23. Di Njǫrðr e Skaði
  24. Dei figli di Njǫrðr
  25. Di Týr
  26. Di Bragi e Iðunn
  27. Di Heimdallr
  28. Di Hǫðr
  29. Di Víðarr
  30. Di Váli
  31. Di Ullr
  32. Di Forseti
  33. Qui si narra dell'áss Loki
  34. Dei figli di Loki e la cattura del lupo Fenrir
  35. Delle ásynjur
  36. Delle valchirie
  37. Freyr conquista Gerðr
  38. Del mangiare e del bere presso gli Æsir
  39. Della bevanda degli Einherjar
  40. L'imponenza di Valhǫll
  41. Il passatempo degli Einherjar
  42. Di quando Loki concepì Sleipnir insieme con Svaðilfǿri
  43. Skíðblaðnir
  44. Qui interviene Þriði [?]
    Qui inizia la saga di Þórr e Útgarðaloki
  45. L'incontro fra Þórr e Skrýmir
  46. Le imprese di Þórr e dei suoi compagni
  47. La separazione di Þórr e Útgarðaloki
  48. Qui si narra di quando Þórr andò a pescare il Miðgarðsormr
  49. Della dipartita di Baldr e del viaggio di Hermóðr nel regno di Hel
  50. Loki imprigionato
  51. Di fimbulvetr e di ragnarøkr
  52. Le dimore dopo il ragnarøkr
  53. Chi sopravvive al ragnarøkr
  54. Gangleri
    Epilogo

GYLFAGINNING

L'INGANNO DI GYLFI

       
1 [Frá Gylfa konungi ok Gefjuni] [Di re Gylfi e Gefjun] NOTA
1a Gylfi konungr réð þar lǫndum er nú heitir Svíþjóð. Frá honum er þat sagt at hann gaf einni farandi konu at launum skemtunar sinnar eitt plógsland í ríki sínu þat er fjórir øxn drǿgi upp dag ok nótt. En sú kona var ein at Ása ætt, hon er nefnd Gefjun. Hon tók fjóra øxn norðan ór Jǫtunheimum, en þat váru synir jǫtuns ok hennar, ok setti þá fyrir plóg. En plógrinn gekk svá hart ok djúpt at upp leysti landit, ok drógu øxninir þat land út á hafit ok vestr, ok námu staðar í sundi nǫkkvoru. Þar setti Gefjun landit ok gaf nafn ok kallaði Selund. Ok þar sem landit hafði upp gengit, var þar eptir vatn. Þat er nú Lǫgrinn kallaðr í Svíþjóð, ok liggja svá víkr í Leginum sem nes í Selundi.

Re Gylfi regnava su quelle terre che oggi si chiamano Svíþjóð. Di lui si narra che diede a una girovaga, quale compenso per averlo intrattenuto, tanta terra nel suo regno quanta ne potessero arare quattro buoi in un giorno e una notte. Questa donna però era della stirpe degli Æsir e aveva nome Gefjun. Ella portò da Jǫtunheimr, nel nord, quattro buoi che erano figli suoi e di uno jǫtunn. Li aggiogò tutti e quattro a un aratro, ma il vomere penetrò nel suolo con tanta forza e a tale profondità che la terra si staccò e i buoi la trascinarono a occidente sul mare, arrestandosi in uno stretto. Là si fermò Gefjun, diede un nome a quella terra e la chiamò Selund. E dove la terra era stata strappata, l'acqua formò in seguito quel lago che oggi è detto Lǫgrinn in Svíþjóð; ci sono infatti tante baie nel Lǫgrinn quanti promontori in Selund.

NOTA
1b Svá segir Bragi skáld gamli:

Come dice il vecchio scaldo Bragi:

{1}

Gefjun dró frá Gylfa
glǫð djúprǫðul ǫðla
svá at af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
Báru øxn ok átta
ennitungl þar er gengu
fyrir vineyjar víðri
valrauf, fjǫgur hǫfuð.

Gefjun trasse da Gylfi
lieta un sole profondo,
che per affanno di soma
crescesse la Danimarca.
In fronte avevano i buoi
otto lune quando fecero
di bell'isola ampio bottino:
quattro eran le teste.

NOTA
       
2 Hér hefr Gylva ginning frá því er Gylfi sótti heim Allfǫðr í Ásgarð með fjǫlkyngi, ok frá villu Ása, ok frá spurningu Gylva. Qui si racconta dell'inganno di Gylfi, di quando Gylfi raggiunse la casa di Allfǫðr in Ásgarðr con la magia, degli Æsir ingannevoli e delle domande di Gylfi. NOTA
2a Gylfi konungr var maðr vitr ok fjǫlkunnigr. Hann undraðisk þat mjǫk er Ásafólk var svá kunnigt at allir hlutir gengu at vilja þeira. Þat hugsaði hann hvárt þat mundi vera af eðli sjálfra þeira, eða mundi því valda goðmǫgn þau er þeir blótuðu. Hann byrjaði ferð sína til Ásgarðs ok fór með laun ok brá á sik gamals manns líki ok dulðisk svá. En Æsir váru því vísari at þeir hǫfðu spádóm, ok sá þeir ferð hans fyrr en hann kom ok gerðu í móti honum sjónhverfingar. En er hann kom inn í borgina, þá sá hann þar háva hǫll, svá at varla mátti hann sjá yfir hana. Þak hennar var lagt gyltum skjǫldum svá sem spánþak.

Re Gylfi era un uomo sapiente ed esperto di magia. Si stupiva molto che il popolo degli Æsir avesse una tale abilità che riuscisse a far accadere tutto secondo il proprio volere. Si chiese se questo fosse dovuto alla loro natura o se dipendesse dal potere degli dèi a cui tributavano sacrifici. Si mise in cammino verso Ásgarðr e viaggiò in incognito, camuffato da vecchio così da non farsi riconoscere. Ma gli Æsir erano più saggi, in quanto avevano il dono della preveggenza: si accorsero che si era messo in viaggio prima che arrivasse, e lanciarono sjónhverfingar su di lui. Quando Gylfi entrò nella rocca, vide una hǫll talmente alta che a stento ne scorgeva la sommità. Il tetto era ricoperto di scudi dorati disposti come tegole.

NOTA
2b Svá segir Þjóðólfr inn hvinverski at Valhǫll var skjǫldum þǫkð: Così dice Þjóðólfr di Hvínn che Valhǫll era coperta di scudi:

{2}

“Á baki létu blíkja,
barðir váru grjóti,
Sváfnis salnæfrar
seggir hyggjandi”.

“Sul dorso facevano splendere,
mentr'eran da pietra colpiti,
i coppi della sala di Sváfnir,
credendo di essere astuti”.

NOTA
2c Gylfi sá mann í hallardurum, ok lék at handsǫxum ok hafði tólf senn á lopti. Sá spurði hann fyrr at nafni. Hann nefndisk Gangleri ok kominn af refilstigum ok beiddisk at sǿkja til náttstaðar, ok spurði hverr hǫllina átti. Gylfi vide un uomo sulla porta che giostrava con dei pugnali e ne teneva sette in aria tutti insieme. Questi gli chiese innanzitutto il suo nome. Gylfi disse di chiamarsi Gangleri e di essere giunto per sentieri misteriosi; chiese ospitalità per la notte e domandò di chi fosse la hǫll. NOTA
2d Hann svarar at þat var konungr þeira, “en ek má fylgja þér at segja hann. Skaltu þá sjálfr spyrja hann nafns,” ok snerisk sá maðr fyrir honum inn í hǫllina. En hann gekk eptir, en þegar lauksk hurðin á hæla honum. L'uomo rispose che era del loro re. “Posso condurti a vederlo e potrai chiedergli tu stesso il suo nome.” E subito quell'uomo entrò nella sala. Gylfi lo seguì e la porta si chiuse alle loro spalle.
2e Þar sá hann mǫrg gólf ok margt fólk, sumt með leikum, sumir drukku, sumir með vápnum ok bǫrðusk. Þá litaðisk hann um ok þóttu margir hlutir ótrúligir þeir er hann sá.

Là egli vide molte stanze e una gran folla di gente; alcuni giocavano, altri bevevano, altri, armati, si battevano. Gylfi si guardava intorno e molto di quel che vedeva gli sembrava incredibile.

2f Þá mælti hann: Disse quindi:
{3}

“Gáttir allar
áðr gangi fram
um skygnask skyli,
þvíat óvíst er at vita
hvar óvinir
sitja á fleti fyrir”.

“Tutte le porte
prima di varcarle
vanno scrutate,
ché dubbio sovviene
se nemici siedano
nella sala [che ti sta] davanti”.

NOTA

2g

Hann sá þrjú hásæti ok hvert upp frá ǫðru, ok sátu þrír menn, sinn í hverju. Þá spurði hann hvert nafn hǫfðingja þeira væri. Sá svarar er hann leiddi inn, at sá er í inu nezta hásæti sat var konungr ok heitir Hár, en þar næst sá er heitir Jafnhár, en sá ofarst er Þriði heitir. Þá spyrr Hár komandann hvárt fleira er eyrindi hans, en heimill er matr ok drykkr honum sem ǫllum þar í Háva hǫll. Hann segir at fyrst vil hann spyrja ef nǫkkvorr er fróðr maðr inni. Hár segir at hann komi eigi heill út nema hann sé fróðari, Vide tre troni, l'uno sopra l'altro, e su ciascuno sedeva un uomo. Allora domandò che nome avessero quei signori. Colui che lo aveva condotto fin là gli rispose che quello seduto sul trono più basso era il re e si chiamava Hár, quello vicino Jafnhár e quello più in alto Þriði. Allora Hár domandò al nuovo venuto che cosa desiderasse e gli disse che poteva mangiare e bere come tutti gli altri nella hǫll di Hár. Egli rispose che per prima cosa voleva sapere se fosse presente qualche erudito. Hár gli rispose che non se ne sarebbe andato sano di lì se non fosse divenuto più sapiente,
{4}

ok stattu frammi
meðan þú fregnar,
sitja skal sá er segir.

e resta in piedi
mentre domandi;
siederà colui che parla.

       

3

Frá spurningu Ganglera

Delle domande di Gangleri  
3a

Gangleri hóf svá mál sitt: “Hverr er ǿztr eða elztr allra goða?”

Gangleri iniziò quindi a dire: “Chi è il sommo o il più antico di tutti gli dèi?”
3b Hár segir: “Sá heitir Allfǫðr at váru máli, en í Ásgarði inum forna átti hann tólf nǫfn. Eitt er Allfǫðr, annat er Herran eða Herjan, þriðja er Nikarr eða Hnikarr, fjórða er Nikuz eða Hnikuðr, fimta Fjǫlnir, sétta Óski, sjaunda Ómi, átta Bifliði eða Biflindi, níunda Sviðarr, tíunda Sviðrir, ellipta Viðrir, tólfta Jálg eða Jálkr”. Hár disse: “Egli è chiamato Allfǫðr nella nostra lingua, ma anticamente in Ásgarðr aveva dodici nomi. Il primo è Allfǫðr, il secondo Herran o Herjan, il terzo Nikarr o Hnikarr, il quarto Nikuðr o Hnikuðr, il quinto Fjǫlnir, il sesto Óski, il settimo Ómi, l'ottavo Bifliði o Biflindi, il nono Sviðurr, il decimo Sviðrir, l'undicesimo Viðrir, il dodicesimo Jálg o Jálkr”.
3c Þá spyrr Gangleri: “Hvar er sá guð, eða hvat má hann, eða hvat hefir hann unnit framaverka?”

Allora chiese Gangleri: “Dov'è questo dio? Qual è il suo potere? Quali grandi opere ha compiuto?”

3d

Hár segir: “Lifir hann of allar aldir ok stjórnar ǫllu ríki sínu ok ræðr ǫllum hlutum, stórum ok smám”.

Hár disse: “Egli vive in tutti i tempi e regge tutto il suo regno e governa tutte le cose, grandi e piccole”.
3e

Þá mælti Jafnhár: “Hann smíðaði himin ok jǫrð ok loptin ok alla eign þeira”.

Allora parlò Jafnhár: “Egli ha forgiato il cielo e la terra e l'aria e tutto quanto vi si trova”.
3f Þá mælti Þriði: “Hitt er mest, er hann gerði manninn ok gaf honum ǫnd þá er lifa skal ok aldri týnask, þótt líkaminn fúni at moldu eða brenni at ǫsku. Ok skulu allir menn lifa þeir er rétt eru siðaðir ok vera með honum sjálfum þar sem heitir Gimlé eða Vingólf, en vándir menn fara til Heljar ok þaðan í Niflhel, þat er niðr í inn níunda heim”.

Allora parlò Þriði: “Ma quel che di più grande egli ha compiuto è stata la creazione dell'uomo a cui ha donato il respiro affinché viva e mai muoia, benché il corpo si dissolva in polvere o bruci fino a diventare cenere. Tutti gli uomini giusti vivranno e abiteranno insieme a lui in quel luogo che è chiamato Gimlé o Vingólf. Gli uomini malvagi andranno invece da Hel e da lì nel Niflhel, che si trova in basso, giù, nel nono mondo”.

3g Þá mælti Gangleri: “Hvat hafðisk hann áðr at en himinn ok jǫrð væri gǫr?” Allora disse Gangleri: “Che cosa faceva egli prima che il cielo e la terra venissero creati?”
3h Þá svarar Hár: “Þá var hann með hrímþussum”. Hár rispose: “In quel tempo egli si trovava con i hrímþursar, i giganti di brina”.
       

4

Hér segir frá Muspells heimi, ok frá Surti

Qui si narra di Múspellsheimr e di Surtr  
4a Gangleri mælti: “Hvat var upphaf eða hversu hófsk, eða hvat var áðr?”

Gangleri disse: “Come fu il principio? Che cosa avvenne e cosa c'era prima?”

4b Hár svarar: “Svá sem segir í Vǫluspá: Hár rispose: “Così come è detto nella Vǫluspá:
{5}

Ár var alda
þat er ekki var.
Vara sandr né sær
né svalar unnir.
Jǫrð fannsk eigi
né upphiminn,
gap var ginnunga,
en gras ekki”.

Al principio era il tempo,
quando nulla esisteva.
Non c'era sabbia né mare
né gelide onde.
Non c'era terra
né cielo in alto:
un vuoto si spalancava
ma nulla cresceva”.

NOTA
4c Þá mælti Jafnhár: “Fyrr var þat mǫrgum ǫldum en jǫrð var skǫpuð, er Niflheimr var gǫrr, ok í honum miðjum liggr bruðr sá er Hvergelmir heitir, ok þaðan af falla þær ár er svá heita: Svǫl, Gunnþrá, Fjǫrm, Fimbul, Þul, Slíðr ok Hríð, Sylgr ok Ylgr, Víð, Leiptr, Gjǫll er næst Helgrindum”.

Allora disse Jafnhár: “Erano quei tempi antichi, prima che la terra venisse foggiata, quando venne fatto il Niflheimr, al cui centro stava la sorgente chiamata Hvergelmir; da là sgorgavano i fiumi che così si chiamano: Svǫl, Gunnþrá, Fjǫrm, Fimbulþul, Slíðr e Hríð, Sylgr e Ylgr, Víð, Leiptr e Gjǫll, che è il più prossimo ai cancelli di Hel”.

4d Þá mælti Þriði: “Fyrst var þó sá heimr í suðrhálfu er Muspell heitir. Hann er ljóss ok heitr. Sú átt er logandi ok brennandi, er hann ok ófǿrr þeim er þar eru útlendir ok eigi eigu þar óðul.

Allora disse Þriði: “Ma prima di ogni cosa vi fu quel mondo, a sud, chiamato Múspell. È luminoso e caldo, questo paese che arde e divampa, impervio agli stranieri e a coloro che non vi sono nati.

4e Sá er Surtr nefndr er þar sitr á lands enda til landvarnar. Hann hefir loganda sverð, ok í enda veraldar mun hann fara ok herja ok sigra ǫll goðin ok brenna allan heim með eldi. Surtr è il nome di colui che risiede ai confini di quella terra, di cui è il guardiano. Egli impugna una spada fiammeggiante e alla fine dei tempi giungerà, combatterà, vincerà tutti gli dèi e brucerà il mondo intero con il fuoco.
4f Svá segir í Vǫluspá: Così infatti è detto nella Vǫluspá:
 
{6}

Surtr ferr sunnan
með sviga lævi.
Skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjǫrg gnata
en gífr rata.
Troða halir helveg
en himinn klofnar”.

Surtr viene da sud
col veleno dei rami.
Splende la spada,
sole degli dèi caduti.
Le rocce si frangono,
crollano gigantesse;
gli uomini vanno ad Hel,
il cielo si schianta”.

NOTA
       

5

Hér segir er guðin skǫpuðu Ymi jǫtun

Qui si narra di quando gli dèi diedero forma al gigante Ymir  
5a Gangleri mælti: “Hversu skipaðist, áðr en ættirnar yrði eða aukaðist mannfólkit?”

Gangleri disse: “Che cosa avvenne prima che si formassero le varie stirpi e che il genere umano prosperasse?”

5b Þá mælti Hár: “Ár þær er kallaðar eru Élivágar, þá er þær váru svá langt komnar frá uppsprettunni at eitrkvikja sú er þar fylgði harðnaði svá sem sindr þat er renn ór eldinum, þá varð þat íss, ok þá er sá íss gaf staðar ok rann eigi, þá héldi yfir þannig úr þat er af stóð eitrinu ok fraus at hrími, ok jók hrímit hvert yfir annat allt í Ginnungagap”.

Allora parlò Hár: “Accadde che quei fiumi che sono chiamati Élivágar arrivarono così lontano dalla loro sorgente che la schiuma velenosa da loro recata s'indurì come la scoria che scappa dal fuoco, divenendo ghiaccio. E là dove quel ghiaccio si arrestò e non andò oltre, i vapori levatisi dal veleno gelarono in brina, e la brina si stese sopra ogni altra cosa nel Ginnungagap”.

5c Þá mælti Jafnhár: “Ginnungagap, þat er vissi til norðrs ættar, fyltisk með þunga ok hǫfugleik íss ok hríms ok inn í frá úr ok gustr. En hinn syðri hlutr Ginnungagaps léttisk móti gneistum ok síum þeim er flugu ór Muspellsheimi”.

Allora disse Jafnhár: “Ginnungagap, nella parte che volge verso il nord, si ricoprì di strati di ghiaccio e di brina, e da esso si levavano bruma e vento, mentre la parte a sud del Ginnungagap ne fu preservata dalla lava e dalle scintille che scaturivano da Múspellsheimr”.

NOTA
5d Þá mælti Þriði: “Svá sem kalt stóð af Niflheimi ok allir hlutir grimmir, svá var þat er vissi námunda Muspelli heitt ok ljóst, en Ginnungagap var svá hlætt sem lopt vindlaust. Ok þá er mǿttisk hrímin ok blær hitans, svá at bráðnaði ok draup, ok af þeim kvikudropum kviknaði með krapti þess er til sendi hitann ok varð manns líkandi ok var sá nefndr Ymir. En hrímþussar kalla hann Aurgelmi, ok eru þaðan komnar ættir hrímþussa, svá sem segir í Vǫluspá hinni skǫmmu:

Allora disse Þriði: “Così come il freddo proveniva da Niflheimr insieme a tutto ciò che è temibile, quanto si volgeva verso Múspell era caldo e luminoso e Ginnungagap era mite come aria priva di vento. Quando la brina fu investita dal vento caldo, si sciolse e gocciolò, e in quelle gocce, grazie alla forza di colui che aveva mandato il calore, nacque la vita ed essa assunse forma d'uomo. Costui fu detto Ymir, ma i hrímþursar  lo chiamano Aurgelmir ed è da lui che discende la loro stirpe di giganti, come dice la Vǫluspá inni skǫmmu:

NOTA
{7}

Eru vǫlur allar
frá Viðólfi,
vitkar allir
frá Vilmeiði,
en seiðberendr
frá Svarthǫfða,
allir jǫtnar
frá Ymi komnir

Le veggenti tutte
da Viðolfr,
i maghi tutti
da Vilmeiðr,
gli stregoni
da Svarthǫfði,
gli jǫtnar tutti
da Ymir discendono.

NOTA
5e En hér segir svá Vafþrúðnir jǫtunn: E qui dice così il gigante Vafþrúðnir:
{8}

Hvaðan Aurgelmir kom
með jǫtna sonum
fyrst inn fróði jǫtunn:
Ór Élivágum
stukku eitrdropar
ok óx unz varð ór jǫtunn,
þar órar ættir
komu allar saman,
því er þat allt eða atalt”.

Da dove Aurgelmir venne
tra i figli degli jǫtnar
per primo, il sapiente gigante?”
Dagli Élivágar
scaturì in gocce il veleno
e crebbe finché nacque un gigante.
Da là le nostre stirpi
vennero tutte insieme,
per cui sempre feroci saranno”.

NOTA
5f Þá mælti Gangleri: “Hvernig óxu ættir þaðan eða skapaðisk svá at fleiri menn urðu? Eða trúir þú þann guð er nú sagðir þú frá?”

Allora disse Gangleri: “Ma come fecero a nascere da lui le stirpi e come accadde che nacquero tanti uomini? Ritieni che fosse un dio, colui di cui mi hai ora parlato?”

5g Þá svarar Hár: “Fyr øngan mun játum vér hann guð. Hann var illr ok allir hans ættmenn, þá kǫllum vér hrímþursa. En svá er sagt at þá er hann svaf fekk hann sveita. Þá óx undir vinstri hendi honum maðr ok kona, ok annarr fótr hans gat son við ǫðrum. En þaðan af kómu ættir, þat eru hrímþursar. Hinn gamli hrímþurs, hann kǫllum vér Ymi”. Allora disse Hár: “Non lo riteniamo affatto un dio. Egli era malvagio e lo era tutta la sua progenie, che noi chiamiamo dei hrímþursar. Così si racconta, che mentre egli dormiva si mise a sudare. Sotto la sua mano sinistra crebbero un uomo e una donna, e un piede concepì un figlio con l'altro e da qui discesero le stirpi che divennero i giganti di brina. Quell'antico hrímþurs noi lo chiamiamo Ymir”.  
       

6

Frá því er skǫpuð var kýrin Auðumla

Di quando prese forma la vacca Auðhumla  
6a Þá mælti Gangleri: “Hvar byggði Ymir, eða við hvat lifði hann?”

Allora disse Gangleri: “Dove dimorava Ymir? di che cosa viveva?”

6b Hár svarar: “Næst var þat þá er hrímit draup at þar varð af kýr sú er Auðhumla hét, en fjórar mjólkár runnu ór spenum hennar, ok fǿddi hún Ymi”.

Hár rispose: “Non appena la brina si sciolse, da essa prese forma una vacca, chiamata Auðhumla; quattro fiumi di latte sgorgavano dalle sue mammelle e in questo modo essa nutrì Ymir”.

NOTA
6c Þá mælti Gangleri: “Við hvat fǿddisk kýrin?”

Allora disse Gangleri: “Di che cosa si nutriva la vacca?”

6d Hár svarar: “Hon sleikti hrímsteina þá er saltir váru. Ok hinn fyrsta steinanna er hon sleikti, kom ór steininum at kveldi manns hár, annan dag manns hǫfuð, þriðja dag var þat allr maðr. Sá er nefndr Búri. Hann var fagr álitum, mikill ok máttigr. Hann gat son þann er Borr er nefndr. Hann fekk þeirar konu er Bettla hét, dóttir Bǫlþorns jǫtuns, ok fengu þau þrjá sonu. Hét einn Óðinn, annarr Vili, þriði Vé. Ok þat er mín trúa at sá Óðinn ok hans brǿðr munu vera stýrandi himins ok jarðar. Þat ætlum vér at hann muni svá heita, svá heitir sá maðr er vér vitum mestan ok ágæztan, ok vel megu þér hann láta svá heita”. Hár rispose: “Leccava le rocce brinate, che erano salate, e nel primo giorno in cui essa le leccò, da quelle pietre spuntarono a sera i capelli di un uomo, il giorno dopo la testa e il terzo giorno vi fu l'uomo intero. Il suo nome era Búri. Era di bell'aspetto, grande e possente. Generò un figlio chiamato Borr; questi prese in moglie quella donna che si chiamava Bestla, figlia del gigante Bǫlþorn ed ebbero tre figli. Il primo si chiamava Óðinn, il secondo Vili, il terzo , e io so per verità, che Óðinn e i suoi fratelli saranno i signori del cielo e della terra. Noi questo crediamo, che così debba chiamarsi colui che sappiamo essere il maggiore e il supremo, e anche voi potete chiamarlo così”. NOTA
       
7

Frá því er synir Burs drápu Ymi

Di quando i figli di Borr uccisero Ymir  
7a

Þá mælti Gangleri: “Hvat varð þá um þeira sætt, eða hvárir váru ríkari?”

Allora disse Gangleri: “Ci fu un patto fra loro? Quali furono i più potenti?”
7b Þá svarar Hár: “Synir Bors drápu Ymi jǫtun, en er hann fell, þá hljóp svá mikit blóð ór sárum hans at meðr því drekðu þeir allri ætt hrímþursa, nema einn komsk undan með sínu hýski. Þann kalla jǫtnar Bergelmi. Hann fór upp á lúðr sinn ok kona hans ok helzk þar, ok eru af þeim komnar hrímþursa ættir, svá sem hér segir: Hár rispose: “I figli di Borr uccisero il gigante Ymir, ma quando egli cadde dalle sue ferite uscì tanto sangue, che in esso affogarono tutta la stirpe dei hrímþursar, tranne uno che fuggì con la sua famiglia. Costui gli jǫtnar lo chiamano Bergelmir. Si arrampicò sul suo mulino, sua moglie con lui, e così si salvarono. Da loro sono discese le stirpi dei hrímþursar, come così è detto: NOTA
{9}

Ǫrófi vetra
áðr væri jǫrð of skǫpuð,
þá var Bergelmir borinn.
Þat ek fyrst of man
er sá hinn fróði jǫtunn
var á lúðr of lagiðr”.

Innumerevoli inverni,
prima che la terra avesse forma,
Bergelmir era già nato.
Questo per primo ricordo:
vidi quel saggio jǫtunn
ch'era steso su un mulino”.

NOTA
       
8

[Borssynir skópu iǫrð ok himinn]

[I figli di Borr formano la terra e il cielo]  
8a Þá segir Gangleri: “Hvat hǫfðusk þá at Bors synir, ef þú trúir at þeir sé guð?”

Quindi disse Gangleri: “Cosa fecero dunque i figli di Borr, se tu credi che siano dèi?”

8b Hár segir: “Eigi er þar lítit af at segja. Þeir tóku Ymi ok fluttu í mitt Ginnungagap ok gerðu af honum jǫrðina, af blóði hans sæinn ok vǫtnin. Jǫrðin var gǫr af holdinu, en bjǫrgin af beinunum. Grjót ok urðir gerðu þeir af tǫnnum ok jǫxlum ok af þeim beinum er brotin váru”.

Hár disse: “Su questo non c'è poco da raccontare. Essi presero Ymir e lo posero nel mezzo del Ginnungagap e da lui trassero la terra, dal suo sangue il mare e le acque. La terra era fatta della sua carne, le rocce delle sue ossa. I sassi e le pietre le crearono dai suoi denti, dai molari, e dalle ossa che erano spezzate”.

8c Þá mælti Jafnhár: “Af því blóði er ór sárum rann ok laust fór, þar af gerðu þeir sjá þann er þeir gerðu ok festu saman jǫrðina ok lǫgðu þann sjá í hring útan um hana, ok mun þat flestum manni ófǿra þykkja at komask þar yfir”.

Quindi parlò Jafnhár: “Dal sangue che, corso dalle sue ferite, sgorgava fuori, essi fecero il mare. E quando ebbero formato e saldato insieme la terra, vi disposero intorno il mare come un anello; ed esso sembrerà impossibile da attraversare alla maggior parte degli uomini”.

8d Þá mælti Þriði: “Tóku þeir ok haus hans ok gerðu þar af himin ok settu hann upp yfir jǫrðina með fjórum skautum, ok undir hvert horn settu þeir dverg. Þeir heita svá: Austri, Vestri, Norðri, Suðri. Þá tóku þeir síur ok gneista þá er lausir fóru ok kastat hafði ór Muspellsheimi, ok settu á miðjan Ginnungahimin, bæði ofan ok neðan til at lýsa himin ok jǫrð. Þeir gáfu staðar ǫllum eldingum, sumum á himni, sumar fóru lausar undir himni, ok settu þó þeim stað ok skǫpuðu gǫngu þeim. Svá er sagt í fornum vísindum at þaðan af váru dǿgr greind ok áratal.

Quindi parlò Þriði: “Presero anche il suo cranio, ne fecero il cielo e lo posero sopra la terra con quattro angoli, e sotto ciascun angolo posero un nano. I nani si chiamano così: Austri, Vestri, Norðri, Suðri. Poi presero le scintille e le fiammelle che correvano libere, spruzzate fuori dal Múspellsheimr, e le posero nel mezzo del Ginnungahiminn, sia in alto che in basso, affinché illuminassero cielo e terra. Diedero un posto a tutti gli astri: ad alcuni fisso nel cielo, mentre ad altri, che correvano liberi sotto la volta celeste, stabilirono un luogo, dando forma al loro percorso. Nelle antiche testimonianze è detto che da allora furono contati i giorni e il numero degli anni.

NOTA
8e Svá sem segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:
 
{10}

Sól þat ne vissi
hvar hon sali átti.
Máni þat ne vissi
hvat hann megins átti.
Stjǫrnur þat ne vissu
hvar þær staði áttu.

Il sole non sapeva
dov'era la sua casa;
la luna non sapeva
qual era il suo potere;
le stelle non sapevano
di avere una dimora.

NOTA
8f Vá var áðr en þetta væri of jǫrð”.

Questo accadeva prima che esistesse la terra”.

8g

Þá mælti Gangleri: “Þetta eru mikil tíðindi er nú heyri ek. Furðu mikil smíð er þat ok hagliga gert. Hvernig var jǫrðin háttuð?”

Quindi disse Gangleri: “Sono grandi eventi quelli di cui ora odo. Questa è un'opera mirabile e abilmente realizzata. Quale forma fu data alla terra?”

8h Þá svarar Hár: “Hon er kringlótt útan, ok þar útan um liggr hinn djúpi sjár, ok með þeiri sjávarstrǫndu gáfu þeir lǫnd til bygðar jǫtna ættum. En fyrir innan á jǫrðunni gerðu þeir borg umhverfis heim fyrir ófriði jǫtna, en til þeirar borgar hǫfðu þeir brár Ymis jǫtuns ok kǫlluðu þá borg Miðgarð. Þeir tóku ok heila hans ok kǫstuðu í lopt ok gerðu af skýin, svá sem hér segir:

Quindi rispose Hár: “Essa è circolare all'esterno e tutt'attorno c'è un mare profondo. Lungo le rive di quel mare [i figli di Borr] diedero dimora alle stirpi degli jǫtnar perché vi abitassero. Ma nell'entroterra, innalzarono un bastione a circondare il mondo, contro l'ostilità degli jǫtnar. Usarono, per il loro recinto, le ciglia del gigante Ymir, e chiamarono quella fortezza Miðgarðr. Presero anche il suo cervello, lo lanciarono in cielo e ne fecero le nuvole, così come è qui detto:

8i
{11}

Ór Ymis holdi
var jǫrð of skǫpuð,
en ór sveita sjár,
bjǫrg ór beinum,
baðmr ór hári,
en ór hausi himinn

Dalla carne di Ymir
fu la terra formata,
dal sangue i mari,
montagne dalle ossa,
alberi dai capelli
e dal cranio il cielo.

NOTA
{12}

En ór hans brám
gerðu blíð regin
Miðgarð manna sonum,
en ór hans heila
váru þau hin harðmóðgu
ský ǫll of skǫpuð”.

Con le sue ciglia
fecero gli dèi gentili
Miðgarðr per i figli degli uomini;
e dal suo cervello
furono le impetuose
nuvole tutte create.

       

9

[Borssynir skópu Ask ok Emblu]

[I figli di Borr formano Askr ed Embla]  
9a

Þá mælti Gangleri: “Mikit þótti mér þeir hafa þá snúit til leiðar er jǫrð ok himinn var gert ok sól ok himintungl váru sett ok skipt dǿgrum. Ok hvaðan kómu menninir þeir er heim byggja?”

Quindi parlò Gangleri: Grandi cose mi sembra che essi abbiano compiuto, quando terra e cielo furono creati, ebbero il loro posto il sole e gli astri, e iniziò il conto dei giorni. Ma da dove giunsero gli uomini che abitano il mondo?

9b Þá svarar Hár: “Þá er þeir Bors synir gengu með sævarstrǫndu, fundu þeir tré tvau, ok tóku upp tréin ok skǫpuðu af menn. Gaf hinn fyrsti ǫnd ok líf, annarr vit ok hrǿring, þriði ásjónu, málit ok heyrn ok sjón; gáfu þeim klæði ok nǫfn. Hét karlmaðrinn Askr en konan Embla, ok ólusk þaðan af mannkindin, þeim er bygðin var gefin undir Miðgarði. Rispose Hár: “Mentre i figli di Borr andavano lungo la riva del mare trovarono due alberi, li raccolsero e li mutarono in uomini. Il primo diede loro respiro e vita, il secondo ragione e movimento, il terzo aspetto, parola, udito e vista. Diedero poi loro vesti e nomi. Il maschio si chiamò Askr, la femmina Embla; da loro nacque l'umanità, a cui fu data dimora entro Miðgarðr.  
9c Þar næst gerðu þeir sér borg í miðjum heimi er kallaðr er Ásgarðr. Þat kǫllum vér Troja. Þar bygðu guðin ok ættir þeira ok gerðusk þaðan af mǫrg tíðindi ok greinir bæði á jǫrðu ok í lopti. Þar er einn staðr er Hliðskjálf heitir, ok þá er Óðinn settisk þar í hásæti, þá sá hann of alla heima ok hvers manns athǿfi ok vissi alla hluti þá er hann sá. Kona hans hét Frigg Fjǫrgvinsdóttir, ok af þeira ætt er sú kynslóð komin er vér kǫllum Ása ættir, er bygt hafa Ásgarð hinn forna ok þau ríki er þar liggja til, ok er þat allt goðkunnig ætt. Ok fyrir því má hann heita Allfǫðr at hann er faðir allra goðanna ok manna ok alls þess er af honum ok hans krapti var fullt gert. Jǫrðin var dóttir hans ok kona hans. Af henni gerði hann hinn fyrsta soninn, en þat er Ásaþórr. Honum fylgði afl ok sterkleikr, þar af sigrar hann ǫll kvikvendi. Poi [i figli di Borr] costruirono per sé stessi, nel centro del mondo, una rocca che fu chiamata Ásgarðr, sebbene noi la chiamiamo Troja. Là abitano gli dèi e le loro stirpi e da allora molti avvenimenti e vicissitudini sono accaduti sia in cielo che in terra. Là c'è un posto chiamato Hliðskjálf e, quando Óðinn si insediava là nell'alto seggio, osservava tutto il mondo e le azioni di ogni uomo, e comprendeva tutto ciò che vedeva. Sua moglie si chiamava Frigg figlia di Fjǫrgynn e dalla loro discendenza proviene la stirpe degli Æsir, che ha popolato l'antica Ásgarðr e quei regni che le appartengono. Per questo egli deve essere chiamato Allfǫðr, perché è padre di tutti gli dèi, degli uomini e di tutto ciò che è stato compiuto grazie a lui e alla sua potenza. Jǫrð fu sua figlia e sposa. Da essa ebbe il primo figlio, che è Ásaþórr: lo accompagnano virtù e forza, e per questo egli sopravanza tutti gli altri esseri viventi. NOTA
       
10

Frá Nóra jǫtni ok Nótt, dóttur hans

Del gigante Nǫrfi e di Nótt, sua figlia  
10a

“Nǫrfi eða Narfi hét jǫtunn er bygði í Jǫtunheimum. Hann átti dóttur er Nótt hét. Hon var svǫrt ok døkk sem hon átti ætt til. Hon var gipt þeim manni er Naglfari hét. Þeira sonr hét Uðr. Því næst var hon gipt þeim er Annarr hét. Jǫrð hét þeira dóttir. Síðarst átti hana Dellingr, var hann Ása ættar. Var þeira sonr Dagr. Var hann ljóss ok fagr eptir faðerni sínu. Þá tók Allfǫðr Nótt ok Dag, son hennar, ok gaf þeim tvá hesta ok tvær kerrur ok setti þau upp á himin, at þau skulu ríða á hverjum tveim dǿgrum umhverfis jǫrðina. Ríðr Nótt fyrri þeim hesti er kallaðr er Hrímfaxi, ok at morni hverjum døggvir hann jǫrðina af méldropum sínum. Sá hestr er Dagr á heitir Skinfaxi, ok lýsir allt lopt ok jǫrðina af faxi hans”.

Nǫrfi o Narfi si chiamava uno jǫtunn che abitava in Jǫtunheimr. Egli aveva una figlia di nome Nótt, la quale era scura di carnagione e nera di capelli, come si addiceva alla sua stirpe. Ella era moglie di un uomo chiamato Naglfari. Loro figlio fu Auðr. In seguito fu sposata a uno che si chiamava Ánnarr. Loro figlia si chiamò Jǫrð. Infine ebbe Dellingr, che era della stirpe degli Æsir. Loro figlio fu Dagr. Questi era luminoso e bello come suo padre. Quindi Allfǫðr prese Nótt e Dagr, figlio di lei, diede loro due cavalli e due carri e li mandò su in cielo, affinché cavalcassero ogni dodici ore attorno alla terra. Nótt corre per prima su quel cavallo che si chiama Hrímfaxi e ogni mattino esso bagna la terra con la schiuma del suo morso. Il cavallo che possiede Dagr si chiama Skinfaxi perché col suo manto illumina tutto il cielo e la terra”. NOTA
       
11

[Frá Sól ok Mána]

[Del Sole e della Luna]  
11a Þá mælti Gangleri: “Hversu stýrir hann gang sólar ok tungls?”

Quindi parlò Gangleri: “In che modo egli governa il corso del sole e della luna?”

11b

Hár segir: “Sá maðr er nefndr Mundilfǿri er átti tvau bǫrn. Þau váru svá fǫgr ok fríð at hann kallaði annat Mána en dóttur sína Sól, ok gipti hana þeim manni er Glenr hét. En guðin reiddusk þessu ofdrambi ok tóku þau systkin ok settu upp á himin, létu Sól keyra þá hesta er drógu kerru sólarinnar, þeirar er guðin hǫfðu skapat til at lýsa heimana af þeiri síu er flaug ór Muspellsheimi. Þeir hestar heita svá: Árvakr ok Alsviðr. En undir bógum hestanna settu guðin tvá vindbelgi at kǿla þá, en í sumum frǿðum er þat kallat ísarnkol.

Hár disse: “Un uomo che si chiamava Mundilfǿri aveva due figli. Erano così belli e gentili che egli chiamò suo figlio Máni e sua figlia Sól, e diede questa in sposa all'uomo chiamato Glenr. Ma gli dèi si adirarono per questa insolenza, presero i due fratelli e li posero in cielo, costringendo Sól a cavalcare i cavalli che tirano il carro del sole, creato dagli dèi per illuminare il mondo con una favilla sfuggita dal Múspellsheimr. Quei cavalli si chiamano Árvakr e Alsviðr: sotto le loro spalle gli dèi misero, per rinfrescarli, due otri di vento, detti negli antichi poemi ísarnkol. NOTA
11c Máni stýrir gǫngu tungls ok ræðr nýjum ok niðum. Hann tók tvau bǫrn af jǫrðunni er svá heita: Bil ok Hjúki, er þau gengu frá brunni þeim er Byrgir heitir ok báru á ǫxlum sér sá er heitir Sǿgr, en stǫngin Símul. Viðfinnr er nefndr faðir þeira. Þessi bǫrn fylgja Mána, svá sem sjá má af jǫrðu”. Máni dirige il corso della luna e governa le sue fasi. Egli prese dalla terra due fanciulli, chiamati Bil e Hjúki, mentre si allontanavano dalla fonte chiamata Byrgir e portavano sulle loro spalle il secchio detto Sǿgr e il bastone Símul. Viðfinnr si chiama loro padre. Questi fanciulli seguono Máni, come si può vedere dalla terra”.  
       
12

[Frá úlfakreppu Sólar]

[Del tormento di Sól]  
12a Þá mælti Gangleri: “Skjótt ferr sólin ok nær svá sem hon sé hrædd, ok eigi mundi hon þá meir hvata gǫngunni at hon hræddisk bana sinn”.

Quindi parlò Gangleri: “Il sole viaggia veloce, quasi come se Sól avesse paura, e non potrebbe andare più in fretta se temesse la propria morte”.

12b

Þá svarar Hár: “Eigi er þat undarligt at hon fari ákafliga. Nær gengr sá er hana sǿkir, ok øngan útveg á hon nema renna undan”.

Rispose Hár: “Non c'è da stupirsi che corra precipitosamente. Il suo inseguitore le è vicino ed ella non ha altro scampo se non fuggire”.

12c

Þá mælti Gangleri: “Hverr er sá er henni gerir þann ómaka?”

Quindi parlò Gangleri: “Chi è colui che le procura questo affanno?”

12d

Hár segir: “Þat eru tveir úlfar, ok heitir sá er eptir henni ferr Skǫll. Hann hræðisk hon, ok hann mun taka hana. En sá heitir Hati Hróðvitnisson er fyrir henni hleypr, ok vill hann taka tunglit, ok svá mun verða”.

Disse Hár: “Ci sono due lupi: quello che corre dietro di lei si chiama Skoll. Egli la spaventa e alla fine la raggiungerà. Si chiama invece Hati figlio di Hróðvitnir quello che corre davanti a lei, il quale vuole prendere la luna, e anche questo accadrà”.

12e

Þá mælti Gangleri: “Hverr er ætt úlfanna?”

Quindi disse Gangleri: “Da dove deriva la stirpe dei lupi?”

12f

Hár segir: “Gýgr ein býr fyrir austan Miðgarð í þeim skógi er Járnviðr heitir. Í þeim skógi byggja þær trǫllkonur er Járnviðjur heita. In gamla gýgr fǿðir at sonum marga jǫtna ok alla í vargs líkjum, ok þaðan af eru komnir þessir úlfar. Ok svá er sagt at af ættinni verðr sá einn mátkastr er kallaðr er Mánagarmr. Hann fyllisk með fjǫrvi allra þeira manna er deyja, ok hann gleypir tungl ok støkkvir blóði himin ok lopt ǫll. Þaðan týnir sól skini sínu, ok vindar eru þá ókyrrir ok gnýja heðan ok handan.

Rispose Hár: “Una strega abita a est di Miðgarðr, nella foresta che si chiama Járnviðr. In quella foresta abitano le femmine trǫll dette Járnviðjur. La vecchia strega ha partorito molti giganti, tutti in forma di lupo, e da qui sono giunti questi [due] lupi. Si dice che da questa stirpe ne ne verrà uno più forte di tutti, detto Mánagarmr. Si nutrirà della carne di tutti gli uomini che muoiono, inghiottirà la luna, imbratterà di sangue il cielo e tutta l'aria. Allora il sole perderà la sua luce, i venti saranno inquieti ed echeggeranno avanti e indietro.

NOTA
12g Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:
 
{13}

Austr býr in aldna
í Járnviði
ok fǿðir þar
Fenris kindir.
Verðr ór þeim ǫllum
einna nǫkkurr
tungls tjúgari
í trǫlls hami.

A oriente la vecchia
vive in Járnviðr
e ivi partorisce
la prole di Fenrir.
Verrà fra tutti loro
l'unico e solo
divoratore della luna
in aspetto di trǫll.

NOTA
{14}

Fyllisk fjǫrvi
feigra manna,
rýðr ragna sjǫt
rauðum dreyra.
Svǫrt verða sólskin
of sumur eptir,
veðr ǫll válynd.
Vituð ér enn eða hvat?”

Sazio della vita
dei condannati,
arrossa i seggi divini
con sangue scarlatto.
Si oscura la luce del sole
nelle estati venture:
il tempo minaccia.
Volete saperne ancora?”

       
13

Hér segir frá Bifrǫst

Qui si narra di Bifrǫst  
13a Þá mælti Gangleri: “Hver er leið til himins af jǫrðu?”

Quindi parlò Gangleri: “Cos'è che porta dalla terra al cielo?”

13b

Þá svarar Hár ok hló við: “Eigi er nú fróðliga spurt. Er þér eigi sagt þat at guðin gerðu brú til himins af jǫrðu, ok heitir Bifrǫst? Hana muntu sét hafa, kann vera at þat kallir þú regnboga. Hon er með þrim litum ok mjǫk sterk ok ger með list ok kunnáttu meiri en aðrar smíðir. Ok svá sem hon er sterk, þá mun hon brotna þá er Muspells megir fara ok ríða hana, ok svima hestar þeira yfir stórar ár. Svá koma þeir fram”.

Rispose allora Hár, ridendo forte: “La tua domanda non è saggia. Non ti è stato detto che gli dèi hanno costruito un ponte dalla terra al cielo, chiamato Bifrǫst? Dovresti averlo visto, e forse lo chiami arcobaleno. È di tre colori, è molto robusto ed è fatto con più arte e sapienza di qualunque altra opera. Ma resistente com'è, nondimeno si romperà quando i figli di Múspell lo attraverseranno cavalcando e guadando i grandi fiumi coi loro cavalli. Così essi avanzeranno”.

NOTA
13c

Þá mælti Gangleri: “Eigi þótti mér goðin gera af trúnaði brúna, er hon skal brotna mega, er þau megu gera sem þau vilja”.

Allora Gangleri disse: “Non mi sembra che gli dèi siano stati onesti, costruendo un ponte che potrà crollare, quando potevano farne uno come volevano”.

13d Þá mælti Hár: “Eigi eru goðin hallmælis verð fyrir þessa smíð. Góð brú er Bifrǫst, en engi hlutr er sá í þessum heimi er sér megi treystask þá er Muspells synir herja”. Rispose allora Hár: “Non sono da biasimare gli dèi per quest'opera. Bifrǫst è un buon ponte, ma niente è abbastanza sicuro in questo mondo da poter reggere alla devastazione dei figli di Múspell”.
       

14

[Um bústaði goða ok upphaf dverga]

[La dimora degli dèi e la nascita dei nani]  
14a Þá mælti Gangleri: “Hvat hafðisk Allfǫðr þá at er gǫrr var Ásgarðr?”

Quindi parlò Gangleri: “Cosa fece Allfǫðr quando Ásgarðr fu costruita?”

14b Hár segir: “Í upphafi setti hann stjórnarmenn í sæti ok beiddi þá at dǿma með sér ørlǫg manna ok ráða um skipun borgarinnar. Þat var þar sem heitir Iðavǫllr í miðri borginni. Var þat hit fyrsta þeira verk at gǫra hof þat er sæti þeira standa í, tólf ǫnnur en hásætit þat Allfǫðr á. Þat hús er bezt gǫrt á jǫrðu ok mest, allt er þat innan ok útan svá sem gull eitt. Í þeim stað kalla menn Glaðsheim. Annan sal gǫrðu þeir, þat var hǫrgr er gyðjurnar áttu, ok var hann allfagrt hús. Hann kalla menn Vingólf. Þar næst gerðu þeir þat at þeir lögðu afla, ok þar til gerðu hamar ok tǫng ok steðja ok þaðan af ǫll tól ǫnnur, ok því næst smíðuðu þeir málmstein ok tré ok svá gnógliga þann málm er gull heitir, at ǫll búsgǫgn ok ǫll reiðigǫgn hǫfðu þeir af gulli, ok er sú ǫld kǫlluð gullaldr, áðr en spiltisk af tilkvámu kvennanna. Þær kómu ór Jǫtunheimum. Þar næst settusk guðin upp í sæti sín ok réttu dóma sína ok mintusk hvaðan dvergar hǫfðu kviknat í moldunni ok niðri í jǫrðunni svá sem maðkar í holdi. Dvergarnir hǫfðu skipazk fyrst ok tekit kviknan í holdi Ymis ok váru þá maðkar, en af atkvæði guðanna urðu þeir vitandi mannvits ok hǫfðu manns líki, ok búa þó í jǫrðu ok í steinum. Móðsognir var ǿztr ok annarr Durinn.

Disse Hár: “Per prima cosa, egli stabilì dei governatori sui seggi e ordinò loro di con lui il destino degli uomini e di deliberare sulle disposizioni della fortezza. Questo accadde nel campo chiamato Iðavǫllr, al centro della cittadella. La loro prima opera fu la costruzione di quella corte in cui porre i loro seggi, dodici insieme all'alto trono che appartiene ad Allfǫðr. Questo edificio è il migliore costruito sulla terra e il più grande. Qui tutto, dentro e fuori, è d'oro puro. Questo luogo gli uomini lo chiamano Glaðsheimr. Essi costruirono [poi] un'altra sala: il santuario delle dee, meraviglioso; gli uomini lo chiamano Vingólf. In seguito costruirono un edificio ove posero delle fucine, poi fecero martelli, tenaglie, incudini e tutti gli altri utensili. Quindi lavorarono il metallo, la pietra e il legno, e v'era tale abbondanza di quel metallo che si chiama oro che tutti i loro arnesi e le loro suppellettili erano d'oro. Quel tempo fu chiamato età dell'oro, prima che fosse rovinato dall'avvento delle donne giunte da Jǫtunheimr. Poi gli dèi s'insediarono sui loro troni, si riunirono in consiglio e ricordarono in che modo i dvergar avessero preso vita nel fango e sotto terra, come i vermi nella carne. Dapprima i dvergar si erano formati e avevano presa vita nella carne di Ymir, ed erano proprio vermi, ma per decisione degli dèi avevano ricevuto la conoscenza del sapere umano e l'aspetto degli uomini; nondimeno abitavano nella terra e nelle rocce. Móðsognir fu il primo e il secondo Durinn.

NOTA
14c Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:
{15}

Þá gengu regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilug goð,
ok um þat gættusk,
at skyldi dverga
drótt of skepja
ór Brimis blóði
ok ór Bláins leggjum

Allora andarono tutti i potenti
ai seggi del giudizio,
gli altissimi dèi,
e tennero consiglio:
chi dovesse dei dvergar
le stirpi foggiare
dal sangue di Brimir
e dalle ossa di Bláinn.

NOTA
{16}

Þar mannlíkun
mǫrg of gǫrðusk,
dvergar í jǫrðu
sem Durinn sagði.

Allora in forma d'uomo
ne nacquero molti,
dvergar nella terra,
come disse Durinn.

14d

Ok þessi segir hon nǫfn þeira:

E questi, disse [la vǫlva], erano i loro nomi:

{17}

Nýi, Niði,
Norðri, Suðri,
Austri, Vestri,
Alþjólfr, Dvalinn,
Nár, Náinn,
Nipingr, Dáinn,
Bifurr, Báfurr,
Bǫmburr, Nóri,
Órinn, Ónarr,
Óinn, Mjǫðvitnir.

Nýi, Níði,
Norðri, Suðri,
Austri, Vestri,
Alþjófr, Dvalinn,
Nár, Náinn,
Nípingr, Dáinn,
Bífurr, Báfurr,
Bǫmburr, Nóri,
[Órinn], Ónarr,
Óinn, Mjǫðvitnir.

NOTA
{18}

Vigr ok Gandálfr,
Vindálfr, Þorinn,
Fili, Kili,
Fundinn, Vali,
Þrór, Þróinn,
Þéttr, Litr, Vitr,
Nýr, Nýráðr,
Rekkr, Ráðsviðr.

Vigr e Gandálfr,
Vindálfr, Þorinn,
Fili, Kili,
Fundinn, Váli,
Þrór, Þróinn,
Þekkr, Litr, Vitr,
Nýr, Nýráðr,
Rekkr, Ráðsviðr.

14e

En þessir eru ok dvergar ok búa í steinum, en inir fyrri í moldu:

Anche questi erano nani e abitavano nelle rocce; mentre i primi, invece, nel fango:

{19}

Draupnir, Dolgþvari,
Haur, Hugstari,
Hleðiolfr, Glóinn,
Dóri, Óri,
Dúfr, Andvari,
Heftifili,
Hár, Svíarr.

Draupnir, Dólgþvari,
Hǫrr, Hugstari,
Hleðjólfr, Glóinn,
Dóri, Óri,
Dúfr, Andvari,
Heptifili,
Hárr, Svíarr.

NOTA
14f En þessir kómu frá Svarinshaugi til Aurvanga á Jǫruvǫllu, ok eru komnir þaðan Lofarr. Þessi eru nǫfn þeira:

E questi invece vennero da Svarinshaugr fino ad Aurvangar, nello Jǫruvellir, e da questi giunsero i Lovarr. Questi erano i loro nomi:

{20}

Skirfir, Virfir,
Skáfiðr, Ái,
Alfr, Yngvi,
Eikinskialdi,
Falr, Frosti,
Fiðr, Ginnarr”.

Skirfir, Virvir,
Skáfiðr, Ái,
Alfr
, Ingi,
Eikinskjaldi,
Falr, Frosti,
Fiðr, Ginnarr”.

NOTA
       

15

Hér segir frá helgistað guðanna

Qui si narra del santuario degli dèi  
15a Þá mælti Gangleri: “Hvar er hǫfuðstaðrinn eða helgistaðr guðanna?”

Quindi parlò Gangleri: “Dove si trova la residenza principale o il luogo più sacro degli dèi? ”

15b Hár segir: “Þat er at aski Yggdrasils. Þar skulu guðin eiga dóma sína hvern dag”.

Rispose Hár: “Si trova presso il frassino Yggdrasill. Là gli dèi devono tenere il loro consiglio ogni giorno”.

NOTA
15c Þá mælir Gangleri: “Hvat er at segja frá þeim stað?”

Quindi parlò Gangleri: “Cosa c'è da dire di questo luogo?”

15d Þá segir Jafnhár: “Askrinn er allra trjá mestr ok beztr. Limar hans dreifask yfir heim allan ok standa yfir himni. Þrjár rǿtr trésins halda því upp ok standa afar breitt. Ein er með Ásum, ǫnnur með hrímþursum, þar sem forðum var Ginnungagap. In þriðja stendr yfir Niflheimi, ok undir þeiri rót er Hvergelmir, en Níðhangr nagar neðan rótina. En undir þeiri rót er til hrímþursa horfir, þar er Mímisbrunnr, er spekð ok mannvit er í fólgit, ok heitir sá Mímir er á brunninn. Hann er fullr af vísindum, fyrir því at hann drekkr af brunninum af horninu Gjallarhorni. Þar kom Allfǫðr ok beiddisk eins drykkjar af brunninum, en hann fekk eigi fyrr en hann lagði auga sitt at veði.

Allora disse Jafnhár: “Il frassino è di tutti gli alberi il più imponente e il migliore; i suoi rami si estendono su tutto il mondo e sovrastano il cielo. Tre radici sostengono l'albero e si protendono per vasti spazi: una va fra gli Æsir; un'altra fra i Hrímþursar, là dove un tempo c'era il Ginnungagap. La terza si stende sopra Niflheimr; sotto questa radice si trova Hvergelmir e Níðhǫggr la rosicchia dal basso. Sotto la radice che si dirige verso i Hrímþursar c'è Mímisbrunnr, ove sono conservate saggezza e intelligenza. Si chiama Mímir colui che possiede la fonte: egli è pieno di sapienza, poiché beve alla sorgente con il corno Gjallarhorn. Là andò Allfǫðr e chiese di bere dalla fonte, ma non gli fu concesso prima di aver lasciato in pegno un suo occhio.

NOTA
15e Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:
{21}

Allt veit ek Óðinn
hvar þú auga falt
í hinum mæra
Mímis brunni.
Drekkr mjǫð Mímir
morgin hverjan
af veði Valfǫðrs.
Vitu þér enn eða hvat?

Tutto so io, Óðinn,
dove un occhio celasti
là, nella famosa
Mímisbrunnr!”
Beve Mímir l'idromele
ogni mattino
sopra il pegno di Valfǫðr.
Volete saperne ancora?

NOTA
15f Þriðja rót asksins stendr á himni, ok undir þeiri rót er sá brunnr er mjǫk er heilagr ok heitir Urðarbrunnr. Þar eigu guðin dómstað sinn. Hvern dag ríða æsir þangat upp um Bifrǫst, hon er kǫlluð Ásbrú. Hestar Ásanna heita svá: Sleifnir er beztr, hann á Óðinn, hann hefir átta fǿtr. Annarr er Glaðr, þriði Gyllir, fjórði Glenr, fimti Skeiðbrimir, sétti Silfrintoppr, sjaundi Sinir, átti Gils, níundi Falhófnir, tíundi Gulltoppr, ellipti Léttfeti. Baldrs hestr var brendr með honum. En Þórr gengr til dómsins ok veðr ár þær er svá heita:

La terza radice del frassino si protende nel cielo e sotto di essa si trova quella sorgente, sommamente sacra, che si chiama Urðarbrunnr; là gli dèi tengono il loro consiglio. Ogni giorno gli Æsir vi giungono a cavallo attraverso Bifrǫst, che perciò è detto anche Ásbrú. I cavalli degli Æsir si chiamano così: Sleipnir è il migliore, appartiene a Óðinn e possiede otto zampe. Il secondo è Glaðr, il terzo Gyllir, il quarto Glenr , il quinto Skeiðbrimir, il sesto Silfrintoppr, il settimo Sinir, l'ottavo Gils, il nono Falhófnir, il decimo Gulltoppr, l'undicesimo Léttfeti. Il cavallo di Baldr fu bruciato insieme al padrone. Þórr invece si reca al consiglio guadando quei fiumi che così si chiamano:

NOTA
{22}

Kǫrmt ok Ǫrmt
ok Kerlaugar tvær,
þær skal Þórr vaða
dag hvern
er hann dǿma ferr
at aski Yggdrasils,
þvíat Ásbrú
brennr ǫll loga,
heilug vǫtn hlóa”.

Kǫrmt e Ǫrmt
e i due Kerlaugar,
questi deve Þórr guadare
ogni giorno,
quando in consiglio si reca
al frassino Yggdrasill,
poiché Ásbrú
arde tutto di fiamme,
ribollono le sacre acque”.

15g Þá mælti Gangleri: “Brenn eldr yfir Bifrǫst?”

Quindi parlò Gangleri: “Arde dunque un fuoco su Bifrǫst?”

15h Hár segir: “Þat er þú sér rautt í boganum er eldr brennandi. Upp á himin mundu ganga hrímþursar ok bergrisar ef ǫllum væri fǿrt á Bifrǫst þeim er fara vilja. Margir staðir eru á himni fagrir, ok eru þar allt guðleg vǫtn fyrir. Þar stendr salr einn fagr undir askinum við brunninn, ok ór þeim sal koma þrjár meyjar þær er svá heita: Urðr, Verðandi, Skuld. Þessar meyjar skapa mǫnnum aldr, þær kǫllum vér nornir. Enn eru fleiri nornir, þær er koma til hvers manns er borinn er at skapa aldr, ok eru þessar goðkunnigar, en aðrar álfa ættar, en inar þriðju dverga ættar, svá sem hér segir:

Disse Hár: “Quel rosso che vedi nell'arco è fuoco che arde. Su in cielo arriverebbero i hrímþursar e i bergrisar, se la via fosse aperta a tutti coloro che vogliono passare. Molti meravigliosi posti si trovano in cielo e ciascuno è sotto la protezione divina. Là, sotto al frassino, davanti alla fonte, si trova una bellissima sala. Da essa vengono tre fanciulle che si chiamano Urðr, Verðandi e Skuld. Queste fanciulle assegnano la vita agli uomini e noi le chiamiamo Nornir. Esistono però altre nornir, le quali giungono presso ogni bambino che nasce per stabilirne la vita e queste sono di discendenza divina; altre sono della stirpe degli álfar, e altre ancora sono della stirpe dei dvergar, così come qui si dice:

NOTA
{23}

Sundrbornar mjǫk
hygg ek at nornir sé,
eigut þær ætt saman.
Sumar eru áskunnigar,
sumar álfkunnigar,
sumar dǿtr Dvalins”.

Di molte origini
ti dico sono le Nornir
e non di stirpe comune.
Alcune dagli Æsir,
alcune dagli Álfar,
alcune figlie di Dvalinn”.

15i Þá mælti Gangleri: “Ef nornir ráða ørlǫgum manna, þá skipta þær geysi ójafnt, er sumir hafa gott líf ok ríkuligt en sumir hafa lítit lén eða lof, sumir langt líf, sumir skamt”.

Quindi parlò Gangleri: “Se le Nornir governano le fortune degli uomini, allora esse le dividono troppo inegualmente, poiché alcuni hanno una vita bella e ricca, mentre altri ricevono pochi beni e poca gloria; alcuni hanno lunga vita, altri breve”.

15j Hár segir: “Góðar nornir ok vel ættaðar skapa góðan aldr. En þeir menn er fyrir óskǫpum verða, þá valda því illar nornir”. Disse Hár: “Le Nornir benevole, di buona stirpe, donano una buona vita. Ma quegli uomini a cui tocca la malasorte, lo devono alle Nornir malvagie”.
       

16

Frá aski Yggdrasill

Sul frassino Yggdrasill  
16a Þá mælti Gangleri: “Hvat er fleira at segja stórmerkja frá askinum?” Quindi parlò Gangleri: “Cosa c'è ancora da dire intorno alle meraviglie del frassino?”
16b Hár segir: “Mart er þar af at segja. Ǫrn einn sitr í limum asksins, ok er hann margs vitandi, en í milli augna honum sitr haukr sá er heitir Veðrfǫlnir. Íkorni sá er heitir Ratatoskr renn upp ok niðr eptir askinum, ok berr ǫfundarorð milli arnarins ok Níðhǫggs. En fjórir hirtir renna í limum asksins ok bíta barr, þeir heita svá: Dáinn, Dvalinn, Duneyrr, Duraþrór. En svá margir ormar eru í Hvergelmi með Níðhǫgg at engi tunga má telja.

Disse Hár: “C'è molto da dire. Un'aquila siede sui rami del frassino; essa conosce molte cose e in mezzo ai suoi occhi sta quel falco che si chiama Veðrfǫlnir. Lo scoiattolo chiamato Ratatoskr corre su e giù per il frassino e riporta le calunnie fra l'aquila e Níðhǫggr, mentre quattro cervi corrono per i rami del frassino e ne brucano gli aghi. Essi si chiamano Dáinn, Dvalinn, Duneyrr, Duraþrór. Ci sono poi in Hvergelmir così tanti serpenti, insieme a Níðhǫggr, che nessuna lingua può contarli.

NOTA
16c Svá segir hér Così qui si dice:
{24}

Askr Yggdrasils
drýgir erfiði
meira en menn um viti.
Hjǫrtr bítr neðan,
en á hliðu fúnar,
skerðir Níðhǫggr neðan

Il frassino di Yggdrasill
deve patire
più di quanto gli uomini sappiano:
il cervo lo bruca in alto,
da un lato marcisce,
lo rode Níðhǫggr da sotto.

NOTA
16d

Svá er enn sagt:

Così ancora si dice:

{25}

Ormar fleiri
liggja und aski Yggdrasils
en þat of hyggi hverr ósviðra afa.
Góinn ok Móinn,
þeir eru Grafvitnis synir,
Grábakr ok Grafvǫlluðr,
Ófnir ok Sváfnir
hygg ek at æ muni
meiðs kvistum má.

Più serpenti
stanno sotto il frassino Yggdrasill,
di quanto credino gli insavi;
Góinn e Móinn
(sono figli di Grafvitnir),
Grábakr e Grafvǫlluðr,
Ofnir e Svafnir
io credo che per sempre
ne roderanno le fronde.

NOTA
16e Enn er þat sagt, at nornir þær er byggja við Urðarbrunn taka hvern dag vatn í brunninum ok með aurinn þann er liggr um brunninn, ok ausa upp yfir askinn til þess at eigi skulu limar hans tréna eða fúna. En þat vatn er svá heilagt at allir hlutir þeir er þar koma í brunninn verða svá hvítir sem hinna sú er skjall heitir, er innan liggr við eggskurn, svá sem hér segir:

Si dice inoltre che quelle Nornir che abitano a Urðarbrunnr ogni giorno attingono l'acqua dalla sorgente e vi irrorano il frassino, insieme all'argilla che si trova intorno alla fonte, affinché i suoi rami non secchino o marciscano. Quell'acqua è così sacra che tutte le cose immerse là nella fonte diventano bianche come la membrana detta skjall, che si trova sotto il guscio dell'uovo, così come qui si dice:

{26}

Ask veit ek ausinn,
heitir Yggdrasill,
hárr baðmr heilagr,
hvíta auri,
þaðan koma dǫggvar,
er í dali falla;
stendr hann æ yfir grænn
Urðarbrunni.

Un frassino conosco
chiamato Yggdrasill,
alto e sacro albero,
di bianca argilla asperso.
Di là viene la rugiada
che cade nella valle,
si erge sempre verde
sopra Urðarbrunnr.

NOTA
16f Sú dǫgg er þaðan af fellr á jǫrðina, þat kalla menn hunangfall, ok þar af fǿðask blýflugur. Fuglar tveir fǿðask í Urðarbrunni, þeir heita svanir, ok af þeim fuglum hefir komit þat fugla kyn er svá heitir”. Quella rugiada che da lì cade sulla terra gli uomini la chiamano hunangfall e di essa si nutrono le api. Due uccelli si rifocillano a Urðarbrunnr, si chiamano cigni e da essi è venuta quella specie di volatili che porta questo nome”. NOTA
       

17

Hér segir frá Álfheimum

Qui si narra di Álfhemir  
17a Þá mælti Gangleri: “Mikil tíðindi kanntu at segja af himninum. Hvat er þar fleira hǫfuðstaða en at Urðarbrunni?” Quindi parlò Gangleri: “Tu sai dire molte cose sul cielo. Quali altri mirabili luoghi si trovano oltre Urðarbrunnr?”
17b

Hár segir: “Margir staðir eru þar gǫfugligir. Sá er einn staðr þar er kallaðr er Álfheimr. Þar byggir fólk þat er Ljósálfar heita, en Døkkálfar búa niðri í jǫrðu, ok eru þeir ólíkir sýnum ok miklu ólíkari reyndum. Ljósálfar eru fegri en sól sýnum, en Døkkálfar eru svartari biki. Þar er enn sá staðr er Breiðablik er kallaðr, ok er engi þar fegri staðr. Þar er ok sá staðr er Glitnir heitir ok eru veggir hans ok stoðir allar ok stólpar af rauðu gulli, en þak hans af silfri. Þar er enn sá staðr er Himinbjǫrg heita. Sá stendr á himins enda við brúarsporð, þar er Bifrǫst kemr til himins. Þar er enn mikill staðr er Valaskjálf heitir. Þann stað á Óðinn, þann gǫrðu guðin ok þǫkðu skíru silfri, ok þar er Hliðskjálfin í þessum sal, þat hásæti er svá heitir. Ok þá Allfǫðr sitr í því sæti, þá sér hann um alla heima. Á sunnanverðum himins enda er sá salr er allra er fegrstr ok bjartari en sólin, er Gimli heitir. Hann skal standa þá er bæði himinn ok jǫrð hefir farisk, ok byggja þann stað góðir menn ok réttlátir of allar aldir.

Disse Hár: “Vi sono molti luoghi grandiosi. Vi è un luogo chiamato Álfheimr, dove abita quel popolo detto dei Ljósálfar; sotto terra abitano invece i Døkkálfar, che sono dissimili dai primi nell'apparenza, ma ancor più nella realtà. I Ljósálfar sono d'aspetto più belli del sole, mentre i Døkkálfar sono più neri della pece. C'è inoltre un posto chiamato Breiðablik e non esiste luogo più radioso. Poi ancora c'è Glitnir, i cui muri, stipiti e colonne sono d'oro rosso, mentre il suo tetto è d'argento. C'è anche quel luogo chiamato Himinbjǫrg, che si trova al limite del cielo, sulla soglia del ponte, là dove Bifrǫst giunge nel firmamento. C'è poi un grande posto che si chiama Valaskjálf, [dimora] che appartiene a Óðinn. La costruirono gli dèi e la ricoprirono di argento puro; in quella sala si trova Hliðskjálf, l'alto seggio, così come è chiamato, e quando Allfǫðr siede su quel trono, vede tutto il mondo. Nella parte meridionale del cielo c'è quella sala, più bella e più splendente del sole, che si chiama Gimlé. Essa resisterà quando cielo e terra saranno entrambi crollati e vi abiteranno gli uomini buoni e giusti di tutte le epoche. NOTA
17c Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:
{27}

Sal veit ek standa
sólu fegra,
gulli betra
á Gimlé.
Þar skulu dyggvar
dróttir byggja
ok of aldrdaga
ynðis njóta”.

Una corte so ergersi
più bella del sole,
d'oro ricoperta,
in Gimlé.
Là abiteranno
schiere di giusti
e per sempre
vivranno felici”.

NOTA
17d Þá mælti Gangleri: “Hvat gætir þess staðar þá er Surtalogi brennir himin ok jǫrð?” Quindi parlò Gangleri: “Cosa difenderà questo posto quando la fiamma di Surtr brucerà il cielo e la terra?”
17e Hár segir: “Svá er sagt at annarr himinn sé suðr ok upp frá þessum himni, ok heitir sá himinn Andlangr, en hinn þriði himinn sé enn upp frá þeim, ok heitir sá Víðbláinn, ok á þeim himni hyggjum vér þenna stað vera. En Ljósálfar einir hyggjum vér at nú byggvi þá staði”. Hár disse: “È detto che un altro cielo si trovi a sud, al di sopra di questo, chiamato Andlangr; ma ancora sopra c'è il terzo cielo, detto Víðbláinn, e in questo cielo noi crediamo che si trovi tale dimora. Ma pensiamo che ora vi abitino solo i Ljósálfar”. NOTA
       

18

[Um uppruna vindsins]

[L'origine del vento]  
18a Þá mælti Gangleri: “Hvaðan kemr vindr? Hann er sterkr svá at hann hrǿrir stór hǫf, ok hann ǿsir eld, en svá sterkr sem hann er, þá má eigi sjá hann. Því er hann undarliga skapaðr”. Quindi parlò Gangleri: “Da dove viene il vento? Esso è tanto forte da agitare vasti mari e da suscitare il fuoco. Tuttavia, forte com'è, nessuno può vederlo perché è di natura prodigiosa”.
18b

Þá segir Hár: “Þat kann ek vel segja þér. Á norðanverðum himins enda sitr jǫtunn sá er Hræsvelgr heitir. Hann hefir arnarham, en er hann beinir flug, þá standa vindar undan vængum honum.

Disse Hár: “Questo posso ben dirtelo. Al confine settentrionale del cielo siede invero uno jǫtunn chiamato Hræsvelgr. Ha l'aspetto di un'aquila e quando si alza in volo allora sorgono i venti sotto le sue ali.

18c Hér segir svá: Qui così si dice:
{28}

Hræsvelgr heitir,
er sitr á himins enda,
jǫtunn í arnarham.
Af hans vængjum
kveða vind koma
alla menn yfir”.

Hræsvelgr si chiama
chi siede alla fine del cielo,
jǫtunn in forma d'aquila:
dalle sue ali,
dicono, giunga il vento
sopra tutti gli uomini”.

NOTA
       

19

[Um mismun Sumars ok Vetrar]

[La differenza fra estate e inverno]  
19a Þá mælti Gangleri: “Hví skilr svá mikit at sumar skal vera heitt en vetr kaldr?”

Quindi parlò Gangleri: “Perché c'è tanta differenza fra l'estate, così calda e l'inverno, così freddo?”

19b Hár segir: “Eigi mundi svá fróðr maðr spyrja, þvíat þetta vitu allir at segja. En ef þú ert einn orðinn svá fávíss at eigi hefir þetta heyrt, þá vil ek þó þat vel virða at heldr spyrir þú eitt sinn ófróðliga en þú gangir lengr duliðr þess er skylt er at vita. Svásuðr heitir sá er faðir Sumars er, ok er hann sællífr, svá at af hans heiti er þat kallat svásligt er blítt er. En faðir Vetrar er ýmist kallaðr Vindlóni eða Vindsvalr. Hann er Vásaðarson, ok váru þeir áttungar grimmir ok svalbrjóstaðir, ok hefir Vetr þeira skaplyndi”. Disse Hár: “Questo non dovrebbe chiederlo un uomo così saggio, poiché tutti conoscono la risposta. Ma se tu sei l'unico talmente disinformato da non averla mai sentita, allora voglio concederti l'opportunità di fare una domanda stupida per una volta, piuttosto che tu rimanga ancora ignorante su una cosa che si dovrebbe sapere. Svásuðr si chiama il padre di Sumar ed egli è così gioioso che dal suo nome viene chiamato svásligt tutto ciò che è piacevole. Invece il padre di Vetr è alternativamente chiamato Vindlóni o Vindsvalr. Egli è figlio di Vásaðr; sono una famiglia crudele e dal cuore gelido, e Vetr possiede il loro stesso temperamento”. NOTA
       

20

Hér segir frá nǫfnum Óðins ok ríki

Qui si narra dei nomi di Óðinn e del suo potere  
20a Þá mælti Gangleri: “Hverir eru æsir þeir er mǫnnum er skylt at trúa á?” Quindi parlò Gangleri: “Quali sono gli Æsir a cui gli uomini dovrebbero credere?”
20b

Hár segir: “Tólf eru æsir goðkunnigir”.

Disse Hár: “Dodici sono i divini Æsir”.
20c

Þá mælti Jafnhár: “Eigi eru ásynjurnar óhelgari, ok eigi megu þær minna”.

Quindi parlò Jafnhár: “Non sono meno sacre le ásynjur, e il loro potere non è inferiore”.
20d

Þá mælti Þriði: “Óðinn er ǿztr ok elztr ásanna. Hann ræðr ǫllum hlutum, ok svá sem ǫnnur guðin eru máttug, þá þjóna honum ǫll svá sem bǫrn fǫður. En Frigg er kona hans, ok veit hon ørlǫg manna þótt hon segi eigi spár, svá sem hér er sagt at Óðinn mælti sjálfr við þann ás er Loki heitir:

Quindi parlò Þriði: “Óðinn è il più eccelso e il più antico degli Æsir. Egli governa tutte le cose e, benché anche gli altri dèi siano potenti, tutti lo servono come i figli [fanno] con padre. Frigg è sua moglie ed ella conosce tutte le sorti degli uomini, sebbene ella non emetta mai profezie, così come qui è detto, quando lo stesso Óðinn parlò all'áss di nome Loki:
{29}

ǿrr ertu, Loki,
ok ørviti,
hví ne legskaðu, Loptr?
Ǫrlǫg Frigg
hygg ek at ǫll viti,
þótt hon sjálfgi segi.

Folle sei Loki,
e dissennato
perché non la smetti, Loptr?
Il fato Frigg
io credo tutto conosca
sebbene lei stessa non dica.

NOTA
20e Óðinn heitir Allfǫðr, þvíat hann er faðir allra goða. Hann heitir ok Valfǫðr, þvíat hans óskasynir eru allir þeir er í val falla. Þeim skipar hann Valhǫll ok Vingólf, ok heita þeir þá Einherjar. Hann heitir ok Hangaguð ok Haptaguð, Farmaguð, ok enn hefir hann nefnzk á fleiri vega þá er hann var kominn til Geirrøðar konungs: Óðinn si chiama Allfǫðr, perché è il padre di tutti gli dèi. Egli si chiama anche Valfǫðr perché sono suoi figli adottivi tutti coloro che cadono in battaglia. A loro assegna Valhǫll e Vingólf e là essi si chiamano Einherjar. Egli si chiama anche Hangaguð, Haptaguð e Farmaguð: e fu chiamato in molti modi ancora, quando giunse presso re Geirrøðr: NOTA
{30}

Hétumsk Grímr
ok Gangleri,
Herjan, Hjálmberi,
Þekkr, Þriði,
Þuðr, Uðr,
Helblindi, Hár,
Saðr, Svipall,
Sanngetall,
Herteitr, Hnikarr,
Bileygr, Báleygr,
Bǫlverkr, Fjǫlnir,
Grímnir, Glapsviðr, Fjǫlsviðr,
Síðhǫttr, Síðskeggr,
Sigfǫðr, Hnikuðr,
Alfǫðr, Atríðr, Farmatýr,
Óski, Ómi,
Jafnhár, Biflindi,
Gǫndlir, Hárbarðr,
Sviðurr, Sviðrir,
Jálkr, Kjalarr, Viðurr,
Þrór, Yggr, Þundr,
Vakr, Skilfingr,
Váfuðr, Hroptatýr,
Gautr, Veratýr”.

Fui chiamato Grímr,
e Gangleri,
Herjan, Hjálmberi,
Þekkr, Þriði,
Þuðr, Uðr,
Helblindi, Hár,
Saðr, Svipall
Sanngetall,
Herteitr, Hnikarr,
Bileygr, Báleygr,
Bǫlverkr, Fjǫlnir,
Grímnir, Glapsviðr, Fjǫlsviðr,
Síðhǫttr, Síðskeggr,
Sigfǫðr, Hnikuðr,
Allfǫðr, Atríðr, Farmatýr,
Óski, Ómi,
Jafnhár, Biflindi,
Gǫndlir, Hárbarðr,
Sviðurr, Sviðrir,
Jálkr, Kjalarr, Viðurr,
Þrór, Yggr, Þundr,
Vakr, Skilfingr,
Váfuðr, Hroptatýr,
Gautr, Veratýr”.

NOTA
20f Þá mælti Gangleri: “Geysimǫrg heiti hafi þér gefit honum! Ok þat veit trúa mín at þat mun vera mikill fróðleikr sá er hann kann skyn ok dǿmi hverir atburðir hafa orðit sér til hvers þessa nafns!” Quindi parlò Gangleri: “Straordinario è il numero di appellativi che gli avete dato! In fede mia, dev'essere una grande sapienza quella che riesca a comprendere e discernere tutti gli eventi che hanno portato a ciascuno di questi nomi!”
20g Þá segir Hár: “Mikil skynsemi er at rifja vandliga þat upp. En þó er þér þat skjótast at segja at flest heiti hafa verit gefin af þeim atburð at svá margar sem eru greinir tungnanna í verǫldunni, þá þykkjask allar þjóðir þurfa at breyta nafni hans til sinnar tungu til ákalls ok bæna fyrir sjálfum sér. En sumir atburðir til þessa heita hafa gerzk í ferðum hans, ok er þat fǿrt í frásagnir, ok muntu eigi mega fróðr maðr heita, ef þú skalt eigi kunna segja frá þeim stórtíðindum”.

Quindi disse Hár: “Occorre in effetti una grande intelligenza per comprenderli correttamente. Tuttavia in breve ti dico che molti nomi gli furono dati perché al mondo vi sono diverse lingue e tutti i popoli pensarono che occorresse tradurre il suo nome nella propria lingua per poterlo invocare e pregare essi stessi. Alcuni di questi nomi hanno tuttavia origine dai suoi viaggi, che sono tramandati nelle cronache, e non puoi essere chiamato saggio se non sei capace di raccontare questi grandi eventi”.

       

21

Hér segir frá Þór ok ríki hans ok Bilskírni

Qui si narra di Þórr, del suo potere, e di Bilskírnir  
21a Þá mælti Gangleri: “Hver eru nǫfn ásanna annarra, eða hvat skulu þeir at hafask, eða hvat hafa þeir gǫrt til frama?” Quindi parlò Gangleri: “Quali sono i nomi degli altri æsir? Qual è il loro ruolo e cos'hanno compiuto di importante?”
21b

Hár segir: “Þórr er þeira framast, sá er kallaðr er Ásaþórr eða Ǫkuþórr. Hann er sterkastr allra guðanna ok manna. Hann á þar ríki er Þrúðvangar heita, en hǫll hans heitir Bilskírnir. Í þeim sal eru fimm hundrað gólfa ok fjórir tigir, þat er hús mest svá at menn hafa gert.

Disse Hár: “Þórr è tra loro il più importante, ed è detto Ásaþórr o Ǫkuþórr. Egli è più forte fra tutti gli dèi e gli uomini. Suo è quel regno chiamato Þrúðvangar e la sua hǫll si chiama Bilskírnir. In quella corte ci sono cinquecento e quaranta stanze, ed è la casa più grande che gli abbiano innalzato. NOTA
21c Svá segir í Grímnismálum: Così si dice nel Grímnismál:
{31}

Fimm hundruð gólfa
ok um fjórum tigum,
svá hygg ek Bilskírni með bugum.
Ranna þeira
er ek rept vita
míns veit ek mest magar.

Cinquecento stanze
e ancora quaranta
credo vi siano in Bilskírnir, ricca d'archi.
Fra quelle case
che io so avere un tetto
quella di mio figlio è la più grande.

NOTA
21d Þórr á hafra tvá er svá heita: Tanngnjóstr ok Tanngrisnir, ok reið þá er hann ekr, en hafrarnir draga reiðna. Því er hann kallaðr Ǫkuþórr. Hann á ok þrjá kostgripi. Einn þeira er hamarrinn Mjǫlnir, er hrímþursar ok bergrisar kenna þá er hann kemr á lopt, ok er þat eigi undarligt: hann hefir lamit margan haus á feðrum eða frændum þeira. Annan grip á hann beztan, megingjarðar, ok er hann spennir þeim um sik, þá vex honum ásmegin hálfu. Inn þriðja hlut á hann, þann er mikill gripr er í, þat eru járnglófar. Þeira má hann eigi missa við hamarsskaptit. En engi er svá fróðr at telja kunni ǫll stórvirki hans. En segja kann ek þér svá mǫrg tíðindi frá honum at dveljask munu stundirnar áðr en sagt er allt þat er ek veit”.

Þórr ha due caproni che si chiamano Tanngnjóstr e Tanngrisnir e il carro su cui viaggia è tirato dai due caproni. Per questo viene chiamato Ǫkuþórr. [Þórr] possiede altri tre tesori di grande valore. Uno è il martello Mjǫllnir che i hrímþursar e i bergrisar ben conoscono quando è sollevato in aria, e non c'è da sorprendersene: esso ha frantumato molte teste fra i loro padri e congiunti. Egli possiede anche un secondo tesoro, ancora migliore, la cintura Megingjarðar. Quando si cinge i fianchi con essa, il suo ásmegin cresce della metà. Ed egli possiede ancora un terzo oggetto, in cui risiede una grande virtù: i suoi guanti di ferro; [Þórr] non può farne a meno quando afferra il manico del martello. Nessuno è tanto saggio da poter narrare tutte le sue grandi imprese. Io potrei raccontarti di lui tante cose che occorrerebbe molto tempo prima di dire tutto quello che so”.

NOTA
       

22

[Frá Baldri]

[Di Baldr]  
22a

Þá mælti Gangleri: “Spyrja vil ek tíðinda af fleirum ásunum”.

Quindi parlò Gangleri: “Voglio sapere di più riguardo ad altri Æsir”.

22b Hár segir: “Annarr son Óðins er Baldr, ok er frá honum gott at segja. Hann er beztr, ok hann lofa allir. Hann er svá fagr álitum ok bjartr svá at lýsir af honum, ok eitt gras er svá hvítt at jafnat er til Baldrs brár. Þat er allra grasa hvítast, ok þar eptir mátþu marka hans fegrð bæði á hár ok á líki. Hann er vitrastr ásanna ok fegrst talaðr ok líknsamastr. En sú náttúra fylgir honum at engi má haldask dómr hans. Hann býr þar sem heitir Breiðablik, þat er á himni. Í þeim stað má ekki vera óhreint, svá sem hér segir: Rispose Hár: “Il secondo figlio di Óðinn è Baldr, e di lui si deve davvero parlar bene. È il più buono e tutti lo elogiano. È così bello d'aspetto, e così lucente, da irradiare splendore. C'è un fiore così bianco da essere paragonato alle sopracciglia di Baldr. Esso è fra tutti i fiori il più candido e da questo puoi intuire la bellezza di Baldr, sia dei capelli che del sembiante. Egli è il più saggio degli Æsir, il più raffinato nel parlare e il più gentile. Possiede questa virtù naturale: che nessuno può opporsi al suo giudizio. Egli abita a Breiðablik, che si trova in cielo. In quel posto non può esistere nulla di impuro, come qui si dice: NOTA
{32}

Breiðablik heita
þar er Baldr hefir
sér of gerva sali,
í því landi
er ek liggja veit
fæsta feiknstafi.

Breiðablik si chiama
là dove Baldr ha
per sé innalzato una corte.
In quella terra
dove io so che si trovano
poche rune funeste.

NOTA
       

23

[Frá Njǫrði ok Skaða]

[Di Njǫrðr e Skaði]  
23a

“Hinn þriði áss er sá er kallaðr er Njǫrðr, hann býr á himni þar sem heitir Nóatún. Hann ræðr fyrir gǫngu vinds ok stillir sjá ok eld. Á hann skal heita til sæfara ok til veiða. Hann er svá auðigr ok fésæll at hann má gefa þeim auð landa eða lausafjár er á hann heita til þess. Eigi er Njǫrðr ása ættar. Hann var upp fǿddr í Vanaheimum, en vanir gísluðu hann goðunum ok tóku í mót at ása gíslingu þann er Hǿnir heitir. Hann varð at sætt með goðunum ok vǫnum. Njǫrðr á þá konu er Skaði heitir, dóttir Þjaza jǫtuns. Skaði vill hafa bústað þann er átt hafði faðir hennar, þat er á fjǫllum nǫkkvorum þar sem heitir Þrymheimr, en Njǫrðr vill vera nær sæ. Þau sættusk á þat at þau skyldu vera níu vetr í Þrymheimi, en þá aðra níu at Nóatúnum. En er Njǫrðr kom aptr til Nóatúna af fjallinu, þá kvað hann þetta:

“Il terzo áss è chiamato Njǫrðr. Egli abita in cielo, nel luogo chiamato Nóatún. Governa il corso dei venti e placa il mare e il fuoco. È lui che si deve invocare per navigare e per cacciare. Egli è così opulento e prospero che può generosamente donare terre e armenti, ed è per questo che lo si invoca. Njǫrðr non è della stirpe degli Æsir. È stato allevato nel Vanaheimr, ma i Vanir lo diedero in ostaggio agli dèi e presero in cambio in ostaggio colui che si chiama Hǿnir. Egli fu il simbolo di riconciliazione fra gli dèi e i Vanir. Njǫrðr ha in moglie la donna chiamata Skaði, figlia del gigante Þjazi. Skaði vuole abitare nella dimora che ricevette da suo padre, che si trova fra certe montagne, nel luogo chiamato Þrymheimr, ma Njǫrðr vuole stare vicino al mare. Essi stabilirono che sarebbero stati per nove notti a Þrymheimr e altre nove in Nóatún. Ma quando Njǫrðr tornò a Nóatún dai monti, allora cantò queste strofe:

23b
{33}

Leið erumk fjǫll,
varka ek lengi á:
nætr einar níu.
Úlfa þytr
mér þótti illr vera
hjá sǫngvi svana.

Sgraditi mi sono i monti
non vi rimasi a lungo:
nove sole notti.
L'ululare dei lupi
soave non mi parve
come il canto dei cigni.

NOTA
23c

Þá kvað Skaði þetta:

Quindi Skaði cantò:

{34}

Sofa ek ne máttak
sævar beðjum á
fugls jarmi fyrir.
Sá mik vekr
er af víði kømr
morgun hverjan már.

Dormire non posso
su guanciali di mare
per lo stridor d'uccelli;
sveglia mi tiene
chi da lungi vola
il gabbiano ogni mattino.

23d

Þá fór Skaði upp á fjallit ok bygði í Þrymheimi, ok ferr hon mjǫk á skíðum ok með boga ok skýtr dýr. Hon heitir Ǫndurguð eða Ǫndurdís. Svá er sagt:

In seguito Skaði tornò ad abitare sui monti, in Þrymheimr, dove scia per la maggior parte del tempo e abbatte le fiere. Ella si chiama Ǫndurgoð o Ǫndurdís. Così è detto:

NOTA
{35}

Þrymheimr heitir
er Þjazi bjó,
sá hinn ámátki jǫtunn,
en nú Skaði byggvir
skír brúðr guða
fornar toptir fǫður.

Þrymheimr si chiama
dove Þjazi abitava,
quel tremendo jǫtunn.
Ma ora Skaði vi dimora,
pura sposa degli dèi,
nell'antica dimora del padre.

NOTA
       
24

Frá bǫrnum Njarðar

Dei figli di Njǫrðr  
24a

“Njǫrðr í Nóatúnum gat síðan tvau bǫrn, hét sonr Freyr en dóttir Freyja. Þau váru fǫgr álitum ok máttug. Freyr er hinn ágætasti af ásum. Hann ræðr fyrir regni ok skini sólar, ok þar með ávexti jarðar, ok á hann er gott at heita til árs ok friðar. Hann ræðr ok fésælu manna. En Freyja er ágætust af ásynjum, hon á þann bǿ á himni er Fólkvangar heita, ok hvar sem hon ríðr til vígs, þá á hon hálfan val, en hálfan Óðinn, svá sem hér segir:

Njǫrðr a Nóatún generò in seguito due figli. Il maschio si chiamò Freyr, la femmina Freyja. Erano belli d'aspetto e potenti. Freyr è il più illustre fra gli Æsir: governa la pioggia e la luce del sole e quindi anche i frutti della terra. È il dio che bisogna invocare per l'abbondanza e la pace. Egli governa anche la prosperità degli uomini. Freyja invece è la più illustre delle ásynjur. Possiede quella residenza in cielo che si chiama Fólkvangr e, dovunque lei cavalchi in battaglia, riceve metà dei caduti, mentre l'altra è di Óðinn, come qui è detto:

{36}

Fólkvangr heitir,
en þar Freyja ræðr
sessa kostum í sal.
Hálfan val
hon kýss hverjan dag,
en hálfan Óðinn á.

Fólkvangr ha nome
là dove ordina Freyja
i seggi al banchetto.
Lei metà dei caduti
sceglie ogni giorno,
e metà prende Óðinn.

NOTA
24b Salr hennar, Sessrýmnir, hann er mikill ok fagr. En er hon ferr, þá ekr hon kǫttum tveim ok sitr í reið. Hon er nákvæmust mǫnnum til á at heita, ok af hennar nafni er þat tignar nafn er ríkiskonur eru kallaðar freyjur. Henni líkaði vel mansǫngr. Á hana er gott at heita til ásta”. La sua sala, Sessrúmnir, è grande e bella. Quando viaggia, ella siede su un carro tirato da due gatti. È molto premurosa verso gli uomini che la invocano e dal suo nome deriva l'onorevole titolo con cui le nobildonne sono chiamate: freyjur. A [Freyja] sono gradite le canzoni d'amore ed è buona cosa rivolgersi a lei per le questioni dicuore”. NOTA
       

Hversu biðja skal ásinn, ok frá Braga ok Heimdall

Come si debbano pregare gli dèi, di Bragi e di Heimdallr

25

[Frá Tý]

[Di Týr]  
25a

Þá mælti Gangleri: “Miklir þykkja mér þessir fyrir sér æsirnir, ok eigi er undarligt at mikill kraptr fylgi yðr, er þér skuluð kunna skyn goðanna ok vita hvert biðja skal hverrar bǿnarinnar. Eða eru fleiri enn goðin?”

Quindi parlò Gangleri: “Grandiosi mi sembrano questi Æsir e non stupisce che abbiate un grande potere anche voi, che avete avuto in sorte di conoscere a fondo gli dèi e sapete quali di essi debbano essere invocati a seconda del bisogno. Esistono altri dèi ancora?”

25b

Hár segir: “Sá er enn áss er Týr heitir. Hann er djarfastr ok bezt hugaðr, ok hann ræðr mjǫk sigri í orrostum. Á hann er gott at heita hreystimǫnnum. Þat er orðtak at sá er týhraustr, er um fram er aðra menn ok ekki sésk fyrir. Hann var vitr svá at þat er mælt at sá er týspakr er vitr er. Þat er eitt mark um djarfleik hans, þá er æsir lokkuðu Fenrisúlf til þess at leggja fjǫturinn á hann, Gleipni, þá trúði hann þeim eigi at þeir mundu leysa hann, fyrr en þeir lǫgðu honum at veði hǫnd Týrs í munn úlfsins. En þá er æsir vildu eigi leysa hann, þá beit hann hǫndina af, þar er nú heitir úlfliðr, ok er hann einhendr ok ekki kallaðr sættir manna.

Disse Hár: “Vi è ancora quell'áss chiamato Týr. Egli è il più ardito e coraggioso e possiede il grande potere di ottenere la vittoria in battaglia. A lui è bene che si rivolgano i guerrieri. C'è un detto secondo cui viene chiamato týrhraustr colui che si mostra superiore agli altri uomini e non teme nulla. Egli è anche sapiente, difatti è detto týspakr chi si rivela essere il più saggio. Questa fu una prova del suo coraggio: quando gli Æsir persuasero il lupo Fenrir a farsi legare con il laccio Gleipnir, l'animale non si fidò [della promessa] che poi lo avrebbero liberato, finché Týr non gli mise la mano in bocca come pegno. Quando però gli Æsir decisero di non liberare il lupo, questi strappò con un morso la mano nel punto che ora è detto úlfliðr. Per questo Týr ha una mano sola e non può certo dirsi un riconciliatore per gli uomini. NOTA
       

26

[Frá Braga ok Iðunni]

[Di Bragi e Iðunn]  
26a

“Bragi heitir einn, hann er ágætr at speki ok mest at málsnild ok orðfimi. Hann kann mest af skáldskap, ok af honum er bragr kallaðr skáldskapr, ok af hans nafni er sá kallaðr bragr karla eða kvenna er orðsnild hefir framar en aðrir, kona eða karlmaðr. Kona hans er Iðunn, hon varðveitir í eski sínu epli þau er goðin skulu á bíta þá er þau eldask, ok verða þá allir ungir, ok svá mun vera allt til ragnarøkrs”.

Bragi si chiama un dio, famoso per la sua saggezza, ma soprattutto per la sua eloquenza e abilità con le parole. Conosce benissimo l'arte poetica, che da lui è chiamata bragr e dal suo nome viene infatti chiamato bragr karl, se uomo, o bragr kvenna, se donna, chi possieda un'eloquenza superiore agli altri. Sua moglie è Iðunn, che conserva nel suo scrigno di frassino le mele che gli dèi, quando invecchiano, devono mangiare per poter tornare tutti giovani, e così sarà sempre, fino al ragnarøkkr”.

NOTA
26b

Þá mælir Gangleri: “Allmikit þykki mér guðin eiga undir gæzlu eða trúnaði Iðunnar”.

Quindi parlò Gangleri: “Io penso che gli dèi abbiano affidato alla custodia e alla buona fede di Iðunn una cosa di grande valore”.

26c Þá mælir Hár ok hló við: “Nær lagði þat ófǿru einu sinni. Kunna mun ek þar af at segja, en þó skaltu nú fyrst heyra fleiri nǫfn ásanna. Quindi parlò Hár, ridendo forte: “Una volta si corse un grave rischio. Te lo potrò raccontare in seguito, ma prima devi prima ascoltare il nome degli altri  Æsir.
       

27

[Frá Heimdalli]

[Di Heimdallr]  
27a

“Heimdallr heitir einn, hann er kallaðr hvíti áss, hann er mikill ok heilagr. Hann báru at syni meyjar níu ok allar systr. Hann heitir ok Hallinskíði ok Gulltanni, tenn hans váru af gulli. Hestr hans heitir Gulltoppr. Hann býr þar er heita Himinbjǫrg við Bifrǫst. Hann er vǫrðr guða ok settr þar við himins enda at gæta brúarinnar fyrir bergrisum. Hann þarf minna svefn en fugl. Hann sér jafnt nótt sem dag hundrað rasta frá sér. Hann heyrir ok þat er gras vex á jǫrðu eðr ull á sauðum ok allt þat er hæra lætr. Hann hefir lúðr þann er Gjallarhorn heitir, ok heyrir blástr hans í alla heima. Heimdalar sverð er kallat hǫfuð manns.

“Un altro dio si chiama Heimdallr. È chiamato il bianco áss; è grande e venerabile. Lo misero alla luce nove fanciulle, tutte sorelle. È anche detto  Hallinskíði e Gullintanni, poiché i suoi denti erano d'oro. Il suo destriero si chiama Gulltoppr. Abita presso Bifrǫst, in quel posto chiamato Himinbjǫrg, presso Bifrǫst. È il guardiano degli dèi: risiede lassù, al limite del cielo, a guardia del ponte perché non vi arrivino i bergrisar. Necessita di meno sonno di un uccello e vede ugualmente bene tanto di notte quanto di giorno, fino a cento leghe di distanza. Ode l'erba crescere sulla terra e la lana sul dorso pecore, e tutto ciò che ha suono più alto. Possiede quel corno che si chiama Gjallarhorn, il cui squillo si ode in tutti i mondi. La spada di Heimdallr è chiamata «testa umana».

NOTA
27b Svá segir hér: Così qui è detto:
{37}

Himinbjǫrg heita,
en þar Heimdall
kveða valda véum.
Þar vǫrðr guða
drekkr í væru ranni
glaðr hinn góða mjǫð.

Himinbjǫrg si chiama
là dove Heimdallr
dicono governi i templi.
Là il divino custode
beve nella comoda dimora,
felice, il buon mjǫðr.

NOTA
27c

Ok enn segir hann sjálfr í Heimdallargaldri:

E ancora dice lui stesso nell'Heimdallargaldr:

{38}

Níu em ek mǿðra mǫgr,
níu em ek systra.

Da nove madri io sono nato,
di nove sorelle io sono il figlio.

NOTA
       

28

[Frá Heði]

[Di Hǫðr]  
28a “Hǫðr heitir einn ássinn, hann er blindr. Ǿrit er hann sterkr, en vilja mundu guðin at þenna ás þyrfti eigi at nefna, þvíat hans handaverk munu lengi vera hǫfð at minnum með guðum ok mǫnnum.

“Un áss si chiama Hǫðr. È cieco, la sua forza è straordinaria, ma gli dèi vorrebbero che questo áss non fosse neppure nominato, poiché il suo intervento rimarrà a lungo impresso nella memoria degli dèi e degli uomini.

NOTA
       

29

[Frá Víðari]

[Di Víðarr]  
29a “Víðarr heitir inn þǫgli áss. Hann hefir skó þykkan. Hann er sterkr næst því sem Þórr. Af honum hafa guðin mikit traust í allar þrautir.

Víðarr si chiama l'áss silenzioso. Calza una scarpa pesante. È forte quasi come Þórr e di lui gli dèi hanno grande fiducia per tutte le imprese più ardue.

NOTA
       

30

[Frá Vála]

[Di Váli]  
30a “Áli eða Váli heitir einn, sonr Óðins ok Rindar. Hann er djarfr í orrostum ok mjǫk happskeytr.

Áli o Váli si chiama un áss figlio di Óðinn e di Rindr. È coraggioso in battaglia e un esperto tiratore.

       

31

[Frá Ulli]

[Di Ullr]  
31a “Ullr heitir einn, sonr Sifjar, stjúpsonr Þórs. Hann er bogmaðr svá góðr ok skíðfǿrr svá at engi má við hann keppask. Hann er ok fagr álitum ok hefir hermanns atgervi. Á hann er ok gott at heita í einvígi.

Ullr si chiama un áss, figlio di Sif e figliastro di Þórr. È un arciere così capace, ed è così abile ad andare sugli sci, che nessuno può contendere con lui. È anche bello d'aspetto e ha il valore di un guerriero. È bene invocarlo nei duelli.

       
32

[Frá Forseta]

[Di Forseti]  
32a

“Forseti heitir sonr Baldrs ok Nǫnnu Nepsdóttur. Hann á þann sal á himni er Glitnir heitir, en allir er til hans koma með sakarvandræði, þá fara allir sáttir á braut. Sá er dómstaðr beztr með guðum ok mǫnnum.

Forseti si chiama il figlio di Baldr e di Nanna figlia di Nepr. Sua è quella corte in cielo che si chiama Glitnir. Tutti coloro che da lui si recano per risolvere controversie, fanno ritorno riconciliati. Quel luogo è il miglior tribunale fra gli dèi e gli uomini.

 
32b Svá segir hér: Così qui è detto:
{39}

Glitnir heitir salr,
hann er gulli studdr
ok silfri þakðr it sama,
en þar Forseti
byggir flestan dag
ok svæfir allar sakar.

Glitnir si chiama la sala
incolonnata d'oro
e ricoperta d'argento
Proprio là Forseti
abita l'intero giorno
e appiana ogni contesa.

NOTA
       

33

Hér segi frá æsi Loka

Qui si narra dell'áss Loki  
33a “Sá er enn talðr með ásum er sumir kalla rógbera ásanna ok frumkveða flærðanna ok vǫmm allra guða ok manna. Sá er nefndr Loki eða Loptr, son Fárbauta jǫtuns. Móðir hans heitir Laufey eða Nál, brǿðr hans eru þeir Býleistr ok Helblindi. Loki er fríðr ok fagr sýnum, illr í skaplyndi, mjǫk fjǫlbreytinn at háttum. Hann hafði þá speki umfram aðra menn er slǿgð heitir ok vélar til allra hluta. Hann kom ásum jafnan í fullt vandræði ok opt leysti hann þá með vélræðum. Kona hans heitir Sigyn, son þeira Nari eða Narfi “Si annovera ancora fra gli Æsir colui che taluni chiamano il calunniatore degli Æsir, origine degli inganni, e disgrazia di tutti, dèi e uomini. Questi è chiamato Loki o Loptr, figlio del gigante Fárbauti. Sua madre è Laufey o Nál, suoi fratelli sono Býleistr ed Helblindi. Loki è bello e avvenente alla vista, malvagio nell'animo e molto volubile nel temperamento. Ricevette più di ogni altro quella capacità che si chiama astuzia e ordisce inganni in tutte le occasioni. Mise ripetutamente gli Æsir in gravi difficoltà, anche se poi spesso li soccorse con i suoi inganni. Sua moglie si chiama Sigyn e loro figlio è Nari o Narfi.
       

34

[Frá bǫrnum Loka ok bundinn Fenrisúlfr]

[Dei figli di Loki e la cattura del lupo Fenrir]  
34a

“Enn átti Loki fleiri bǫrn. Angrboða heitir gýgr í Jǫtunheimum. Við henni gat Loki þrjú bǫrn. Eitt var Fenrisúlfr, annat Jǫrmungandr (þat er Miðgarðsormr), þriðja er Hel.

“Ma Loki ebbe ancora altri figli. Angrboða si chiama una gigantessa dello Jǫtunheimr. Da lei Loki ebbe tre figli. Uno fu il lupo Fenrir, il secondo Jǫrmungandr (che è il Miðgarðsormr), la terza è Hel.

NOTA
34b

En er goðin vissu til at þessi þrjú systkin fǿddusk upp í Jǫtunheimum ok goðin rǫkðu til spádóma at af systkinum þessum mundi þeim mikit mein ok óhapp standa, ok þótti ǫllum mikils ills af væni, fyrst af móðerni ok enn verra af faðerni. Þá sendi Allfǫðr til guðin at taka bǫrnin ok fǿra sér. Ok er þau kómu til hans, þá kastaði hann orminum í inn djúpa sæ, er liggr um lǫnd ǫll, ok óx sá ormr svá at hann liggr í miðju hafinu of lǫnd ǫll ok bítr í sporð sér. Hel kastaði hann í Niflheim ok gaf henni vald yfir níu heimum, at hon skyldi skipta ǫllum vistum með þeim er til hennar váru sendir, en þat eru sóttdauðir menn ok ellidauðir. Hon á þar mikla bólstaði ok eru garðar hennar forkunnar hávir ok grindr stórar. Éljúðnir heitir salr hennar, Hungr diskr hennar, Sultr knífr hennar, Ganglati þrællinn, Ganglǫt ambátt, Fallandaforað þreskǫldr hennar er inn gengr, Kǫr sæing, Blíkjandabǫl ársali hennar. Hon er blá hálf en hálf með hǫrundarlit, því er hon auðkend ok heldr gnúpleit ok grimmlig.

Gli dèi seppero però che questi tre fratelli venivano allevati nello Jǫtunheimr e scoprirono, grazie a un vaticinio, che da essi sarebbero arrivati gravi danni e sventure. A tutti sembrava si annunciasse un grande male, per prima dalla madre, ma ancora peggio dal padre. Allora Allfǫðr inviò gli dèi a prendere i fanciulli e condurli da lui. Quando arrivarono al suo cospetto, egli scagliò il serpente nelle profondità dell'oceano che circonda tutte le terre; questo serpente crebbe così tanto che ora giace in mezzo al mare, avvolge tutte le terre e morde la sua stessa coda. Gettò quindi Hel nel Niflheimr e le diede potere sopra i Nove Mondi, affinché dividesse il cibo fra coloro che le venivano mandati, gli uomini morti per malattia o di vecchiaia. Laggiù ella dispone di un vasto territorio, dalle mura altissime e gli enormi cancelli. Éljúðnir si chiama la sua corte, Hungr il suo piatto, Sultr il suo coltello, Ganglati il suo servo, Ganglǫt la sua serva, Fallandaforað la sua soglia di ingresso, Kǫr è il suo letto, Blíkjandabǫl il suo ornamento. Il suo colorito è per metà di livido e per metà color carne, per cui ha un aspetto ben riconoscibile, severo e terribile.

NOTA
34c

Úlfinn fǿddu æsir heima ok hafði Týr einn djarfleik til at ganga at úlfnum ok gefa honum mat. En er guðin sá hversu mikit hann óx hvern dag, ok allar spár sǫgðu at hann mundi vera lagðr til skaða þeim, þá fengu æsir þat ráð at þeir gerðu fjǫtur allsterkan er þeir kǫlluðu Lǿðing, ok báru hann til úlfsins ok báðu hann reyna afl sitt við fjǫturinn. En úlfinum þótti sér þat ekki ofrefli ok lét þá fara með sem þeir vildu. It fyrsta sinn er úlfrinn spyrndi við, brotnaði sá fjǫturr. Svá leystisk hann ór Lǿðingi.

Gli Æsir portarono il lupo nella loro dimora e solo Týr aveva il coraggio di avvicinarlo e di nutrirlo. Quando però gli dèi lo videro crescere ogni giorno, e considerando che tutte le profezie lo indicavano destinato a distruggerli, attuarono uno stratagemma. Realizzarono una catena resistentissima, che chiamarono Lǿðingr, la portarono al lupo e gli chiesero di provare con essa la sua forza. Al lupo non sembrò che la cosa fosse al di là delle proprie forze e quindi li lasciò fare quello che volevano. Al primo sforzo, il lupo spezzò la catena e fu così libero da Lǿðingr.

34d Því næst gerðu æsirnir annan fjǫtur hálfu sterkara er þeir kǫlluðu Dróma, ok báðu enn úlfinn reyna þann fjǫtur ok tǫlðu hann verða mundu ágætan mjǫk at afli, ef slík stórsmíði mætti eigi halda honum. En úlfrinn hugsaði at þessi fjǫturr var sterkr mjǫk, ok þat með at honum hafði afl vaxit síðan er hann braut Leyðing. Kom þat í hug at hann mundi verða at leggja sik í hættu ef hann skyldi frægr verða, ok lét leggja á sik fjǫturinn. Ok er æsir tǫlðusk búnir, þá hristi úlfrinn sik ok laust fjǫtrinum á jǫrðina ok knúðisk fast at, spyrndi við, braut fjǫturinn svá at fjarri flugu brotin. Svá drap hann sik ór Dróma. Þat er síðan haft fyrir orðtak at leysi ór Leyðingi eða drepi ór Dróma, þá er einnhverr hlutr er ákafliga sóttr. Allora gli Æsir fecero un'altra catena, di metà più forte, che chiamarono Drómi, e chiesero al lupo di provare anche quella, dicendogli che sarebbe diventato molto famoso per la sua forza, se una catena fatta con tale maestria non fosse stata in grado di trattenerlo. Il lupo pensò che questa catena fosse piuttosto resistente, ma anche che la sua forza era cresciuta da quando aveva spezzato Lǿðingr. Concluse quindi che, se voleva diventare famoso, doveva esporsi al pericolo e si lasciò incatenare. Quando gli Æsir si dissero pronti, allora il lupo si scosse, sbatté la catena per terra, la agitò con forza, scalciò e la ruppe, scagliando i frammenti lontano, e così sfuggì da Drómi. È da allora che esiste il detto «liberarsi di Lǿðingr» o «sfuggire da Drómi» per indicare chi ottenga qualcosa con grande energia.
34e Eptir þat óttuðusk æsirnir at þeir mundu eigi fá bundit úlfinn. Þá sendi Allfǫðr þann er Skírnir er nefndr, sendimaðr Freys, ofan í Svartálfaheim til dverga nǫkkurra ok lét gera fjǫtur þann er Gleipnir heitir. Hann var gjǫrr af sex hlutum: af dyn kattarins ok af skeggi konunnar ok af rótum bjargsins ok af sinum bjarnarins ok af anda fisk[s]ins ok af fogls hráka. Dopo di ciò, gli Æsir temettero di non poter legare il lupo. Allfǫðr mandò il messaggero di Freyr, che si chiama Skírnir, giù nello Svartálfaheimr, presso certi nani, perché forgiassero il laccio detto Gleipnir. Questo era fatto di sei cose: rumore di gatto, barba di donna, radice di roccia, tendini d'orso, respiro di pesce e saliva di uccello.
34f Ok þóttu vitir eigi áðr þessi tíðindi, þá máttu nú finna skjótt hér sǫnn dæmi at eigi er logit at þér: sét muntþú [hafa] at konan hefir ekki skegg ok engi dynr verðr af hlaupi kattarins ok eigi eru rǿtr undir bjarginu. Ok þat veit trúa mín at jafnsatt er þat allt er ek hefi sagt þér, þótt þeir sé sumir hlutir er þú mátt eigi reyna”. E sebbene prima d'ora tu non sapessi queste cose, potrai subito avere la prova che nessuna menzogna ti è stata raccontata: avrai visto che le donne non hanno la barba, che privo di suono è il balzo del gatto e che non v'è radice sotto la roccia. E, in fede mia, ugualmente vero è tutto ciò che ti ho detto, anche se di tali cose non puoi avere alcuna esperienza”.
34g

Þá mælti Gangleri: “Þetta má ek at vísu skilja at satt er. Þessa hluti má ek sjá er þú hefir nú til dǿma tekit. En hvernig varð fjǫturrinn smíðaðr?”

Quindi parlò Gangleri: “Posso comprendere che tutto questo sia per certo vero. Lo capisco anche dagli argomenti che hai portato come prova. Ma in che modo venne forgiato il laccio?”

34h

Hár segir: “Þat kann ek þér vel segja. Fjǫturrinn varð sléttr ok blautr sem silkirǿma en svá traustr ok sterkr sem nú skaltu heyra. Þá er fjǫturrinn var fǿrðr ásunum, þǫkkuðu þeir vel sendimanni sitt eyrindi. Þá fóru æsirnir út í vatn þat er Ámsvartnir heitir, í hólm þann er Lyngvi er kallaðr, ok kǫlluðu með sér úlfinn, sýndu honum silkibandit ok báðu hann slíta ok kváðu vera nǫkkvoru traustara en líkindi þǿtti á fyrir digrleiks sakar, ok seldi hverr ǫðrum ok treysti með handa afli, ok slitnaði eigi. En þó kváðu þeir úlfinn slíta mundu.

Disse Hár: “Questo te lo posso ben dire. Il laccio era leggero e morbido come un nastro di seta, ma solido e resistente, come ora puoi udire. Quando fu portato agli Æsir, essi ringraziarono di cuore il messaggero per il suo servigio. Poi se ne andarono presso quel lago chiamato Ámsvartnir, sull'isola detta Lyngvi e, chiamato il lupo, gli mostrarono la striscia di seta e gli chiesero di spezzarla, avvertendolo che era un po' più resistente di quanto non apparisse dal suo spessore. Se la passarono l'un l'altro provandola con la forza delle mani ed essa non si strappava. Dissero però che il lupo avrebbe potuto romperla.

34i

Þá svarar úlfrinn: “Svá lízk mér á þenna dregil sem ønga frægð munak af hljóta þótt ek slíta í sundr svá mjótt band. En ef þat er gǫrt með list ok væl, þótt þat sýnisk lítit, þá kemr þat band eigi á mína fǿtr”.

Il lupo rispose: “Io credo che non otterrò alcuna gloria facendo a pezzi un nastro così sottile. Se però è stato fatto con inganni e artifizi, allora quel nastro, sebbene appaia sottile, non legherà mai le mie zampe”.

34j

Þá sǫgðu æsirnir at hann mundi skjótt sundr slíta mjótt silkiband, er hann hafði fyrr brotit stóra járnfjǫtra, “en ef þú fær eigi þetta band slitit, þá muntu ekki hræða mega goðin, enda skulum vér þá leysa þik”.

Ma gli Æsir risposero che avrebbe potuto facilmente strappare quel sottile nastro di seta, lui che già era riuscito a infrangere robuste catene di ferro, “ma se non sei capace di spezzare questa striscia, non farai più alcuna paura agli dèi, e quindi ti libereremo”.

34k

Úlfrinn segir: “Ef þér bindið mik svá at ek fæk eigi leyst mig, þá skollit þér svá at mér mun seint verða at taka af yðr hjálp. Ófúss em ek at láta þetta band á mik leggja. En heldr en þér frýið mér hugar, þá leggi einnhverr hǫnd sína í munn mér at veði at þetta sé falslaust gert”.

Disse il lupo: “Se mi legate in modo che io non riesca più a liberarmi, passerà molto tempo prima di ricevere il vostro aiuto. Io non voglio essere legato con questo nastro. Ma invece di sfidare il mio coraggio, qualcuno di voi metta piuttosto la propria mano nella mia bocca come pegno della vostra buona fede”.

34l

En hverr ásanna sá til annars ok þótti nú vera tvau vandræði, ok vildi engi sína hǫnd fram selja fyrr en Týr lét fram hǫnd sína hǿgri ok leggr í munn úlfinum. En er úlfrinn spyrnir, þá harðnaði bandit, ok því harðara er hann brauzk um, því skarpara var bandit. Þá hlógu allir nema Týr. Hann lét hǫnd sína.

Gli Æsir si guardarono l'un l'altro e a ciascuno parve che le difficoltà fossero raddoppiate. Nessuno voleva offrire la propria mano, finché Týr stese la destra e la mise nella bocca del lupo. Quando il lupo prese a scalciare, il nastro si tese, e più forte egli tirava, più il nastro si stringeva. Allora tutti risero, tranne Týr: egli aveva perso la mano.

34m

Þá er æsirnir sá at úlfrinn var bundinn at fullu, þá tóku þeir festina er ór var fjǫtrinum, er Gelgja heitir, ok drógu hana gǫgnum hellu mikla, sú heitir Gjǫll, ok festu helluna langt í jǫrð niðr. Þá tóku þeir mikinn stein ok skutu enn lengra í jǫrðina, sá heitir Þviti, ok hǫfðu þann stein fyrir festarhælinn. Úlfrinn gapði ákafliga ok feksk um mjǫk ok vildi bíta þá. Þeir skutu í munn honum sverði nǫkkvoru. Nema hjǫltin við neðra gómi, en efra gómi blóðrefill. Þat er gómsparri hans. Hann grenjar illiliga ok slefa renn ór munni hans, þat er á sú er Ván heitir. Þar liggr hann til ragnarøkrs”.

Quando gli Æsir videro che il lupo era saldamente legato, presero la fune che spuntava dal nastro, detta Gelgja, e la legarono attorno a un enorme macigno, chiamato Gjǫll, il quale fu fissato in profondità nella terra. Poi presero una grossa pietra, chiamata Þviti, e la conficcarono ancora più profondamente nel terreno, come fosse un piolo. Il lupo spalancava orribilmente le fauci, dava zampate tutto intorno e tentava di azzannarli. Gli Æsir gli infilarono in bocca una certa spada, la cui elsa premeva sulla mascella e la punta sul palato, che quindi divenne il suo gómsparri. Da allora il lupo ulula paurosamente e dalla sua bocca esce una bava che forma quel fiume chiamato Ván. Egli resterà così fino al ragnarøkkr”.

34n

Þá mælti Gangleri: “Furðu illa barnaeign gat Loki, en ǫll þessi systkin eru mikil fyrir sér. En fyrir hví drápu æsir eigi úlfinn er þeim er ills ván af honum?”

Quindi parlò Gangleri: “Loki ha generato dei figli straordinariamente malvagi, e i fratelli sono tutti molto potenti. Perché gli Æsir non hanno subito ucciso il lupo, se da esso non avevano previsto che male?”

34o Hár svarar: “Svá mikils virðu goðin vé sín ok griðastaði at eigi vildu þau saurga þá með blóði úlfsins, þótt svá segi spárnar at hann muni verða at bana Óðni”. Rispose Hár: “Tanto rispetto avevano gli dèi per la loro dimora e santuario, che mai avrebbero voluto lordarla col sangue del lupo, benché le profezie dicessero che sarebbe divenuto l'uccisore di Óðinn”.
       

35

Frá ásynjum

Delle ásynjur  
35a Þá mælti Gangleri: “Hveriar eru ásyniurnar?” Quindi parlò Gangleri: “Quali sono le ásynjur?”
35b Hár segir: “Frigg er ǿzt, hon á þann bǿ er Fensalir heita ok er hann allvegligr. Disse Hár: “Frigg è la principale e possiede quella magnificente dimora che si chiama Fensalir.
35c Ǫnnur er Sága, hon býr á Søkkvabekk ok er þat mikill staðr. La seconda è Sága, che abita a Søkkvabekkr, un grande luogo. NOTA
35d Þriðja er Eir, hon er læknir beztr. La terza è Eir, la migliore guaritrice.
35e Fjórða er Gefjun, hon er mær, ok henni þjóna þær er meyjar andask. La quarta è Gefjun. È vergine, e divengono sue servitrici coloro che muoiono vergini. NOTA
35f Fimta er Fulla, hon er enn mær ok ferr laushár ok gullband um hǫfuð. Hon berr eski Friggjar ok gætir skóklæða hennar ok veit launráð með henni. La quinta è Fulla. Anch'ella è vergine, porta i capelli sciolti e un nastro dorato attorno al capo. Porta lo scrigno di frassino di Frigg, si prende cura dei suoi calzari e conosce i suoi segreti.
35g Freyja er tignust með Frigg, hon giptisk þeim manni er Óðr heitir. Dóttir þeira heitir Hnoss, hon er svá fǫgr at af hennar nafni eru hnossir kallaðar þat er fagrt er ok gersemligt. Óðr fór í braut langar leiðir, en Freyja grætr eptir, en tár hennar er gull rautt. Freyja á mǫrg nǫfn, en sú er sǫk til þess at hon gaf sér ýmis heiti er hon fór með ókunnum þjóðum at leita Óðs. Hon heitir Mardǫll ok Hǫrn, Gefn, Sýr. Freyja átti Brísingamen. Hon er kǫlluð Vanadís. Freyja è insieme a Frigg la più venerata. Ha sposato l'uomo chiamato Óðr. Loro figlia si chiama Hnoss, ed è talmente bella che dal suo nome viene chiamato hnossir tutto ciò che è bello e prezioso. Óðr andava via per viaggi lontani e Freyja piangeva per lui lacrime d'oro rosso. Freyja possiede svariati nomi e lei stessa se ne diede molti mentre viaggiava fra genti sconosciute in cerca di Óðr. Si chiama Mardǫll, Hǫrn, Gefn, Sýr. Freyja possiede la collana Brísingamen ed è anche chiamata Vanadís. NOTA
35h Sjaunda Sjǫfn, hon gætir mjǫk til at snúa hugum manna til ásta, kvenna ok karla. Af hennar nafni er elskuginn kallaðr sjafni. La settima è Sjǫfn, la quale si occupa principalmente di indurre l'animo delle persone all'amore, sia uomini che donne, e dal suo nome il sentimento amoroso è chiamato sjafni. NOTA
35i Átta Lofn, hon er svá mild ok góð til áheita at hon fær leyfi af Alfǫðr eða Frigg til manna samgangs, kvenna ok karla, þótt áðr sé bannat eða þvertekit. Fyrir því er af hennar nafni lof kallat, ok svá þat er lofuð er mjǫk af mǫnnum. L'ottava è Lofn; lei è così gentile e buona verso chi la invoca, che ottenne il permesso da Allfǫðr e da Frigg di unire uomini e donne in matrimonio, anche quando questo sia loro proibito o interdetto. È dal suo nome che tale concessione si chiama lof e per ottenerla gli uomini la pregano molto. NOTA
35j Níunda Vár, hon hlýðir á eiða manna ok einkamál er veita sín á milli konur ok karlar. Því heita þau mál várar. Hon hefnir ok þeim er brigða. La nona è Vár, che ode le promesse e gli accordi che stringono fra loro donne e uomini. Per questo tali accordi sono detti várar. Ella punisce inoltre chi non li rispetta. NOTA
35k Tíunda Vǫr, hon er ok vitr ok spurul svá at engi hlut má hana leyna. Þat er orðtak at kona verði vǫr þess er hon verðr vís. La decima è Vǫr; è saggia e indagatrice, e non le si può nascondere nulla. C'è un'espressione secondo cui una donna viene detta vǫr quando diventa consapevole di qualcosa. NOTA
35l Ellipta Syn, hon gætir dura í hǫllinni ok lýkr fyrir þeim er eigi skulu inn ganga, ok hon er sett til varnar á þingum fyrir þau mál er hon vill ósanna. Því er þat orðtak at syn sé fyrir sett þá er hann neitar. L'undicesima è Syn, che sta di guardia alle porte della hǫll e le chiude davanti a coloro che non devono entrare. In assemblea, ella si leva contro le accuse che si vogliono respingere. Da qui il detto che si pone una smentita [syn] quando si nega [un'accusa]. NOTA
35m Tólfta Hlín, hon er sett til gæzlu yfir þeim mǫnnum er Frigg vill forða við háska nǫkkvorum. Þaðan af er þat orðtak at sá er forðask hleinir. La dodicesima è Hlín; ella custodisce coloro che Frigg desidera salvare da qualche pericolo, da cui si chiama hleinir colui che si salva. NOTA
35n

Þrettánda Snotra, hon er vitr ok látprúð. Af hennar heiti er kallat snotr kona eða karlmaðr sá er vitr maðr er.

La tredicesima è Snotra, che è saggia e di modi gentili. Dal suo nome viene detto snotr l'uomo o la donna di mite temperamento. NOTA
35o Fjórtánda Gná, hana sendir Frigg í ýmsa heima at eyrindum sínum. Hon á þann hest, er renn lopt ok lǫg, er heitir Hófvarpnir. Þat var eitt sinn er hon reið at vanir nǫkkvorir sá reið hennar í loptinu. La quattordicesima è Gná, che viene mandata da Frigg in contrade lontane per le proprie ambasciate. Ella va su quel destriero che galoppa nell'aria e sul mare, chiamato Hófvarpnir. Una volta mentre cavalcava, uno dei Vanir vide la sua corsa attraverso l'aria. NOTA
35p Þá mælti einn: Allora disse così:
{40}

Hvat þar flýgr?
Hvat þar ferr
eða at lopti líðr?

Chi vola in alto?
Cos'è che corre
e in aria sfreccia?

35q

Hon svarar:

Ella rispose:

{41}

Ne ek flýg,
þó ek fer
ok at lopti líðk
á Hófvarpni
þeim er Hamskerpir
gat við Garðrofu.

Non volo in alto
sebbene corra
e in aria sfrecci
su Hófvarpnir
che Hamskerpir
ebbe con Garðrofa.

35r Af Gnár nafni er svá kallat at þat gnefar er hátt ferr. Dal nome di Gná deriva il verbo gnæfa, «volare in alto».
35s Sól ok Bil eru talðar með ásynjum, en sagt er fyrri eðli þeira. Sól e Bil sono annoverate fra le ásynjur, ma di loro si è già detto prima. NOTA
       

36

[Frá valkyrium]

[Delle valkyrjur]  
36a

“Enn eru þær aðrar er þjóna skulu í Valhǫll, bera drykkju ok gæta borðbúnaðar ok ǫlgagna.

Ci sono ancora altre [dee] che si occupano di servire nella Valhǫll, portando da bere, occupandosi delle portate e dei boccali da birra.

36b Svá eru þær nefndar í Grímnismálum: Così esse vengono nominate nel Grímnismál:
{42}

Hrist ok Mist
vil ek at mér horn beri,
Skeggjǫld ok Skǫgul,
Hildr ok Þrúðr,
Hlǫkk ok Herfjǫtur,
Gǫll ok Geirahǫð,
Randgríð ok Ráðgríð
ok Reginleif;
þær bera einherjum ǫl.

Hrist e Mist,
voglio che mi portino il corno,
Skeggjǫld e Skǫgul,
Hildr e Þrúðr,
Hlǫkk e Herfjǫtur,
Gǫll e Geirahǫð.
Randgríðr e Ráðgríðr,
e Reginleif,
agli Einherjar portano birra.

NOTA
36c Þessar heita valkyrjor, þær sendir Óðinn til hverrar orrostu. Þær kjósa feigð á menn ok ráða sigri. Guðr, Róta ok norn in yngsta, er Skuld heitir, ríða jafnan at kjósa val ok ráða vígum. Esse si chiamano valkyrjur e Óðinn le invia a ogni battaglia. Esse scelgono coloro che dovranno morire e assegnano [a chi spetti] la vittoria. Guðr, Rota e la più giovane delle nornir, chiamata Skuld, accorrono sempre per scegliere i caduti e decidere le battaglie. NOTA
36d Jǫrð, móðir Þórs, ok Rindr, móðir Vála, eru talðar með ásynjum. Jǫrð, madre di Þórr, e Rindr, la madre di Váli, sono annoverate fra le ásyniur.
       
37

Freyr fekk Gerðar

Freyr conquista Gerðr  
37a

“Gymir hét maðr en kona hans Aurboða, hon var bergrisa ættar. Dóttir þeira er Gerðr, er allra kvenna er fegrst. Þat var einn dag er Freyr hafði gengit í Hliðskjálf ok sá of heima alla. En er hann leit í norðrætt, þá sá hann á einum bǿ mikit hús ok fagrt, ok til þess húss gekk kona, ok er hon tók upp hǫndum ok lauk hurð fyrir sér þá lýsti af hǫndum hennar bæði í lopt ok á lǫg, ok allir heimar birtusk af henni. Ok svá hefndi honum þat mikla mikillæti er hann hafði sezk í þat helga sæti at hann gekk í braut fullr af harmi. Ok er hann kom heim, mælti hann ekki, hvárki svaf hann né drakk. Engi þorði ok krefja hann orða.

Un tale si chiamava Gymir e sua moglie Aurboða, la quale era della stirpe dei bergrisar. Loro figlia era Gerðr, la più bella fra tutte le donne. Un giorno Freyr si era assiso su Hliðskjálf e osservava tutto il mondo. Guardando verso nord, vide in una fattoria una casa grande e bella verso cui avanzava una donna. E quando ella sollevò le braccia e aprì la porta davanti a sé, dalle sue mani emanò una luce che si diffuse nell'aria e sul mare, e tutti i mondi ne furono illuminati. La grande presunzione di Freyr, di essersi seduto su quel sacro seggio, gli si rivoltò contro, ed egli se ne andò via pieno di dolore. Quando tornò a casa non parlò, non mangiò e non bevve. Nessuno si attentò a rivolgergli una parola.

37b Þá lét Njǫrðr kalla til sín Skírni, skósvein Freys, ok bað hann ganga til Freys ok beiða hann orða ok spyrja hverjum hann væri svá reiðr at hann mælti ekki við menn. En Skírnir kvazk ganga mundu, ok eigi fúss, ok kvað illra svara vera ván af honum. En er hann kom til Freys, þá spurði hann hví Freyr var svá hnipinn ok mælti ekki við menn. Þá svarar Freyr ok sagði at hann hafði sét konu fagra, ok fyrir hennar sakar var hann svá harmsfullr at eigi mundi hann lengi lifa ef hann skyldi eigi ná henni. “Ok nú skaltu fara ok biðja hennar mér til handa ok hafa hana heim hingat hvárt er faðir hennar vill eða eigi, ok skal ek þat vel launa þér”. Njǫrðr fece quindi chiamare Skírnir, servitore di Freyr, e gli disse di andare da lui e chiedergli udienza, domandandogli perché fosse tanto adirato da non parlare più con nessuno. Skírnir disse che sarebbe andato, ma non volentieri, e aggiunse che da Freyr c'erano da aspettarsi brutte risposte. Quando arrivò da Freyr, gli chiese perché fosse così avvilito da non parlare con nessuno. Allora Freyr rispose e disse di aver visto una bellissima donna; a causa sua era così triste che non sarebbe vissuto a lungo se non l'avesse posseduta. “E ora dovrai andare e corteggiarla da parte mia e condurla qui, che suo padre voglia o no. Ti ricompenserò bene”.
37c Þá svarar Skírnir, sagði svá at hann skal fara sendiferð en Freyr skal fá honum sverð sitt. Þat var svá gott sverð at sjálft vásk. En Freyr lét eigi þat til skorta ok gaf honum sverðit. Skírnir rispose che sarebbe andato a compiere il suo incarico, ma Freyr avrebbe dovuto donargli la sua spada. Essa era una spada così valida che combatteva da sola. Freyr non volle negargliela e gli consegnò la spada.
37d Þá fór Skírnir ok bað honum konunnar ok fekk heitit hennar, ok níu nóttum síðar skyldi hon þar koma er Barrey heitir ok ganga þá at brullaupinu með Frey. En er Skírnir sagði Frey sitt eyrindi, þá kvað hann þetta: Skírnir quindi partì, corteggiò la donna per Freyr e ottenne da lei una promessa: nove notti dopo ella si sarebbe recata nel luogo chiamato Barrey e avrebbe celebrato le nozze con Freyr. Quando però Skírnir riferì la sua missione a Freyr, lui recitò queste strofe: NOTA
{43}

Lǫng er nótt,
lǫng er ǫnnur,
hvé mega ek þreyja þrjár?
Opt mér mánaðr
minni þótti
en sjá hǫlf hýnótt.

Lunga è una notte,
lunga è una seconda,
come potrò patirne una terza?
Spesso un mese
mi è parso più breve
di questa mezza notte di attesa.

37e

Þessi sǫk er til er Freyr var svá vápnlauss er hann barðisk við Belja ok drap hann með hjartarhorni”.

Questa fu la ragione per cui Freyr era disarmato quando combatté contro Beli e lo uccise con un corno di cervo”.

NOTA
37f

Þá mælti Gangleri: “Undr mikit er þvílíkr hǫfðingi sem Freyr er vildi gefa sverð svá at hann átti eigi annat jafngott. Geysimikit mein var honum þat þá er hann barðisk við þann er Beli heitir. Þat veit trúa mín at þeirar gjafar mundi hann þá iðrask”.

Quindi parlò Gangleri: “È un grande disonore che un condottiero come Freyr abbia voluto cedere la propria spada senza averne un'altra di pari fattura. Fu un enorme svantaggio per lui, mentre combatteva contro colui che si chiama Beli. In fede mia, dev'essersi pentito di aver fatto quel dono”.

37g Þá svarar Hár: “Lítit mark var þá at er þeir Beli hittusk. Drepa mátti Freyr hann með hendi sinni. Verða mun þat er Frey mun þykkja verr við koma er hann missir sverðsins þá er Muspellssynir fara ok herja”. Rispose quindi Hár: “Fu poca cosa quando lui e Beli si scontrarono. Freyr avrebbe potuto vincerlo con una mano sola. Ma capiterà a Freyr un momento che gli parrà assai peggiore, quando gli mancherà la spada nel giorno in cui giungeranno, furiosi, i figli di Múspell”.
       
38

Frá vist ok drykk með ásum

Del mangiare e del bere presso gli Æsir  
[Frá vist Einherja ok Óðins] [Del cibo degli Einherjar e di Óðinn]
38a

Þá mælti Gangleri: “Þat segir þú at allir þeir menn er í orrostu hafa fallit frá upphafi heims eru nú komnir til Óðins í Valhǫll. Hvat hefir hann at fá þeim at vistum? Ek hugða at þar skyldi vera allmikit fjǫlmenni”.

Quindi disse Gangleri: “Tu dici che tutti gli uomini caduti in battaglia dall'inizio del mondo sono ora giunti nella Valhǫll, da Óðinn. Cos'ha egli da offrire loro per sostentarli? Immagino che là vi sia una folla immensa”.

38b Þá svarar Hár: “Satt er þat er þú segir, allmikit fjǫlmenni er þar, en miklu fleira skal enn verða, ok mun þó oflítit þykkja þá er úlfrinn kemr. En aldri er svá mikill mannfjǫlði í Valhǫll at eigi má þeim endask flesk galtar þess er Sæhrímnir heitir. Hann er soðinn hvern dag ok heill at aptni. En þessi spurning er nú spyrr þú, þykki mér líkara at fáir muni svá vísir vera at hér kunni satt af at segja. Andhrímnir heitir steikarinn, en Eldhrímnir ketillinn. Rispose quindi Hár: “Ciò che dici è vero. Una grande folla si trova là e diverrà sempre più grande, ma sembrerà comunque troppo piccola quando arriverà il Lupo. Mai però la moltitudine di Valhǫll sarà grande abbastanza da finire la carne del cinghiale detto Sæhrímnir. Esso viene cotto ogni giorno, ma alla sera è di nuovo intero. Riguardo a ciò che ora domandi, credo proprio che pochi siano abbastanza sapienti da rispondere correttamente. Andhrímnir si chiama il cuoco ed Eldhrímnir il calderone.
38c Svá er hér sagt: Così qui è detto:
{44}

Andhrímnir lætr
í Eldhrímni
Sæhrímni soðinn,
fleska bazt,
at þat fáir vitu
við hvat einherjar alask”.

Fa Andhrímnir
in Eldhrímnir
Sæhrímnir bollire,
la carne migliore.
Pochi però sanno,
di cosa gli Einherjar si nutrano.

NOTA
38d Þá mælti Gangleri: “Hvárt hefir Óðinn þat sama borðhald sem einherjar?” Quindi parlò Gangleri: “Óðinn consuma lo stesso pasto degli Einherjar?”
38e Hár segir: “Þá vist er á hans borði stendr gefr hann tveim úlfum er hann á, er svá heita: Geri ok Freki, ok ønga vist þarf hann: vín er honum bæði drykkr ok matr. Disse Hár: “Il cibo sul suo tavolo egli lo dà ai due lupi che possiede, i quali si chiamano Geri e Freki. Non ha bisogno di mangiare: il vino per lui è sia bevanda che cibo.
38f Svá segir hér: Così qui è detto:
{45}

Gera ok Freka
seðr gunntamiðr
hróðigr Herjafǫðr,
en við vín eitt
vápngafigr
Óðinn æ lifir.

Geri e Freki
li sazia, avvezzo alla guerra,
Herjafǫðr glorioso.
Ma di solo vino
in armi splendente,
Óðinn vive per sempre.

NOTA
38g

Hrafnar tveir sitja á ǫxlum honum ok segja í eyru honum ǫll tíðindi þau er þeir sjá eða heyra, þeir heita svá: Huginn ok Muninn. Þá sendir hann í dagan at fljúga um allan heim ok koma þeir aptr at dǫgurðarmáli. Þar af verðr hann margra tíðinda víss. Því kalla menn hann hrafnaguð, svá sem sagt er:

Due corvi stanno sulle sue spalle e nell'orecchio gli raccontano tutte le le cose che vedono e odono. Si chiamano Huginn e Muninn. Durante il giorno, [Óðinn] li manda a volare per tutto il mondo ed [essi] tornano al dǫgurðarmáli. In questo modo egli è al corrente di molte cose. Perciò gli uomini lo chiamano Hrafnaguð, così come qui è detto:

NOTA
{46}

Huginn ok Muninn
fljúga hverjan dag
jǫrmungrund yfir.
Óttumk ek Hugin
at hann aptr komi,
þó sjámk ek meir um Munin”.

Huginn e Muninn
volano ogni giorno
sopra la vasta terra.
Paura ho che Huginn
indietro non ritorni,
sebbene ancor più tema per Muninn”.

NOTA
       

39

[Frá drykk Einherja]

[Della bevanda degli Einherjar]  
39a

Þá mælti Gangleri: “Hvat hafa einherjar at drykk þat er þeim endisk jafngnógliga sem vistin, eða er þar vatn drukkit?”

Quindi chiese Gangleri: “Per gli Einherjar c'è qualcosa da bere che possa bastare per accompagnare il cibo, oppure là si beve acqua?”

39b Þá segir Hár: “Undarliga spyrðu nú, at Allfǫðr mun bjóða til sín konungum eða jǫrlum eða ǫðrum ríkismǫnnum ok muni gefa þeim vatn at drekka, ok þat veit trúa mín at margr kemr sá til Valhallar er dýrt mundi þykkjask kaupa vatnsdrykkinn ef eigi væri betra fagnaðar þangat at vitja, sá er áðr þolir sár ok sviða til banans. Disse quindi Hár: “È strano che tu chieda se Allfǫðr possa invitare a sé regnanti, járlar e altri uomini di rango e dar loro da bere dell'acqua! E in fede mia, tanti giungerebbero nella Valhǫll pensando di aver pagato a caro prezzo quel sorso d'acqua, se non fosse un miglior desco per chi ha sofferto atroci dolori nel momento del trapasso.
39c Annat kann ek þér þaðan segja. Geit sú er Heiðrún heitir stendr uppi á Valhǫll ok bítr barr af limum trés þess er mjǫk er nafnfrægt, er Léraðr heitir, en ór spenum hennar rennr mjǫðr sá er hon fyllir skapker hvern dag. Þat er svá mikit at allir einherjar verða fulldruknir af”. Posso raccontarti ancora una cosa. Quella capra che si chiama Heiðrún sta nella parte alta di Valhǫll e bruca le foglie dai rami di quel famosissimo albero chiamato Léraðr. Dalle sue mammelle l'idromele scorre copioso, tanto che ogni giorno ne riempie un barile. Questo è così capiente da ubriacare tutti gli Einherjar”. NOTA
39d Þá mælti Gangleri: “Þat er þeim geysihaglig geit. Forkunnar góðr viðr mun þat vera er hon bítr af!” Quindi parlò Gangleri: “È proprio una capra utile! Dev'essere poi prodigioso l'albero da cui bruca”.
39e Þá mælti Hár: “Enn er meira mark at of hjǫrtinn Eirþyrni, er stendr á Valhǫll ok bítr af limum þess trés, en af hornum hans verðr svá mikill dropi at niðr kemr í Hvergelmi, en þaðan af falla ár þær er svá heita: Síð, Víð, Sekin, Ekin, Svǫl, Gunnþró, Fjǫrm, Fimbulþul, Gipul, Gǫpul, Gǫmul, Geirvimul, þessar falla um ásabygðir. Þessar eru enn nefndar: Þyn, Vin, Þǫll, Bǫll, Gráð, Gunnþráin, Nýt, Nǫt, Nǫnn, Hrǫnn, Vína, Veg, Svinn, Þjóðnuma”. Quindi disse Hár: “Ancora più notevole è il cervo Eikþyrnir: anche lui si trova in Valhǫll e bruca i rami dell'albero [Léraðr]. Dalle sue corna stillano tantissime gocce che cadono in Hvergelmir e da qui originano i fiumi che così si chiamano: Síð, Víð, Sekin, Ekin, Svǫl, Gunnþrá, Fjǫrm, Fimbulþul, Gipul, Gǫpul, Gǫmul, Geirvimul. Questi ultimi scorrono attorno alla dimora degli Æsir. E si annoverano ancora questi: Þyn, Vin, Þǫll, Hǫll, Gráð, Gunnþráin, Nýt, Nǫt, Nǫnn, Hrǫnn, Vína, Vegsvinn, Þjóðnuma”.
       
40

[Um stǿrð Valhallar]

[L'imponenza di Valhǫll]  
40a

Þá mælti Gangleri: “Þetta eru undarlig tíðindi er nú sagðir þú. Geysimikit hús mun Valhǫll vera, allþrǫngt mun þar opt vera fyrir durum”.

Quindi disse Gangleri: “Mi racconti cose straordinarie. Valhǫll dev'essere un meraviglioso edificio e dev'esservi spesso una gran folla davanti alle sue porte”.

40b Þá svarar Hár: “Hví spyrr þú eigi þess hversu margar dyrr eru á Valhǫll eða hversu stórar? Ef þú heyrir þat sagt þá muntu segja at hitt er undarligt ef eigi má ganga út ok inn hverr er vill. En þat er með sǫnnu at segja at eigi er þrøngra at skipa hana en ganga í hana. Rispose quindi Hár: “Perché non chiedi piuttosto quante porte ci siano a Valhǫll o quanto grandi? Se tu lo udissi, diresti che sarebbe sorprendente se non potesse entrare e uscire chiunque lo voglia. Tuttavia si può rettamente dire che non vi sia più affollamento nel trovar posto di quanto ve ne sia nell'entrare.
40c Hér máttu heyra í Grímnismálum: Puoi sentir dire nel Grímnismál:
{47}

Fimm hundruð dura
ok of fjórum tugum,
svá hygg ek Valhǫll vera.
Átta hundruð einherja
ganga senn ór einum durum
þá er þeir fara með vitni at vega”.

Cinquecento porte
e ancora quaranta
credo vi siano nella Valhǫll.
Ottocento Einherjar
da ciascuna porta usciranno insieme
quando andranno a battersi col lupo”.

NOTA
       
41

[Frá skemtan Einherja]

[Il passatempo degli Einherjar]  
41a

Þá mælti Gangleri: “Allmikill mannfjǫlði er í Valhǫll, svá njóta trú minnar at allmikill hǫfðingi er Óðinn er hann stýrir svá miklum her. Eða hvat er skemtun einherjanna þá er þeir drekka eigi?”

Quindi parlò Gangleri: “Un'enorme folla si trova nella Valhǫll. E per quanto posso comprendere, Óðinn è un grandissimo condottiero, lui che comanda un esercito così grande. Ma qual è il passatempo degli Einherjar quando non bevono?”

41b Hár segir: “Hvern dag þá er þeir hafa klæzk, þá hervæða þeir sik ok ganga út í garðinn ok berjask ok fellr hverr á annan. Þat er leikr þeira. Ok er líðr at dǫgurðarmáli, þá ríða þeir heim til Valhallar ok setjask til drykkju, svá sem hér segir: Disse Hár: “Ogni giorno, dopo essersi vestiti, si armano ed escono nel cortile, dove lottano e si abbattono l'un l'altro. Questo è il loro svago. Quando si avvicina l'ora del dagverðr, allora tornano alla Valhǫll, la loro casa, e siedono a bere, così come qui si dice:
{48}

Allir einherjar
Óðins túnum í
hǫggvask hverjan dag.
Val þeir kjósa
ok ríða vígi frá,
sitja meir um sáttir saman.

Tutti gli Einherjar
alla corte di Óðinn
si battono ogni giorno.
Scelgono i caduti,
poi dalla battaglia cavalcano via
e in concordia siedono insieme

NOTA
41c En satt er þat er þú sagðir: mikill er Óðinn fyrir sér. Mǫrg dǿmi finnask til þess. Svá er hér sagt í orðum sjálfra ásanna: Ciò che dici comunque è vero: Óðinn è assai potente e molti segni vi sono a prova di questo. Così è detto nelle parole degli stessi Æsir:
{49}

Askr Yggdrasils
hann er ǿztr viða,
en Skíðblaðnir skipa,
Óðinn ása,
en jóa Sleipnir,
Bifrǫst brúa,
en Bragi skálda,
Hábrók hauka,
en hunda Garmr”.

Il frassino Yggdrasill
è il migliore degli alberi
e Skíðblaðnir delle navi,
Óðinn degli Æsir,
e dei cavalli Sleipnir,
Bifrǫst dei ponti
e Bragi degli scaldi,
Hábrók dei falchi,
e dei cani Garmr.

NOTA
       
42

Frá því er er Loki gat Sleipni við Svaðilfǿra

Di quando Loki concepì Sleipnir insieme con Svaðilfǿri  
42a Þá mælti Gangleri: “Hverr á þann hest Sleipni? Eða hvat er frá honum at segja?”

Quindi parlò Gangleri: “Chi possiede quel cavallo, Sleipnir, e cosa c'è da dire su di esso?”

42b Hár segir: “Eigi kanntu deili á Sleipni ok eigi veiztu atburði af hverju hann kom, en þat mun þér þykkja frásagnar vert. Disse Hár: “Tu non puoi conoscere le abilità di Sleipnir e le circostanze della sua nascita, ma la cosa ti parrà degna di esser narrata.
42c Þat var snimma í ǫndverða bygð goðanna, þá er goðin hǫfðu sett Miðgarð ok gert Valhǫll, þá kom þar smiðr nǫkkvorr ok bauð at gera þeim borg á þrim misserum svá góða at trú ok ørugg væri fyrir bergrisum ok hrímþursum þótt þeir komi inn um Miðgarð. En hann mælti sér þat til kaups at hann skyldi eignask Freyju, ok hafa vildi hann sól ok mána. Þá gengu æsirnir á tal ok réðu ráðum sínum, ok var þat kaup gert við smiðinn at hann skyldi eignask þat er hann mælti til ef hann fengi gert borgina á einum vetri. En hinn fyrsta sumarsdag, ef nǫkkvorr hlutr væri ógjǫrr at borginni, þá skyldi hann af kaupinu. Skyldi hann af øngum manni lið þiggja til verksins. Ok er þeir sǫgðu honum þessa kosti, þá beiddisk hann at þeir skyldu lofa at hann hefði lið af hesti sínum er Svaðilfǿri heitir. En því réð Loki er þat var til lagt við hann. Si era agli inizi, nei primi tempi in cui gli dèi si erano insediati nella loro dimora, quando avevano appena stabilito Miðgarðr e costruito la Valhǫll. Un giorno giunse un artigiano che offrì loro di costruire in tre misseri una cittadella così ben fatta da essere solida e sicura contro i bergrisar e i hrímþursar, anche qualora fossero penetrati nel Miðgarðr. Egli chiese però, quale ricompensa, di poter avere Freyja e di prendersi anche il sole e la luna. Gli Æsir si riunirono in assemblea e fu pattuito con l'artigiano che avrebbe avuto ciò che chiedeva se avesse costruito la cittadella in un solo inverno; se però il primo giorno d'estate qualche parte [della fortificazione] fosse rimasta incompiuta, avrebbe perso la ricompensa. Inoltre, nessuno avrebbe dovuto aiutarlo nel suo lavoro. Quando gli proposero queste condizioni, [l'artigiano] chiese il permesso di poter essere aiutato dal suo cavallo, che si chiamava Svaðilfǿri, e dietro consiglio di Loki, gli fu concesso. NOTA
42d Hann tók til hinn fyrsta vetrardag at gera borgina, en of nætr dró hann til grjót á hestinum. En þat þótti ásunum mikit undr hversu stór bjǫrg sá hestr dró, ok hálfu meira þrekvirki g[er]ði hestrinn en smiðrinn. En at kaupi þeira váru sterk vitni ok mǫrg sǿri, fyrir því at jǫtnum þótti ekki trygt at vera með ásum griðalaust ef Þórr kvæmi heim, en þá var hann farinn í austrveg at berja trǫll. En er á leið vetrinn, þá sóttisk mjǫk borgargerðin ok var hon svá há ok sterk at eigi mátti á þat leita. En þá er þrír dagar váru til sumars, þá var komit mjǫk at borghliði. Egli iniziò a costruire la cittadella il primo giorno d'inverno, e durante la notte trasportava le pietre con il cavallo. Agli Æsir parve tuttavia straordinario quanto grandi fossero le pietre trainate dal cavallo, il quale svolgeva più di metà del lavoro dell'artigiano. Il loro accordo però era stato stretto con testimonianze inoppugnabili e numerosi giuramenti, dal momento che gli jǫtnar non si sentivano al sicuro quando si trovavano fra gli Æsir senza garanzie, soprattutto se fosse tornato a casa Þórr, che quei giorni era andato a est a combattere i trǫll. Così, mentre l'inverno volgeva al termine, l'edificazione della fortezza procedeva, ed essa era divenuta talmente alta e solida da risultare inespugnabile. Quando mancavano tre giorni all'estate, i cancelli della città erano quasi terminati.
42e Þá settusk guðin á dómstóla sína ok leituðu ráða, ok spurði hverr annan hverr því hefði ráðit at gipta Freyju í Jǫtunheima eða spilla loptinu ok himninum svá at taka þaðan sól ok tungl ok gefa jǫtnum. En þat kom ásamt með ǫllum at þessu mundi ráðit hafa sá er flestu illu ræðr, Loki Laufeyjarson, ok kváðu hann verðan ills dauða ef eigi hitti hann ráð til at smiðrinn væri af kaupinu, ok veittu Loka atgǫngu. En er hann varð hræddr þá svarði hann eiða at hann skyldi svá til haga at smiðrinn skyldi af kaupinu, hvat sem hann kostaði til. Gli dèi allora si sedettero in assemblea e si chiesero l'un l'altro chi avesse consigliato di consegnare Freyja al Jǫtunheimr o di mandare in rovina aria e cielo privandoli del sole e della luna per consegnarli agli jǫtnar. Convennero che dovesse averlo suggerito colui che sempre malconsiglia, Loki figlio di Laufey, e decretarono di condannarlo a una morte orribile se non avesse fatto in modo che l'artigiano rinunciasse al proprio compenso. Loki fu quindi aggredito e, siccome ebbe una gran paura, giurò che avrebbe fatto in modo, a qualunque costo, che l'artigiano non adempisse all'impegno preso.
42f Ok it sama kveld er smiðrinn ók út eptir grjótinu með hestinn Svaðilfǿra, þá hljóp ór skóginum nǫkkvorum merr at hestinum ok hrein við. En er hestrinn kendi hvat hrossi þetta var, þá ǿddisk hann ok sleit sundr reipin ok hljóp til merarinnar, en hon undan til skógar ok smiðrinn eptir ok vill taka hestinn. En þessi hross hlaupa alla nótt ok dvelsk smíðin þá nótt. Ok eptir um daginn varð ekki svá smíðat sem fyrr hafði orðit. Ok þá er smiðrinn sér at eigi mun lokit verða verkinu, þá fǿrisk smiðrinn í jǫtunmóð. En er æsirnir sá þat til víss at þar var bergrisi kominn, þá varð eigi þyrmt eiðunum, ok kǫlluðu þeir á Þór, ok jafnskjótt kom hann, ok því næst fór á lopt hamarrinn Mjǫlnir, galt þá smíðarkaupit ok eigi sól ok tungl, heldr synjaði hann honum at byggva í Jǫtunheimum ok laust þat hit fyrsta hǫgg er haussinn brotnaði í smán mola ok sendi hann niðr undir Niflhel. Quella stessa sera, mentre l'artigiano trasportava delle pietre con Svaðilfǿri, uscì fuori dal bosco una giumenta che corse nitrendo verso il cavallo. Quando lo stallone si avvide che era una cavalla, s'imbizzarrì, strappò le redini, corse dalla giumenta e scappò con essa nel bosco, e l'artigiano dietro per riprendersi il cavallo. I due cavalli però galopparono tutta la notte e tutta la notte l'artigiano dovette fermarsi. Così il giorno dopo il lavoro non procedette come prima. Quando l'artigiano vide che il lavoro non poteva essere completato, fu preso dallo jǫtunmóðr. Quando gli Æsir si avvidero chiaramente che era un bergrisi, non onorarono la loro promessa e chiamarono Þórr, il quale giunse immediatamente vibrando in aria il martello Mjǫllnir. In questo modo pagò il compenso dell'artigiano: non col sole o la luna, e non gli concesse nemmeno di abitare nello Jǫtunheimr: col primo colpo gli frantumò la testa in mille schegge e lo sprofondò giù oltre il Niflheimr. NOTA
42g En Loki hafði þá ferð haft til Svaðilfǿra at nǫkkvoru síðar bar hann fyl. Þat var grátt ok hafði átta fǿtr, ok er sá hestr beztr með goðum ok mǫnnum. Nel frattempo Loki si era accoppiato con Svaðilfǿri e in seguito diede alla luce un puledro. Era grigio e aveva otto zampe: ed è il miglior cavallo fra gli dèi e gli uomini.
42h Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:

{50}

Þá gengu regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilug goð,
ok of þat gættusk,
hverr hefði lopt allt
lævi blandit
eða ætt jǫtuns
Óðs mey gefna.

Andarono allora tutti i potenti
ai seggi del giudizio,
gli altissimi dèi,
e tennero consiglio:
chi avesse l'aria tutta
avvolta di sventura
e alla stirpe degli jǫtunn
dato la fanciulla di Óðr.

NOTA
{51}

Á gengusk eiðar,
orð ok sǿri,
mál ǫll meginlig
er á meðal fóru.
Þórr einn þat vann,
þrunginn móði,
hann sjaldan sitr
er hann slíkt of fregn”.

Si ruppero i patti,
la parole e i voti,
tutti i giuramenti
fra loro stabiliti.
Solo Þórr si levò
terribile nell'ira:
non pazientò un istante
quando apprese tali fatti”.

       

43

[Frá Skíðblaðni]

[Skíðblaðnir]  
43a Þá mælti Gangleri: “Hvat er at segja frá Skíðblaðni er hann er beztr skipa? Hvárt er ekki skip jafngott sem hann er eða jafnmikit?” Quindi parlò Gangleri: “Cosa c'è da dire di Skíðblaðnir, che è la migliore delle navi? C'è qualche altra nave che la eguagli in grandezza?”
43b Hár segir: “Skíðblaðnir er beztr skipanna ok með mestum hagleik gerr, en Naglfari er mest skip, þat er á Muspell. Dvergar nǫkkvorir, synir Ívalda, gerðu Skíðblaðni ok gáfu Frey skipit. Hann er svá mikill at allir æsir megu skipa hann með vápnum ok herbúnaði, ok hefir hann byr þegar er segl er dregit, hvert er fara skal. En þá er eigi skal fara með hann á sæ, þá er hann gǫrr af svá mǫrgum hlutum ok með svá mikilli list at hann má vefja saman sem dúk ok hafa í pung sínum”. Disse Hár: “Skíðblaðnir è la migliore delle navi ed è costruita con grande arte, ma è Naglfar la nave più grande, che sta in Múspell. Alcuni nani, figli di Ívaldi, costruirono Skíðblaðnir e la diedero a Freyr. Essa era così grande che tutti gli Æsir potevano salirvi con armi e armature; e quando la vela è issata, ha sempre vento propizio, ovunque debba andare. Essa è fatta con materiali così portentosi e con tale ingegno che, quando non c'è bisogno di viaggiare per mare, la si può ripiegare come un panno e metterla in una borsa”.
      NOTA

44

Hér þegir Þriði Qui Þriði tace
44a Þá mælti Gangleri: “Gott skip er Skíðblaðnir en allmikil fjǫlkyngi mun við vera hǫfð áðr svá fái gert. Hvárt hefir Þórr hvergi svá farit at hann hafi hitt fyrir sér svá ríkt eða ramt at honum hafi ofrefli í verit fyrir afls sakar eða fjǫlkyngi?” Quindi parlò Gangleri: “Skíðblaðnir è una buona nave, e una grande magia dev'essere stata impiegata per conferirle tali proprietà. È mai capitato a Þórr di trovarsi davanti a qualcosa di così potente e forte da sovrastarlo per forza o magia?”  
44b Þá mælti Hár: “Fár maðr vættir mik at frá því kunni segja, en margt hefir honum harðfǿrt þótt. En þótt svá hafi verit at nǫkkvorr hlutr hafi svá verit ramr eða sterkr at Þórr hafi eigi sigr fengit á unnit, þá er eigi skylt at segja frá, fyrir því at mǫrg dǿmi eru til þess ok því eru allir skyldir at trúa at Þórr er mátkastr”. Quindi parlò Hár: “Benché credo siano pochi in grado di dirlo, egli ha incontrato molti ostacoli ardui da superare. Ma se vi fosse stato qualcosa di talmente potente e forte che nemmeno Þórr sia riuscito a vincerlo, non sarebbe necessario parlarne, poiché vi sono molte prove a conforto del fatto che sia Þórr il più potente, ed è questo che tutti sono tenuti a credere”.  
44c Þá mælti Gangleri: “Svá lízk mér sem þess hlutar mun ek yðr spurt hafa er engi er til fǿrr at segja”. Quindi parlò Gangleri: “Mi pare di avervi chiesto qualcosa di cui nessuno sia capace di parlare”.  
44d Þá mælti Jafnhár: “Heyrt hǫfum vér sagt frá þeim atburðum er oss þykkja ótrúligir at sannir muni vera. En hér mun sjá sitja nær er vita mun sǫnn tíðindi af at segja, ok muntu því trúa at hann mun eigi ljúga nú it fyrsta sinn er aldri laug fyrr”. Quindi parlò Jafnhár: “Abbiamo udito narrare di eventi che riteniamo incredibili, ma che potrebbero tuttavia essere veri. Qui accanto siede però chi saprà raccontare la verità e tu potrai ben credere che non mentirà ora, per la prima volta, chi non ha mai mentito in precedenza”.  
44e Þá mælti Gangleri: “Hér mun ek standa ok hlýða ef nǫkkvor órlausn fær þessa máls, en at ǫðrum kosti kalla ek yðr vera yfirkomna ef þér kunnið eigi at segja þat er ek spyr”. Quindi disse Gangleri: “Starò qui e ascolterò i vostri discorsi, se mai riceva qualche risposta. Ma se invece non potrete replicare a ciò che vi chiedo, vi dichiarerò sconfitti”.  
       
Hér hefr sǫgu Þórs ok Útgarðaloka Qui inizia la saga di Þórr e Útgarðaloki  
44f Þá mælti Þriði: “Auðsýnt er nú at hann vill þessi tíðindi vita þótt oss þykki eigi fagrt at segja. En þér er at þegja. Þat er upphaf þessa máls at Ǫkuþórr fór með hafra sína ok reið, ok með honum sá áss er Loki er kallaðr. Koma þeir at kveldi til eins búanda ok fá þeir náttstað. En um kveldit tók Þórr hafra sína ok skar báða, eptir þat váru þeir flegnir ok bornir til ketils. En er soðit var, þá settisk Þórr til náttverðar ok þeir lagsmenn. Þórr bauð til matar með sér búandanum ok konu hans ok bǫrnum þeira. Sonr búa hét Þjálfi, en Rǫskva dóttir. Þá lagði Þórr hafrstǫkurnar útar frá eldinum ok mælti at búandi ok heimamenn hans skyldu kasta á hafrstǫkurnar beinunum. Þjálfi, son búanda, helt á lærlegg hafrsins ok spretti á knífi sínum ok braut til mergjar. Þórr dvalðisk þar of nóttina, en í óttu fyrir dag stóð hann upp ok klæddi sik, tók hamarinn Mjǫlni ok brá upp ok vígði hafrstǫkurnar. Stóðu þá upp hafrarnir ok var þá annarr haltr eptra fǿti. Þat fann Þórr ok talði at búandinn eða hans hjón mundi eigi skynsamliga hafa farit með beinum hafrsins. Kennir hann at brotinn var lærleggrinn. Allora parlò Þriði: “Ora è chiaro che costui vuole conoscere questa vicenda, nonostante sia sgradita da raccontare. Ora però dovrai tacere. Questa storia iniziò quando Ǫkuþórr partì con i suoi caproni e il suo carro, e insieme a lui c'era l'áss chiamato Loki. All'imbrunire essi giunsero alla casa di un fattore e ricevettero alloggio per la notte. Nel corso della serata, Þórr prese i suoi caproni e li uccise entrambi, dopodiché vennero scuoiati e arrostiti nel calderone. Quando furono cotti, Þórr sedette a cena con i compagni e invitò a mangiare anche il fattore, sua moglie e i loro figli. Il figlio del fattore si chiamava Þjálfi, e la figlia Rǫskva. Þórr mise le pelli dei caproni lontani dal fuoco e disse al fattore e ai suoi servi di gettarvi sopra le ossa. Þjálfi, figlio del fattore, si tenne però il femore di uno dei caproni, che incise col suo coltello e spezzò per estrarne il midollo. Þórr si fermò lì per la notte, ma quando giunse ótta, prima del giorno, si alzò, si vestì e prese il martello Mjǫllnir, lo fece roteare e benedisse le pelli dei caproni. Gli animali allora si alzarono, ma uno di essi era zoppo a una delle zampe posteriori. Þórr lo notò e disse che il fattore o un suo servo non erano stati attenti con le ossa del caprone. Se ne accorgeva poiché l'osso della coscia era rotto. NOTA
44g

Eigi þarf langt frá því at segja, vita megu þat allir hversu hræddr búandinn mundi vera er hann sá at Þórr lét síga brýnnar ofan fyrir augun, en þat er sá augnanna, þá hugðisk hann falla mundu fyrir sjóninni einni samt. Hann herði hendrnar at hamarskaptinu svá at hvítnuðu knúarnir, en búandinn gerði sem ván var ok ǫll hjúnin, kǫlluðu ákafliga, báðu sér friðar, buðu at fyrir kvæmi allt þat er þau áttu. En er hann sá hræzlu þeira, þá gekk af honum móðrinn ok sefaðisk hann ok tók af þeim í sætt bǫrn þeira, Þjálfa ok Rǫsku, ok gerðusk þau þá skyldir þjónustumenn Þórs ok fylgja þau honum jafnan síðan.

Non occorre parlarne a lungo: tutti possono immaginare quanto spaventato potesse essere il fattore quando vide che Þórr aggrottava le sopracciglia sopra gli occhi e, quando intravide quegli occhi, riuscì solamente a cadere bocconi davanti al suo sguardo. Þórr serrò le mani attorno al martello con tanta forza che le nocche imbiancarono. Il fattore e tutto il suo seguito fecero allora ciò che c'era da aspettarsi: implorarono misericordia a gran voce, e offrirono come ricompensa tutto quello che avevano. Quando Þórr vide il loro terrore, la furia lo abbandonò; si placò e come compenso prese con sé i figli [del fattore], Þjalfi e Rǫskva, i quali divennero i suoi servitori e da allora lo seguono sempre.  
       
45 [Frá skiptum Þórs ok Skrýmis] [L'incontro fra Þórr e Skrýmir]  
45a “Lét hann þar eptir hafra ok byrjaði ferðina austr í Jǫtunheima ok allt til hafsins, ok þá fór hann út yfir hafit þat it djúpa. En er hann kom til lands, þá gekk hann upp ok með honum Loki ok Þjálfi ok Rǫskva. Þórr si lasciò i caproni alle spalle e cominciò il suo viaggio a est, verso lo Jǫtunnheimr e dritto fino al mare, del quale attraversò le profondità. Giunto a terra, con lui approdarono Loki, Þjalfi e Rǫskva.  
45b Þá er þau hǫfðu lítla hríð gengit, varð fyrir þeim mǫrk stór. Gengu þau þann dag allan til myrkrs. Þjálfi var allra manna fóthvatastr. Hann bar kýl Þórs, en til vista var eigi gott. Dopo che ebbero camminato per un poco, si trovarono davanti una grande foresta e proseguirono per tutto il giorno fino all'imbrunire. Þjalfi di tutti gli uomini era il più lesto. Egli portava la borsa di Þórr, ma dentro non c'era nulla di buono da mangiare.  
45c Þá er myrkt var orðit, leituðu þeir sér til náttstaðar ok fundu fyrir sér skála nǫkkvorn mjǫk mikinn. Váru dyrr á enda ok jafnbreiðar skálanum. Þar leituðu þeir sér náttbóls. En of miðja nótt varð landskjálpti mikill, gekk jǫrðin undir þeim skykkjum ok skalf húsit. Þá stóð Þórr upp ok hét á lagsmenn sína ok leituðusk fyrir ok fundu afhús til hǿgri handar í miðjum skálanum ok gengu þanneg. Settisk Þórr í dyrnar, en ǫnnur þau váru innar frá honum ok váru þau hrædd, en Þórr helt hamarskaptinu ok hugði at verja sik. Þá heyrðu þau ym mikinn ok gný. Quando arrivò il buio, cercarono un riparo per la notte e si trovarono davanti a un rifugio piuttosto grande. Vi era una porta a un'estremità, larga quanto l'intera costruzione, e lì essi stabilirono il loro alloggio notturno. Attorno a mezzanotte vi fu però un gran terremoto. La terra sotto di loro tremò con violenza e la casa si scosse. Þórr allora si levò in piedi e chiamò i suoi compagni. Avanzarono nel buio e, in mezzo al salone, sulla destra, trovarono una camera laterale, dove entrarono. Þórr ristette sulla porta, mentre gli altri si rifugiarono all'interno, dietro di lui. Erano terrorizzati, ma Þórr impugnava il martello, pronto a difendersi. Allora udirono un forte gemito, quindi un frastuono.  
45d En er kom at dagan, þá gekk Þórr út ok sér hvar lá maðr skamt frá honum í skóginum, ok var sá eigi lítill. Hann svaf ok hraut sterkliga. Þá þóttisk Þórr skilja hvat látum verit hafði of nóttina. Hann spennir sik megingjǫrðum ok óx honum ásmegin, en í því vaknar sá maðr ok stóð skjótt upp. En þá er sagt at Þór varð bilt einu sinni at slá hann með hamrinum, ok spurði hann at nafni, en sá nefndisk Skrýmir, “en eigi þarf ek”, sagði hann, “at spyrja þik at nafni. Kenni ek at þú ert Ásaþórr. En hvárt hefir þú dregit á braut hanzka minn?” Quando si fece giorno, Þórr andò fuori e vide che nella foresta, non molto lontano, c'era un uomo, non certo piccolo, che dormiva e russava sonoramente. Þórr quindi poté comprendere quale fosse il rumore che avevano udito durante la notte. Si cinse la cintura della forza e crebbe in lui l'ásmegin. In quel mentre l'uomo si destò e si alzò subito in piedi. Fu allora, si dice, che per la prima volta a Þórr mancò il coraggio di colpire col martello. Gli chiese dunque il suo nome e quello disse di chiamarsi Skrýmir. “Io invece non ho bisogno,” disse, “di chiedere il tuo. So che tu sei Ásaþórr. Ma perché hai portato via il mio guanto?” NOTA
45e Seildisk þá Skrýmir til ok tók upp hanzka sinn. Sér Þórr þá at þat hafði hann haft of nóttina fyrir skála, en afhúsit, þat var þumlungrinn hanzkans. Skrýmir allungò la mano e si riprese il guanto. Þórr si accorse allora che cosa avesse usato come rifugio durante la notte: la stanza laterale era il pollice del guanto.  
45f Skrýmir spurði ef Þórr vildi hafa fǫruneyti hans, en Þórr játti því. Þá tók Skrýmir ok leysti nest bagga sinn ok bjósk til at eta dǫgurð, en Þórr í ǫðrum stað ok hans félagar. Skrýmir bauð þá at þeir legði mǫtuneyti sitt, en Þórr játti því. Þá batt Skrýmir nest þeira allt í einn bagga ok lagði á bak sér. Hann gekk fyrir of daginn ok steig heldr stórum. En síðan at kveldi leitaði Skrýmir þeim náttstaðar undir eik nǫkkvorri mikilli. Þá mælti Skrýmir til Þórs at hann vill leggjask niðr at sofna, “en þér takið nestbaggann ok búið til nótturðar yðr”. Skrýmir chiese se Þórr desiderasse la sua compagnia, e Þórr disse di sì. Skrýmir prese allora il proprio tascapane, lo aprì e si apprestò a fare colazione, mentre Þórr si postò altrove insieme ai suoi compagni. Skrýmir propose quindi di condividere le provviste e Þórr acconsentì. Allora Skrýmir mise insieme tutto il cibo in un'unica borsa e se lo caricò in spalla. S'incamminò davanti a loro e procedette per tutto il giorno a grandi passi. Quando fu tarda sera, Skrýmir trovò un riparo per la notte sotto una grande quercia e disse a Þórr che intendeva sdraiarsi e dormire, “ma voi prendete il tascapane e preparatevi la cena”.  
45g Því næst sofnar Skrýmir ok hraut fast, en Þórr tók nestbaggann ok skal leysa. En svá er at segja, sem ótrúligt mun þykkja, at engi knút fekk hann leyst ok engi álarendann hreyft svá at þá væri lausari en áðr. Ok er hann sér at þetta verk má eigi nýtask þá varð hann reiðr, greip þá hamarinn Mjǫlni tveim hǫndum ok steig fram ǫðrum fǿti at þar er Skrýmir lá ok lýstr í hǫfuð honum. En Skrýmir vaknar ok spyrr hvárt laufsblað nakkvat felli í hǫfuð honum, eða hvárt þeir hefði þá matazk ok sé búnir til rekna. Þórr segir at þeir munu þá sofa ganga. Ganga þau þá undir aðra eik. Er þat þér satt at segja at ekki var þá óttalaust at sofa. Skrýmir si mise a dormire e a russare forte, mentre Þórr prendeva il tascapane e faceva per aprirlo. E sembrerà una cosa incredibile da raccontarsi: [Þórr] non riuscì a sciogliere alcun nodo, né ad allentare, seppur di poco, i capi delle corde. Quando vide che i suoi sforzi erano inutili, divenne furioso, afferrò a due mani il martello Mjǫllnir, andò a grandi passi nel posto dove giaceva Skrýmir e lo colpì al capo. Skrýmir si svegliò e domandò se una foglia gli fosse caduta sulla testa, poi chiese loro se avessero mangiato e fossero pronti per riposare. Þórr rispose che stavano giusto per andare a dormire. Essi andarono sotto un'altra quercia ed è giusto dirti che tutti erano troppo spaventati per dormire.  
45h En at miðri nótt þá heyrir Þórr at Skrýmir hrýtr ok sefr fast, svá at dunar í skóginum. Þá stendr hann upp ok gengr til hans, reiðir hamarinn títt ok hart ok lýstr ofan í miðjan hvirfil honum. Hann kennir at hamarsmuðrinn søkkr djúpt í hǫfuðit. En í því bili vaknar Skrýmir ok mælti: “Hvat er nú, fell akarn nǫkkvot í hǫfuð mér? Eða hvat er títt um þik, Þórr?” A mezzanotte Þórr udì che Skrýmir russava e dormiva profondamente, facendo rintronare la foresta. Allora si alzò, si recò da lui, sollevò in alto il martello e lo abbatté con forza nel mezzo del suo cranio, vedendolo affondare profondamente nella testa. In quel momento Skrýmir si svegliò e chiese: “E ora cosa c'è? Mi è caduta una ghianda sulla testa? Cosa succede, Þórr?”  
45i En Þórr gekk aptr skyndiliga ok svarar at hann var þá nývaknaðr, sagði at þá var mið nótt ok enn væri mál at sofa. Þá hugsaði Þórr þat ef hann kvæmi svá í fǿri at slá hann it þriðja hǫgg, at aldri skyldi hann sjá sik síðan; liggr nú ok gætir ef Skrýmir sofnaði fast. Þórr arretrò rapidamente; rispose che si era appena svegliato, disse che era mezzanotte e che era tempo di dormire. Þórr pensava che se fosse riuscito a sferrare al gigante un terzo colpo, quello non si sarebbe mai più visto; quindi sedette, attento che Skrýmir riprendesse a dormire profondamente.  
45j

En litlu fyrir dagan, hann heyrir þá at Skrýmir mun sofnat hafa, stendr þá upp ok hleypr at honum, reiðir þá hamarinn af ǫllu afli ok lýstr á þunnvangann þann er upp vissi. Søkkr þá hamarrinn upp at skaptinu, en Skrýmir settisk upp ok strauk of vangann ok mælti: “Hvárt munu foglar nǫkkvorir sitja í trénu yfir mér? Mik grunar er ek vaknaða at tros nǫkkvot af kvistunum felli í hǫfuð mér. Hvárt vakir þú, Þórr? Mál mun vera upp at standa ok klæðask, en ekki eiguð þér nú langa leið fram til borgarinnar er kallat er Útgarðr. Heyrt hefi ek at þér hafið kvisat í milli yðvar at ek væra ekki lítill maðr vexti, en sjá skuluð þér þar stǿrri menn ef þér komið í Útgarð. Nú mun ek ráða yðr heilræði: látið þér eigi stórliga yfir yðr. Ekki munu hirðmenn Útgarðaloka vel þola þvílíkum kǫgursveinum kǫpuryrði. En at ǫðrum kosti hverfið aptr, ok þann ætla ek yðr betra af at taka. En ef þér vilið fram fara, þá stefnið þér í austr, en ek á nú norðr leið til fjalla þessa er nú munuð þér sjá mega”.

Poco prima del giorno sentì che Skrýmir si era addormentato, quindi si alzò, balzò su di lui, sollevò il martello e con tutta la forza colpì la tempia rivolta verso l'alto. Questa volta il martello sprofondò fino al manico, ma Skrýmir si alzò e si sfregò le guance chiedendo: “Qualche uccello era per caso appollaiato sull'albero sopra di me? Mi è parso, mentre mi svegliavo, che qualche frasca mi cadesse in testa. Tu sei sveglio, Þórr? È ora di di alzarsi e di vestirsi. Non vi resta ancora molto per arrivare alla rocca chiamata Útgarðr. Vi ho sentito mormorare tra voi che io non sarei un uomo di piccola levatura, ma se arriverete a Útgarðr, vedrete uomini ancora più grandi. E ora vi do un consiglio assennato: non comportatevi in modo arrogante, poiché gli hirðmenn di Útgarðaloki non accettano facilmente le beffe di piccoletti come voi. Oppure tornate indietro e penso che sarebbe la cosa migliore da fare. Se però volete andare avanti, allora dirigetevi a est. Io invece ora vado a nord, verso i monti che potete scorgere laggiù”. NOTA
45k Tekr Skrýmir nestbaggann ok kastar á bak sér ok snýr þvers á braut í skóginn frá þeim, ok eigi er þess getit at æsirnir bæði þá heila hittask. Skrýmir prese il tascapane, se lo gettò sulla schiena, andandosene via per la foresta e si suppone che in quel momento gli æsir non gli augurassero certo buona fortuna. NOTA
       
46 Frá íþróttum Þórs ok félaga hans [Le imprese di Þórr e dei suoi compagni]  
46a “Þórr fór fram á leið ok þeir félagar ok gekk fram til miðs dags. Þá sá þeir borg standa á vǫllum nǫkkvorum ok settu hnakkann á bak sér aptr áðr þeir fengu sét yfir upp, ganga til borgarinnar ok var grind fyrir borghliðinu ok lokin aptr. Þórr gekk á grindina ok fekk eigi upp lokit, en er þeir þreyttu at komask í borgina þá smugu þeir milli spalanna ok kómu svá inn, sá þá hǫll mikla ok gengu þannig. Var hurðin opin. Þá gengu þeir inn ok sá þar marga menn á tvá bekki ok flesta ǿrit stóra. Því næst koma þeir fyrir konunginn, Útgarðaloka, ok kvǫddu hann, en hann leit seint til þeira ok glotti um tǫnn ok mælti: “Seint er um langan veg at spyrja tíðinda. Eða er annan veg en ek hygg, at þessi sveinstauli sé Ǫkuþórr? En meiri muntu vera en mér lízk þú. Eða hvat íþrótta er þat er þér félagar þykkisk vera við búnir? Engi skal hér vera með oss sá er eigi kunni nǫkkurs konar list eða kunnandi um fram flesta menn”. Þórr prese la sua strada coi compagni e proseguì fino a mezzogiorno. Allora essi videro una rocca che sorgeva in mezzo a una pianura e dovettero inarcare il collo fino alla schiena prima di riuscire a scorgerne la sommità. Giunsero fino alla rocca, davanti alle porte, che erano chiuse da un cancello. Þórr andò al cancello ma non riuscì ad aprirlo. Decisi a penetrare nella rocca, essi strisciarono fra le sbarre e così riuscirono a passare. Trovarono allora una grande hǫll, dove entrarono, poiché la porta era aperta. Si addentrarono e videro molti uomini seduti su due panche, molti dei quali erano davvero enormi. Giunsero infine davanti al re Útgarðaloki e lo salutarono. Egli volse lentamente lo sguardo su di loro, sogghignò mostrando i denti e disse: “È tardi per chiedere notizie a chi ha percorso una lunga via. Ma mi sbaglio o questo giovanotto è Ǫkuþórr? Immagino tu sia migliore di quanto non mi sembri. Per quali prove tu e i tuoi compagni pensate di esser pronti? Non resterà in mezzo a noi chi non conosce un'arte di qualche tipo o sia più abile della maggioranza degli uomini”.  
46b

Þá segir sá er síðarst gekk, er Loki heitir: “Kann ek þá íþrótt er ek em albúinn at reyna, at engi er hér sá inni er skjótara skal eta mat sinn en ek”.

Quindi parlò quello che veniva per ultimo, che si chiamava Loki: “Io posseggo quest'abilità, che sono disposto a mettere alla prova: nessuno qui può mangiare cibo più velocemente di me”.  
46c Þá svarar Útgarðaloki: “Íþrótt er þat ef þú efnir, ok freista skal þá þessar íþróttar,” kallaði útar á bekkinn at sá er Logi heitir skal ganga á gólf fram ok freista sín í móti Loka. Rispose Útgarðaloki: “Sarà un'abilità se riuscirai a dimostrarla, mettendola alla prova”. Chiamò dall'altra estremità della panca un tale chiamato Logi, affinché avanzasse nella sala e si misurasse con Loki.  
46d Þá var tekit trog eitt ok borit inn á hallargólfit ok fyllt af slátri. Settisk Loki at ǫðrum enda en Logi at ǫðrum, ok át hvártveggi sem tíðast ok mǿttusk í miðju troginu. Hafði þá Loki etit slátr allt af beinum, en Logi hafði ok etit slátr allt ok beinin með ok svá trogit, ok sýndisk nú ǫllum sem Loki hefði látit leikinn. Venne allora preso un trogolo, fu posto sul pavimento della sala e riempito di carne. Loki sedette a un capo e Logi all'altro; ciascuno mangiò più veloce che poteva e s'incontrarono nel mezzo del trogolo. Mentre però Loki aveva mangiato tutta la carne fino alle ossa, Logi aveva mangiato la carne e anche le ossa e perfino il trogolo. Parve quindi a tutti che Loki avesse perso la sfida.  
46e Þá spyrr Útgarðaloki hvat sá hinn ungi maðr kunni leika, en Þjálfi segir at hann mun freista at renna skeið nǫkkvor við einhvern þann er Útgarðaloki fær til. Hann segir, Útgarðaloki, at þetta er góð íþrótt ok kallar þess meiri ván at hann sé vel at sér búinn of skjótleikinn ef hann skal þessa íþrótt inna, en þó lætr hann skjótt þessa skulu freista. Stendr þá upp Útgarðaloki ok gengr út, ok var þar gott skeið at renna eptir sléttum velli. Þá kallar Útgarðaloki til sín sveinstaula nǫkkvorn, er nefndr er Hugi, ok bað hann renna í kǫpp við Þjálfa. Þá taka þeir it fyrsta skeið, ok er Hugi því framar at hann snýsk aptr í móti honum at skeiðsenda. Útgarðaloki chiese allora cosa fosse in grado di fare il giovane e Þjálfi disse che si sarebbe impegnato a gareggiare nella corsa con chiunque Útgarðaloki avesse scelto. Allora Útgarðaloki disse che si trattava di una bella idea e che da lui si aspettava che fosse dotato di una buona velocità, sempre che fosse in grado di dimostrarlo, e volle subito predisporre la prova. Perciò Útgarðaloki si alzò e uscì. Fuori c'era un buon posto per correre, lungo una zona pianeggiante. Chiamò allora un giovane chiamato Hugi e gli chiese di gareggiare con Þjálfi. Essi fecero la prima corsa e Hugi era così avanti che, giunto al traguardo, si voltò indietro, in direzione [di Þjálfi].  
46f Þá mælti Útgarðaloki: “Þurfa muntu, Þjálfi, at leggja þik meir fram ef þú skalt vinna leikinn, en þó er þat satt at ekki hafa hér komit þeir menn er mér þykkir fóthvatari en svá”. Quindi parlò Útgarðaloki: “Bisognerà, Þjálfi, che ti sforzi maggiormente se vuoi vincere la gara. È tuttavia vero che qui non è mai giunto nessuno che corresse più veloce di così”.  
46g Þá taka þeir aptr annat skeið, ok þá er Hugi er kominn til skeiðsenda ok hann snýsk aptr, þá var langt kólfskot til Þjálfa. Fecero un'altra gara e quando Hugi era arrivato al traguardo e si era voltato indietro, lo separava ancora un lungo tiro d'arco da Þjálfi.  
46h Þá mælti Útgarðaloki: “Vel þykki mér Þjálfi renna skeiðit, en eigi trúi ek honum nú at hann vinni leikinn. En nú mun reyna er þeir renna it þriðja skeiðit”. Parlò quindi Útgarðaloki: “Mi sembra che Þjálfi abbia corso bene, ma non credo abbia vinto la gara. Questo però verrà deciso ora, correndo il terzo giro”.  
46i Þá taka þeir enn skeið, en er Hugi er kominn til skeiðsenda ok snýsk aptr, ok er Þjálfi eigi þá kominn á mitt skeiðit. Þá segja allir at reynt er um þenna leik. Fecero quindi una terza gara, ma quando Hugi arrivò al traguardo e si voltò, Þjálfi non era ancora giunto a metà del percorso. Tutti dissero quindi che la gara aveva avuto il suo esito.  
46j Þá spyrr Útgarðaloki Þór hvat þeira íþrótta mun vera er hann muni vilja birta fyrir þeim, svá miklar sǫgur sem menn hafa gǫrt um stórvirki hans. Þá mælti Þórr at helzt vill hann þat taka til at þreyta drykkju við einhvern mann. Útgarðaloki chiese dunque a Þórr in quali prove avesse voluto misurarsi davanti a loro, dato che gli uomini avevano narrato grandi saghe sulla sua potenza. Þórr disse che più di tutto gli sarebbe piaciuto cimentarsi in una gara di bevute con chiunque.  
46k Útgarðaloki segir at þat má vel vera ok gengr inn í hǫllina ok kallar skutilsvein sinn, biðr at hann taki vítishorn þat er hirðmenn eru vanir at drekka af. Því næst kemr fram skutilsveinn með horninu ok fær Þór í hǫnd. Útgarðaloki disse che poteva farlo senza problemi. Si recò nella hǫll, chiamò il suo coppiere e gli ordinò di prendere il vítishorn da cui solitamente bevevano i suoi hirðmenn. Il coppiere tornò subito dopo col corno e lo diede in mano a Þórr. NOTA
46l Þá mælti Útgarðaloki: “Af horni þessu þykkir þá vel drukkit ef í einum drykk gengr af, en sumir menn drekka af í tveim drykkjum. En engi er svá lítill drykkjumaðr at eigi gangi af í þrimr”. Disse quindi Útgarðaloki: “Riteniamo che una buona bevuta da questo corno significhi vuotarlo in un sol sorso. Ad alcuni occorrono due sorsi, ma nessun bevitore è così scarso da seccarlo in tre”.  
46m Þórr lítr á hornit ok sýnisk ekki mikit, ok er þó heldr langt. En hann er mjǫk þyrstr, tekr at drekka ok svelgr allstórum ok hyggr at eigi skal þurfa at lúta optar at sinni í hornit. En er hann þraut eyrindit ok hann laut ór horninu ok sér hvat leið drykkinum, ok lízk honum svá sem alllítill munr mun vera at nú sé lægra í horninu en áðr. Þórr guardò il corno: non gli parve grande, anche se era piuttosto lungo. Aveva molta sete, quindi si mise a bere con gran foga e pensò che non avrebbe avuto bisogno di calare il corno a sé più di una volta. Quando però il fiato gli venne meno, abbassò il corno e guardò quanto avesse bevuto: gli parve che il  livello fosse calato pochissimo rispetto a prima.  
46n Þá mælti Útgarðaloki: “Vel er drukkit ok eigi til mikit. Eigi mundak trúa ef mér væri sagt frá at Ásaþórr mundi eigi meira drykk drekka, en þó veit ek at þú munt vilja drekka af í ǫðrum drykk”. Allora disse Útgarðaloki: “Una buona bevuta, ma non certo sostanziosa. Non avrei mai creduto, se me l'avessero detto, che Ásaþórr non potesse tracannare un sorso più lungo. So tuttavia che vorrai vuotare [il corno] con una seconda bevuta”.  
46o Þórr svarar øngu, setr hornit á munn sér ok hyggr nú at hann skal drekka meira drykk ok þreytir á drykkjuna sem honum vansk til eyrindi, ok sér enn at stikillinn hornsins vill ekki upp svá mjǫk sem honum líkar. Ok er hann tók hornit af munni sér ok sér í, lízk honum nú svá sem minna hafi þorrit en í inu fyrra sinni. Er nú gott berandi borð á horninu. Þórr non rispose, portò il corno alla bocca; pensò di dover tracannare un'abbondante sorsata e si sforzò di bere finché non gli mancò il respiro. Si accorse però che la punta del corno non si sollevava tanto quanto egli credeva. Quando staccò il corno dalle labbra e vi guardò dentro, gli parve che il liquido fosse sceso ancor meno della prima volta, ma abbastanza da poter agitare [il corno] senza spanderlo.  
46p Þá mælti Útgarðaloki: “Hvat er nú, Þórr? Muntu nú eigi sparask til eins drykkjar meira en þér mun hagr á vera? Svá lízk mér, ef þú skalt nú drekka af horninu hinn þriðja drykkinn sem þessi mun mestr ætlaðr. En ekki muntu mega hér með oss heita svá mikill maðr sem æsir kalla þik, ef þú gerir eigi meira af þér um aðra leika en mér lízk sem um þenna mun vera”. Quindi disse Útgarðaloki: “Che c'è ora, Þórr? Non vorrai risparmiarti per un'unica grande bevuta di cui pensi di essere capace? Se berrai un terzo sorso, credo converrai che dovrà essere il più profondo. Ma non potrai essere chiamato da noi un uomo valente, così come ti ritengono gli Æsir, se non darai miglior prova di te stesso in altre imprese più di quanto non risulti da questa”.  
46q Þá varð Þórr reiðr, setr hornit á munn sér ok drekkr sem ákafligast má hann ok þrýtr sem lengst at drykknum. En er hann sá í hornit, þá hafði nú helzt nǫkkut munr á fengizk. Ok þá býðr hann upp hornit ok vill eigi drekka meira. Þórr allora divenne furioso, portò il corno alla bocca e bevve quanto più smisuratamente poté, sostenendo la bevuta per tantissimo tempo. Quando guardò dentro il corno, vide che almeno era riuscito a ottenere una certa differenza. Allontanò quindi il corno e non volle più bere.  
46r Þá mælti Útgarðaloki: “Auðsét er nú at máttr þinn er ekki svá mikill sem vér hugðum. En viltu freista um fleiri leika? Sjá má nú at ekki nýtir þú hér af”. Disse quindi Útgarðaloki: “È ora piuttosto evidente che la tua forza non è così grande come pensavamo. Vuoi affrontare qualche altra prova? Sembra chiaro che non ne otterrai alcun vantaggio”.  
46s Þórr svarar: “Freista má ek enn of nǫkkura leika. En undarliga mundi mér þykkja, þá er ek var heima með ásum, ef þvílíkir drykkir væri svá litlir kallaðir. En hvat leik vilið þér nú bjóða mér?” Rispose Þórr: “Io posso affrontare grandi sfide. Avrei comunque trovato strano, quand'ero a casa con gli Æsir, se simili bevute fossero ritenute piccole. Quale prova vuoi ora propormi?”  
46t Þá mælti Útgarðaloki: “Þat gera hér ungir sveinar, er lítit mark mun at þykkja, at hefja upp af jǫrðu kǫtt minn. En eigi mundak kunna at mæla þvílíkt við Ásaþór ef ek hefða eigi sét fyrr at þú ert miklu minni fyrir þér en ek hugða». Disse Útgarðaloki: “Una cosa che qui fanno i giovani e che sembrerà di ben poco conto: sollevare da terra il mio gatto. Non avrei certo proposto una cosa simile ad Ásaþórr, se prima non avessi visto che vali molto meno di quanto pensassi”.  
46u Því næst hljóp fram kǫttr einn grár á hallargólfit ok heldr mikill, en Þórr gekk til ok tók hendi sinni niðr undir miðjan kviðinn ok lypti upp, en kǫttrinn beygði kenginn svá sem Þórr rétti upp hǫndina. En er Þórr seildisk svá langt upp sem hann mátti lengst, þá létti kǫttrinn einum fǿti, ok fær Þórr eigi framit þenna leik. Allora balzò in mezzo alla sala un gatto grigio, piuttosto grosso. Þórr gli andò vicino, gli mise la mano sotto la pancia e lo sollevò. Ma tanto Þórr sollevava la mano, tanto il gatto inarcava la schiena. E quando Þórr ebbe rizzato il braccio più in alto che poteva, il gatto aveva alzato solo una zampa e Þórr non riuscì a ottenere un maggiore successo in questa prova.  
46v Þá mælti Útgarðaloki: “Svá fór þessi leikr sem mik varði. Kǫttrinn er heldr mikill, en Þórr er lágr ok lítill hjá stórmenni því sem hér er með oss”. Quindi parlò Útgarðaloki: “Questa prova è andata come avevo previsto. Il gatto è piuttosto grosso, mentre Þórr è debole e piccolo in confronto ai grandi uomini che sono qui con noi”.  
46w Þá mælti Þórr: “Svá lítinn sem þér kallið mik, þá gangi nú til einnhverr ok fáisk við mik! Nú em ek reiðr!” Quindi disse Þórr: “Per quanto tu mi chiami piccolo, venga avanti qualcuno e combatta con me! Ora sono furioso!”  
46x Þá svarar Útgarðaloki ok litask um á bekkina ok mælti: “Eigi sé ek þann mann hér inni er eigi mun lítilræði í þykkja at fásk við þik”. Ok enn mælti hann: “Sjám fyrst. Kalli mér hingat kerlinguna fóstru mína, Elli, ok fáisk Þórr við hana ef hann vill. Fellt hefir hon þá menn er mér hafa litizk eigi ósterkligri en Þórr er”. Útgarðaloki guardò fra le panche e commentò: “Non vedo qui chi non possa ritenere cosa da nulla un combattimento con te”. Disse ancora: “Ma vediamo; chiamate Elli, la mia vecchia levatrice, e Þórr combatta con lei, se vuole. Ella ha abbattuto uomini che non mi sono sembrati meno forti di quanto sia Þórr”.  
46y Því næst gekk í hǫllina kerling ein gǫmul. Þá mælti Útgarðaloki at hon skal taka fang við Ásaþór. Ekki er langt um at gera. Svá fór fang þat at því harðara er Þórr knúðisk at fanginu, því fastara stóð hon. Þá tók kerling at leita til bragða, ok varð Þórr þá lauss á fótum, ok váru þær sviptingar allharðar ok eigi lengi áðr en Þórr fell á kné ǫðrum fǿti. Entrò quindi nella sala una vecchia donna. Útgarðaloki le disse che doveva battersi con Ásaþórr. Non c'è bisogno di dilungarsi: nello scontro, quanta più forza usava Þórr, tanto più ella resisteva. Poi la vecchia cominciò a reagire, Þórr perse l'equilibrio e la lotta si fece violenta. Dopo non molto Þórr cadde su un ginocchio.  
46z Þá gekk til Útgarðaloki, bað þau hætta fanginu ok sagði svá at Þórr mundi eigi þurfa at bjóða fleirum mǫnnum fang í hans hǫll. Var þá ok liðit á nótt. Vísaði Útgarðaloki Þór ok þeim félǫgum til sætis ok dveljask þar náttlangt í góðum fagnaði. Si fece allora avanti Útgarðaloki; impose loro di cessare lo scontro e disse che Þórr non avrebbe più dovuto sforzarsi di combattere contro altri uomini della sua hǫll. Così fu e giunse la notte. Útgarðaloki offrì a Þórr e ai suoi compagni un posto e trascorsero la notte con gran tranquillità.  
       
47

Skilnaðr Þórs ok Útgarða-Loka

[La separazione di Þórr e Útgarðaloki]  
47a En at morgni þegar dagaði stendr Þórr upp ok þeir félagar, klæða sik ok eru búnir braut at ganga. Þá kom þar Útgarðaloki ok lét setja þeim borð. Skorti þá eigi góðan fagnað, mat ok drykk. En er þeir hafa matazk, þá snúask þeir til ferðar. Útgarðaloki fylgir þeim út, gengr með þeim braut ór borginni. En at skilnaði þá mælti Útgarðaloki til Þórs ok spyrr hvernig honum þykkir ferð sín orðin eða hvárt hann hefir hitt ríkara mann nǫkkvorn en sik. Þórr segir at eigi mun hann þat segja at eigi hafi hann mikla ósǿmð farit í þeira viðskiptum, «en þó veit ek at þér munuð kalla mik lítinn mann fyrir mér, ok uni ek því illa». Il mattino seguente, mentre albeggiava, Þórr si alzò insieme ai suoi compagni, si vestirono e si prepararono a partire. Venne allora Útgarðaloki e fece imbandire per loro un tavolo. Non mancarono buona ospitalità, cibo e bevande, ma quando ebbero mangiato, si misero comunque in viaggio. Útgarðaloki li accompagnò fuori, seguendoli a lungo fuori della fortezza e, al momento di separarsi, si rivolse a Þórr e gli chiese come pensasse fosse andato il suo viaggio e se avesse incontrato qualcuno più forte di lui. Þórr rispose che non poteva negare di aver subito un grande disonore durante il loro incontro. “So che dirai che sono uomo di poco conto e me ne dispiaccio”.  
47b Þá mælti Útgarðaloki: “Nú skal segja þér it sanna er þú ert út kominn ór borginni, at ef ek lifi ok megak ráða þá skaltu aldri optar í hana koma. Ok þat veit trúa mín at aldri hefðir þú í hana komit, ef ek hefða vitat áðr at þú hefðir svá mikinn krapt með þér, ok þú hafðir svá nær haft oss mikilli ófǿru. Parlò quindi Útgarðaloki: “Ti dirò la verità, ora che sei uscito dalla fortezza, e se vivrò e vi avrò potere, tu non dovrai più entrarvi. In fede mia, non ci saresti mai entrato, se io avessi saputo prima che fossi dotato di tanta forza e che avresti potuto metterci in così grave pericolo.  
47c “En sjónhverfingar hefi ek gert þér, svá at fyrsta sinn er ek fann þik á skóginum, kom ek til fundar við yðr. Ok þá er þú skyldir leysa nestbaggann, þá hafðak bundit með grésjárni, en þú fant eigi hvar upp skyldi lúka. En því næst laust þú mik með hamrinum þrjú hǫgg, ok var it fyrsta minzt, ok var þó svá mikit at mér mundi endask til bana ef á hefði komit. En þar er þú sátt hjá hǫll minni setberg ok þar sáttu ofan í þrjá dali ferskeytta ok einn djúpastan, þar váru hamarspor þín. Setberginu brá ek fyrir hǫggin, en eigi sátt þú þat. “Sappi che ti ho illuso con sjónhverfingar fin dal primo incontro nella foresta, allorché giunsi a ricevervi. Quando tu facesti per aprire il tascapane, io l'avevo legato con un fil di ferro incantato e tu non trovasti il capo per slegarlo. Poi mi hai sferrato tre colpi col martello e il primo, il più debole, era comunque talmente possente che avrebbe potuto uccidermi, se fosse arrivato a segno. Quando hai visto vicino alla mia hǫll un monte appiattito, con tre valli quadrate in cima, una delle quali assai profonda, ebbene, quelli erano i segni del tuo martello. Ho spostato io il monte piatto per parare il colpo, ma tu non te ne sei accorto. NOTA
47d “Svá var ok of leikana er þreyttuð við hirðmenn mína. Þá var þat it fyrsta er Loki gerði, hann var mjǫk soltinn ok át títt. En sá er Logi heitir, þat var villieldr, ok brenndi hann eigi seinna trogit en slátrit. “Così è stato anche per le prove che hai sostenuto contro i miei hirðmenn. Il primo a gareggiare è stato Loki. Era molto affamato e ha mangiato voracemente, ma colui che si chiama Logi era vilieldr, [il fuoco selvaggio], e ha bruciato il trogolo non più lentamente della carne. NOTA
47e “En er Þjálfi þreytti rásina við þann er Hugi hét, þat var hugr minn, ok var Þjálfa eigi vænt at þreyta skjótfǿri hans. “Quando Þjalfi ha gareggiato con colui che si chiama Hugi, quello era il mio hugr, il pensiero, e non potevamo certo aspettarci che Þjalfi potesse misurarsi in velocità con esso. NOTA
47f “En er þú drakt af horninu ok þótti þér seint líða, en þat veit trúa mín at þá varð þat undr er ek munda eigi trúa at vera mætti. Annarr endir hornsins var út í hafi, en þat sáttu eigi. En nú er þú kemr til sjávarins, þá muntu sjá mega hvern þurð þú hefir drukkit á sænum. “Quando poi tu hai bevuto dal corno e ti sembrava di progredire lentamente, in fede mia, quello è stato un prodigio che non avrei mai creduto potesse accadere. L'estremità del corno arrivava fino all'oceano, ma tu non te n'eri accorto. Quando arriverai al mare potrai vedere quanto l'hai abbassato bevendolo”.  
47g “Þat eru nú fjǫrur kallaðar”. E questo è ciò che ora viene chiamato bassa marea. NOTA
47h Ok enn mælti hann: “Eigi þótti mér hitt minna vera vert er þú lyptir upp kettinum, ok þér satt at segja þá hræddusk allir þeir er sá er þú lyptir af jǫrðu einum fǿtinum. En sá kǫttr var eigi sem þér sýndisk: þat var Miðgarðsormr, er liggr um lǫnd ǫll, ok vansk honum varliga lengðin til at jǫrðina tǿki sporðr ok hǫfuð, ok svá langt seildisk þú upp at skamt var þá til himins. Disse egli ancora: “Né mi è sembrato meno stupefacente quando hai sollevato il gatto, e invero ti dico che tutti si sono spaventati quando gli hai fatto staccare una zampa da terra. Quel gatto non era ciò che appariva: era il Miðgarðsormr, che circonda tutto il mondo, ma la sua lunghezza basta appena per tenergli a terra la coda e la testa; e tu hai allungato tanto il braccio che poco mancava al cielo.  
47i “En hitt var ok mikit undr um fangit er þú stótt svá lengi við ok felt eigi meir en á kné ǫðrum fǿti er þú fekzk við Elli, fyrir því at engi hefir sá orðit ok engi mun verða ef svá gamall er at elli bíðr, at eigi komi ellin ǫllum til falls. “È stato un grande prodigio anche la lotta che tu hai sostenuto tanto a lungo, senza cedere se non con un solo ginocchio, quando hai combattuto contro Elli, poiché nessuno è mai riuscito e mai riuscirà a non crollare quando giunge la vecchiaia, se diviene abbastanza anziano da incontrarla. NOTA
47j “Ok er nú þat satt at segja at vér munum skiljask, ok mun þá betr hvárratveggju handar at þér komið eigi optar mik at hitta. Ek mun enn annat sinn verja borg mína með þvílíkum vælum eða ǫðrum, svá at ekki vald munuð þér á mér fá”. “E ora bisogna proprio dire che dobbiamo separarci e sarà meglio per entrambe le parti che tu non venga ancora a cercarmi. La prossima volta difenderò la mia fortezza con questi o altri artifici, in modo tale che non possiate avere potere su di me”.  
47k En er Þórr heyrði þessa tǫlu greip hann til hamarsins ok bregðr á lopt, en er hann skal fram reiða þá sér hann þar hvergi Útgarðaloka. Ok þá snýsk hann aptr til borgarinnar ok ætlask þá fyrir at brjóta borgina. Þá sér hann þar vǫllu víða ok fagra en ønga borg. Snýsk hann þá aptr ok f[er]r leið sína til þess er hann kom aptr í Þrúðvanga. En þat er satt at segja at þá hafði hann ráðit fyrir sér at leita til ef saman mætti bera fundi þeira Miðgarðsorms, sem síðan varð. All'udire queste parole, Þórr afferrò il martello e lo sollevò in aria, ma quando fece per lanciarlo non vide più Útgarðaloki. Tornò alla fortezza, deciso a ridurla in pezzi, ma al suo posto vide solo una vasta e bella pianura e nessuna cittadella. Si voltò dunque indietro e se ne andò per la sua strada, fino a quando non tornò a Þrúðvangar. A dire il vero egli decise in cuor suo di affrontare ancora il Miðgarðsormr, e così in seguito avvenne.  
  Nú ætla ek engan kunna þér sannara at segja frá þessi ferð Þórs”. Io ritengo che nessuno possa ora raccontarti più fedelmente questo viaggio di Þórr”.  
       
48 Hér segir frá því er Þórr fór at draga Miðgarðsorminn Qui si narra di quando Þórr andò a pescare il Miðgarðsormr  
48a Þá mælti Gangleri: “Allmikill er fyrir sér Útgarðaloki, en með vælum ok fjǫlkyngi ferr hann mjǫk. En þat má sjá at hann er mikill fyrir sér at hann átti hirðmenn þá er mikinn mátt hafa. Eða hvárt hefir Þórr ekki þessa hefnt?” Quindi parlò Gangleri: “Útgarðaloki è davvero potente ed è molto versato in astuzia e magia. La sua grandezza si può vedere dal fatto che abbia degli hirðmenn di siffatta potenza. Ma si è mai vendicato Þórr per questo?”  
48b Hár svarar: “Eigi er þat ókunnigt, þótt eigi sé frǿðimenn, at Þórr leiðrétti þessa ferðina er nú var frá sagt, ok dvalðisk ekki lengi heima áðr hann bjósk svá skyndiliga til ferðarinnar at hann hafði eigi reið ok eigi hafrana ok ekki fǫruneyti. Gekk hann út of Miðgarð svá sem ungr drengr ok kom einn aptan at kveldi til jǫtuns nǫkkurs, sá er Ymir nefndr. Þórr dvalðisk þar at gistingu of nóttina. Rispose Hár: “È risaputo, anche presso chi non è dotto, che Þórr rimediò a questo viaggio di cui si è ora parlato e non rimase a casa molto a lungo; si preparò così precipitosamente da partire senza carro, capri né scorta. Egli uscì da Miðgarðr camuffato come un robusto giovanotto e una sera giunse presso uno jǫtunn che aveva nome Hymir, presso cui venne ospitato per la notte. NOTA
48c En í dagan stóð Ymir upp ok klæddisk ok bjósk at róa á sæ til fiskjar. En Þórr spratt upp ok var skjótt búinn ok bað at Ymir skyldi hann láta róa á sæ með sér, en Ymir sagði at lítil liðsemð mundi at honum vera, er hann var lítill ok ungmenni eitt, “ok mun þik kala ef ek sit svá lengi ok útarliga sem ek em vanr”. Quando fu giorno, Hymir si alzò, si vestì e si preparò per andare a pesca in barca. Þórr balzò in piedi, fu subito pronto e chiese a Hymir di portarlo sul mare con lui. Hymir disse che gli sarebbe stato di scarso aiuto, poiché era un uomo assai piccolo e giovane, “e gelerai”, disse, “se mi tratterrò al largo com'è mia intenzione”.  
48d En Þórr sagði at hann mundi róa mega fyrir því frá landi at eigi var víst hvárt hann mundi fyrr beiðask at róa útan, ok reiddisk Þórr jǫtninum svá at þá var búit at hann mundi þegar láta hamarinn skjalla honum, en hann lét þat við berask, því at hann hugðisk þá at reyna afl sitt í ǫðrum stað. Hann spurði Ymi hvat þeir skyldu hafa at beitum, en Ymir bað hann fá sér sjálfan beitur. Þá snerisk Þórr á braut þangat er hann sá øxnaflokk nǫkkvorn er Ymir átti. Hann tók hinn mesta uxann, er Himinhrjótr hét, ok sleit af hǫfuðit ok fór með til sjávar. Hafði þá Ymir út skotit nǫkkvanum. Þórr gekk á skipit ok settisk í austrrúm, tók tvær árar ok røri, ok þótti Ymi skriðr verða af róðri hans. Þórr rispose [a Hymir] che avrebbe remato tanto a lungo e lontano dalla riva, che non sapeva se sarebbe stato lui il primo a chiedere di tornare indietro, ed era così furioso con lo jǫtunn che stava per scagliargli addosso il martello, ma si trattenne poiché aveva intenzione di provare altrove la sua forza. Chiese dunque a Hymir che cosa avrebbero usato come esca, e Hymir gli disse di procurarsi da solo la sua. Þórr si allontanò e si recò dove aveva visto la mandria di buoi che apparteneva a Hymir. Prese il bue più grande, chiamato Himinhrjótr, gli mozzò la testa e la portò con sé verso il mare. Hymir aveva già spinto in acqua il nǫkkvi. Þórr salì in barca e si sedette a poppa, prese due remi e cominciò a remare. A Hymir parve che le sue vogate producessero una buona velocità. NOTA
48e

Hymir reri í hálsinum fram ok sóttisk skjótt róðrinn. Sagði þá Hymir at þeir váru komnir á þær vaztir er hann var vanr at sitja ok draga flata fiska. En Þórr kvezk vilja róa miklu lengra, ok tóku þeir enn snertiróðr. Sagði Ymir þá at þeir váru komnir svá langt út at hætt var at sitja útar fyrir Miðgarðsormi. En Þórr kvezk mundu róa eina hríð, ok svá gerði, en Hymir var þá allókátr.

Hymir remava a prua e la navigazione procedeva spedita. A un certo punto Hymir disse che erano giunti nelle acque dove intendeva fermarsi a pescare sogliole, ma Þórr disse che voleva spingersi ancora più al largo e fecero un altro breve sforzo. Osservò allora Hymir che erano giunti così lontano che sarebbe stato pericoloso spingersi oltre per via del Miðgarðsormr, ma Þórr rispose che intendeva andare avanti ancora un poco, e procedette. Hymir era molto turbato.  
48f En þá er Þórr lagði upp árarnar, greiddi hann til vað heldr sterkjan, ok eigi var ǫngullinn minni eða óramligri. Þar lét Þórr koma á ǫngulinn oxahǫfuðit ok kastaði fyrir borð, ok fór ǫngullinn til grunns. Ok er þá svá satt at segja at engu ginti þá Þórr miðr Miðgarðsorm en Útgarðaloki hafði spottat Þór, þá er hann hóf orminn upp á hendi sér. Quando Þórr ebbe tirato i remi in barca, preparò una lenza molto resistente, con un amo non meno grande e robusto. Quindi Þórr infilò la testa del bue nell'amo e la lanciò fuori bordo. L'amo giunse fino al fondale. E devo dirti che Þórr ingannò il Miðgarðsormr non meno di quanto Útgarðaloki avesse beffato Þórr, quando egli aveva sollevato il serpente con la propria mano.  
48g Miðgarðsormr gein yfir oxahǫfuðit en ǫngullinn vá í góminn orminum. En er ormrinn kendi þess, brá hann við svá hart at báðir hnefar Þórs skullu út á borðinu. Þá varð Þórr reiðr ok fǿrðisk í ásmegin, spyrndi við svá fast at hann hljóp báðum fótum gǫgnum skipit ok spyrndi við grunni, dró þá orminn upp at borði. En þat má segja at engi hefir sá sét ógurligar sjónir, er eigi mátti þat sjá er Þórr hvesti augun á orminn en ormrinn starði neðan í mót ok blés eitrinu. Il Miðgarðsormr ingoiò la testa del bue, ma l'amo si conficcò nelle fauci del serpente. Quando il serpente se ne accorse, tirò con tanta forza che entrambi i pugni di Þórr urtarono contro la frisata. Þórr era furioso, crebbe nel suo ásmegin e si piantò con tanta forza che sfondò la barca con entrambi i piedi e colpì il fondale del mare e tirò quindi il serpente su a bordo. Si può ben dire che non abbia mai assistito a scene terribili chi non vide con quali occhi Þórr guardava il serpente, che lo fissava dal basso, stillando veleno.  
48h Þá er sagt at jǫtunninn Hymir gerðisk litverpr, fǫlnaði ok hræddisk er hann sá orminn ok þat er særinn fell út ok inn of nǫkkvann. Ok í því bili er Þórr greip hamarinn ok fǿrði á lopt, þá fálmaði jǫtunninn til agnsaxinu ok hjó vað Þórs af borði, en ormrinn søktisk í sæinn. En Þórr kastaði hamrinum eptir honum, ok segja menn at hann lysti af honum hǫfuðit við grunninum, en ek hygg hitt vera þér satt at segja at Miðgarðsormr lifir enn ok liggr í umsjá. En Þórr reiddi til hnefann ok setr við eyra Ymi, svá at hann steyptisk fyrir borð ok sér í iljar honum. En Þórr óð til lands”. Si dice che lo jǫtunn  Hymir divenne pallido, livido, e fu preso dal terrore quando vide il serpente, mentre l'acqua di mare si scaraventava dentro e fuori il nǫkkvi. Proprio quando Þórr afferrò il martello e lo sollevò in aria, il gigante prese il suo coltello da pesca e tagliò la lenza di Þórr dal capo di banda, così il serpente sprofondò di nuovo nel mare. Þórr gli scagliò dietro il martello e alcuni dicono che gli abbia staccato la testa sotto le onde, ma io penso invece che il Miðgarðsormr sia ancora vivo e giaccia sul fondo del mare che circonda la terra. Þórr roteò quindi il pugno e lo affibbiò all'orecchio di Hymir, tanto da farlo volare fuori dalla barca e vedere le piante dei suoi piedi. Poi Þórr guadò fino a terra”.  
       
49 Frá lífláti Baldrs ok fǫr Hermóðs til Heljar Della dipartita di Baldr e del viaggio di Hermóðr nel regno di Hel NOTA
49a Þá mælti Gangleri: “Hafa nǫkkvor meiri tíðindi orðit með ásunum? Allmikit þrekvirki vann Þórr í þessi ferð”. Quindi parlò Gangleri: “Tra gli Æsir sono capitati altri mirabili avvenimenti? Þórr ha dato prova di grande valore durante questo viaggio”.  
49b Hár svarar: “Vera mun at segja frá þeim tíðindum er meira þótti vert ásunum. En þat er upphaf þessar sǫgu at Baldr inn góða dreymði drauma stóra ok hættliga um líf sitt. En er hann sagði ásunum draumana, þá báru þeir saman ráð sín, ok var þat gert at beiða griða Baldri fyrir alls konar háska. Ok Frigg tók svardaga til þess at eira skyldu Baldri eldr ok vatn, járn ok alls konar málmr, steinar, jǫrðin, viðirnir, sóttirnar, dýrin, fuglarnir, eitr, ormar. Rispose Hár: “Ci sono da raccontare fatti che parvero agli Æsir ben più gravi. Questa storia ebbe inizio quando Baldr il buono fece terribili sogni premonitori che riguardavano la sua vita. Egli raccontò questi sogni agli Æsir, quindi essi si riunirono in consiglio e fu deciso di proteggere Baldr da ogni tipo di pericolo. Frigg si fece giurare dal fuoco, dall'acqua, dal ferro e da ogni specie di metallo, pietre, terra, alberi, malanni, belve, uccelli, veleno e serpenti, che non avrebbero fatto alcun male a Baldr.  
49c En er þetta var gert ok vitat, þá var þat skemtun Baldrs ok ásanna at hann skyldi standa upp á þingum, en allir aðrir skyldu sumir skjóta á hann, sumir hǫggva til, sumir berja grjóti. En hvat sem at var gert, sakaði hann ekki, ok þótti þetta ǫllum mikill frami. Quando ciò fu stabilito e garantito, Baldr e gli Æsir si misero a fare un gioco nel quale lui stava in piedi al centro del þing, mentre tutti gli altri dovevano colpirlo, trafiggerlo [con armi] o lanciargli pietre. Ma qualunque cosa gli si facesse, [Baldr] non veniva ferito, e questo parve a tutti un grande vantaggio. NOTA
49d En er þetta sá Loki Laufeyjarson, þá líkaði honum illa er Baldr sakaði ekki. Hann gekk til Fensalar til Friggjar ok brá sér í konu líki. Þá spyrr Frigg ef sú kona vissi hvat æsir hǫfðusk at á þinginu. Hon sagði at allir skutu at Baldri, ok þat at hann sakaði ekki. Quando però Loki figlio di Laufey se ne accorse, si indispettì del fatto che nulla potesse ferire Baldr. Si recò dunque da Frigg, a Fensalir, in sembianze femminili. Quando vide la donna, Frigg le domandò se sapesse cosa gli Æsir facessero nel þing. Ella rispose che tutti colpivano Baldr e che egli non riceveva alcun danno.  
49e Þá mælti Frigg: “Eigi munu vápn eða viðir granda Baldri. Eiða hefi ek þegit af ǫllum þeim”. Disse allora Frigg: “Nessun'arma o legno feriranno Baldr, me l'hanno giurato tutti”. NOTA
49f Þá spyrr konan: “Hafa allir hlutir eiða unnit at eira Baldri?” Chiese quindi la donna: “Tutte le cose hanno prestato giuramento di risparmiare Baldr?”  
49g Þá svarar Frigg: “Vex viðarteinungr einn fyrir vestan Valhǫll, sá er mistilteinn kallaðr. Sá þótti mér ungr at krefja eiðsins”. Rispose Frigg: “A ovest di Valhǫll cresce, solo, un virgulto d'albero chiamato vischio. Mi parve troppo giovane per pretendere da esso un giuramento”.  
49h Því næst hvarf konan á brut. Subito dopo la donna se ne andò via.  
49i En Loki tók mistiltein ok sleit upp ok gekk til þings. En Hǫðr stóð útarliga í mannhringinum, þvíat hann var blindr. Þá mælti Loki við hann: “Hví skýtr þú ekki at Baldri?” Loki prese il vischio, lo estirpò e si recò al þing. Qui Hǫðr se ne stava fuori dalla cerchia di persone, poiché era cieco. Loki gli chiese: “Perché tu non colpisci Baldr?”  
49j Hann svarar: “Þvíat ek sé eigi hvar Baldr er, ok þat annat at ek em vápnlauss”. Rispose lui: “Perché non vedo dove sia Baldr e anche perché sono senza un'arma”.  
49k Þá mælti Loki: “Gerðu þó í líking annarra manna ok veit Baldri sǿmð sem aðrir menn. Ek mun vísa þér til hvar hann stendr. Skjót at honum vendi þessum”. Disse quindi Loki: “Comportati come gli altri e rendi onore a Baldr insieme a loro. Ti indicherò io dov'è. Tu colpiscilo con questo ramoscello”.  
49l Hǫðr tók mistiltein ok skaut at Baldri at tilvísun Loka. Flaug skotit í gǫgnum hann ok fell hann dauðr til jarðar. Ok hefir þat mest óhapp verit unnit með goðum ok mǫnnum. Hǫðr prese il vischio e, al segnale di Loki, lo lanciò contro Baldr. Il colpo lo trafisse ed egli cadde morto a terra. Si verificava allora  la maggiore sciagura mai accaduta fra dèi e uomini.  
49m Þá er Baldr var fallinn, þá fellusk ǫllum ásum orðtǫk ok svá hendr at taka til hans, ok sá hverr til annars ok váru allir með einum hug til þess er unnit hafði verkit. En engi mátti hefna, þar var svá mikill griðastaðr. En þá er æsirnir freistuðu at mæla, þá var hitt þó fyrr at grátrinn kom upp, svá at engi mátti ǫðrum segja með orðunum frá sínum harmi. En Óðinn bar þeim mun verst þenna skaða sem hann kunni mesta skyn hversu mikil aftaka ok missa ásunum var í fráfalli Baldrs. Quando Baldr fu caduto, a tutti gli Æsir mancarono le parole e non avevano nelle mani la forza per sollevarlo. Si guardarono l'un l'altro e avevano un unico pensiero: chi avesse potuto ordire un tale misfatto. Ma nessuno poté vendicarsi poiché si trovavano in un luogo assai sacro. Quando poi gli Æsir provarono a parlare, venne loro soltanto da piangere, cosicché nessuno poté esprimere agli altri il proprio dolore. Ma Óðinn sofferse questa disgrazia più d'ogni altro, poiché era ben cosciente quale grande sventura e perdita fosse per gli Æsir la dipartita di Baldr.  
49n En er goðin vitkuðusk, þá mælti Frigg ok spurði hverr sá væri með ásum er eignask vildi allar ástir hennar ok hylli, ok vili hann ríða á Helveg ok freista ef hann fái fundit Baldr ok bjóða Helju útlausn, ef hon vill láta fara Baldr heim í Ásgarð. En sá er nefndr Hermóðr inn hvati, sveinn Óðins, er til þeirar farar varð. Þá var tekinn Sleipnir, hestr Óðins, ok leiddr fram, ok steig Hermóðr á þann hest ok hleypti braut. Quando gli dèi si riebbero, prese la parola Frigg e domandò se fra gli Æsir vi fosse chi volesse ottenere tutto il suo amore e il suo favore, accettando di percorrere il sentiero di Hel alla ricerca di Baldr e offrire a Hel un riscatto per lasciarlo tornare a casa, nell'Ásgarðr. Fu Hermóðr l'audace, figlio di Óðinn, colui che si offrì di intraprendere questo viaggio. Venne dunque preso Sleipnir, il cavallo di Óðinn, fu condotto lì, quindi  Hermóðr montò in groppa e galoppò lontano.  
49o En æsirnir tóku lík Baldrs ok fluttu til sævar. Hringhorni hét skip Baldrs. Hann var allra skipa mestr, hann vildu goðin fram setja ok gera þar á bálfǫr Baldrs. En skipit gekk hvergi fram. Þá var sent í Jǫtunheima eptir gýgi þeiri er Hyrrokkin hét, en er hon kom ok reið vargi ok hafði hǫggorm at taumum, þá hljóp hon af hestinum, en Óðinn kallaði til berserki fjóra at gæta hestsins, ok fengu þeir eigi haldit nema þeir feldi hann. Þá gekk Hyrrokkin á framstafn nǫkkvans ok hratt fram í fyrsta viðbragði, svá at eldr hraut ór hlunnunum ok lǫnd ǫll skulfu. Þá varð Þórr reiðr ok greip hamarinn ok myndi þá brjóta hǫfuð hennar, áðr en goðin ǫll báðu henni friðar. Poi gli Æsir presero il corpo di Baldr e lo condussero al mare. Hringhorni si chiamava la nave di Baldr e di tutte era la più grande. Gli dèi vollero portarla avanti ed erigervi la pira di Baldr, ma la nave non si muoveva. Allora fu mandata a chiamare in Jǫtunheimr la gigantessa chiamata Hyrrokkin, la quale giunse in groppa a un lupo, usando una vipera per briglia. Ella scese dalla sua cavalcatura e Óðinn chiamò quattro berserkir per badare [al lupo], ma essi non riuscirono a tenerlo fermo finché non lo abbatterono. Quindi Hyrrokkin andò alla prua del nǫkkvi e al primo urto lo smosse, tanto che il fuoco si sprigionò dai tronchi di traino e tutta la terra tremò. Allora Þórr si infuriò, afferrò il martello e avrebbe spaccato la testa [alla gigantessa], se tutti gli dèi non l'avessero implorato di risparmiarla.  
49p Þá var borit út á skipit lík Baldrs, ok er þat sá kona hans, Nanna Nepsdóttir, þá sprakk hon af harmi ok dó. Var hon borin á bálit ok slegit í eldi. Þá stóð Þórr at ok vígði bálit með Mjǫlni, en fyrir fótum hans rann dvergr nǫkkurr, sá er Litr nefndr, en Þórr spyrndi fǿti sínum á hann ok hratt honum í eldinn, ok brann hann. At þessi brennu sótti margs konar þjóð: fyrst at segja frá Óðni, at með honum fór Frigg ok valkyrjur ok hrafnar hans. En Freyr ók í kerru með gelti þeim er Gullinbursti heitir eða Slíðrugtanni. En Heimdallr reið hesti þeim er Gulltoppr heitir, en Freyja kǫttum sínum. Þar kømr ok mikit fólk hrímþursa ok bergrisar. Óðinn lagði á bálit gullhring þann er Draupnir heitir. Honum fylgði síðan sú náttúra at hina níundu hverja nótt drupu af honum átta gullhringar jafnhǫfgir. Hestr Baldrs var leiddr á bálit með ǫllu reiði. Venne allora posto sulla nave il corpo di Baldr e quando sua moglie, Nanna figlia di Nepr, lo vide, il cuore le cedette per il dolore, e morì. Fu deposta anche lei sulla pira e venne appiccato il fuoco. Þórr si recò alla pira e la consacrò con Mjǫllnir, ma davanti ai suoi piedi corse un nano chiamato Litr. Þórr gli diede un calcio, scagliandolo nel fuoco, e questi bruciò. Il rogo fu visitato da genti di ogni stirpe: il primo da menzionare è Óðinn, con cui andarono Frigg, le Valkyrjur e i suoi corvi. Freyr vi arrivò sul carro trainato dal cinghiale Gullinbursti o Slíðrugtanni; Heimdallr cavalcando il destriero chiamato Gulltoppr, e Freyja [sul carro tirato] dai suoi gatti. Giunsero inoltre molti hrímþursar e bergrisar. Óðinn pose sulla pira l'anello d'oro chiamato Draupnir, il quale è di natura tale che ogni nove notti gocciolano da esso otto anelli d'oro di uguale peso. Il cavallo di Baldr fu infine deposto sulla pira con tutte le bardature.  
49q En þat er at segja frá Hermóði at hann reið níu nætr døkkva dala ok djúpa svá at hann sá ekki fyrr en hann kom til árinnar Gjallar ok reið á Gjallarbrúna. Hon er þǫkt lýsigulli. Ma c'è da raccontare di Hermóðr, il quale cavalcò nove notti per valli oscure e profonde, tanto che non vedeva nulla, finché non giunse al fiume Gjǫll e cavalcò sul Gjallarbrú, il ponte ricoperto d'oro splendente. NOTA
49r Móðguðr er nefnd mær sú er gætir brúarinnar. Hon spurði hann at nafni eða ætt ok sagði at hinn fyrra dag riðu um brúna fimm fylki dauðra manna, “en eigi dynr brúin jafnmjǫk undir einum þér, ok eigi hefir þú lit dauðra manna. Hví ríðr þú hér á Helveg?” Móðguðr si chiama la fanciulla che sta a guardia del ponte. Essa gli chiese il suo nome e la sua stirpe e disse che il giorno prima erano passati a cavallo cinque eserciti di uomini morti, “ma il ponte non vibra di meno sotto te soltanto, e tu non hai l'aspetto dei morti. Perché stai andando sul sentiero di Hel?”  
49s Hann svarar at “ek skal ríða til Heljar at leita Baldrs. Eða hvárt hefir þú nakkvat sét Baldr á Helvegi?” Egli rispose: “Io devo recarmi da Hel per trovare Baldr. Non hai visto Baldr sul sentiero di Hel?”  
49t En hon sagði at Baldr hafði þar riðit um Gjallarbrú, “en niðr ok norðr liggr Helvegr”. Ella disse che Baldr era passato sul Gjallarbrú, “e in basso e verso nord si snoda il sentiero di Hel”.  
49u Þá reið Hermóðr þar til er hann kom at Helgrindum. Þá sté hann af hestinum ok gyrði hann fast, steig upp ok keyrði hann sporum, en hestrinn hljóp svá hart ok yfir grindina at hann kom hvergi nær. Þá reið Hermóðr heim til hallarinnar ok steig af hesti, gekk inn í hǫllina, sá þar sitja í ǫndugi Baldr bróður sinn, ok dvalðisk Hermóðr þar um nóttina. En at morni þá beiddisk Hermóðr af Helju at Baldr skyldi ríða heim með honum, ok sagði hversu mikill grátr var með ásum. En Hel sagði at þat skyldi svá reyna hvárt Baldr var svá ástsæll sem sagt er, “ok ef allir hlutir í heiminum, kykvir ok dauðir, gráta hann þá skal hann fara til ása aptr, en haldask með Helju ef nakkvarr mælir við eða vill eigi gráta”. Hermóðr cavalcò fino a quando non giunse ai cancelli di Hel. Smontò da cavallo, strinse le cinghie, rimontò in sella e diede di sprone. Il destriero saltò oltre i cancelli con tale impeto che nemmeno li sfiorò. Hermóðr cavalcò verso un edificio, scese da cavallo ed entrò nella hǫll. Qui vide, seduto sul trono, suo fratello Baldr, e qui trascorse la notte. Al mattino, Hermóðr pregò Hel di lasciar tornare Baldr a casa con lui, e raccontò quale grande lutto vi fosse tra gli Æsir. Hel però disse che si doveva prima dimostrare se Baldr fosse tanto amato come si diceva, “e se tutti gli esseri del mondo, vivi o morti, lo piangeranno, allora egli potrà tornare fra gli Æsir; ma rimarrà con Hel se qualcuno si opporrà o se non vorrà piangerlo”.  
49v Þá stóð Hermóðr upp, en Baldr leiðir hann út ór hǫllinni ok tók hringinn Draupni ok sendi Óðni til minja, en Nanna sendi Frigg ripti ok enn fleiri gjafar, Fullu fingrgull. Þá reið Hermóðr aptr leið sína ok kom í Ásgarð ok sagði ǫll tíðindi þau er hann hafði sét ok heyrt. Hermóðr dunque si alzò e Baldr lo accompagnò fuori della hǫll. Preso l'anello Draupnir, lo inviò a Óðinn come ricordo, mentre Nanna mandò a Frigg della stoffa e altri doni. A Fulla mandò invece un anello d'oro. Quindi Hermóðr riprese la sua strada, giunse ad Ásgarðr e raccontò tutte le cose che aveva visto e udito.  
49w Því næst sendu æsir um allan heim ørindreka at biðja at Baldr væri grátinn ór Helju. En allir gerðu þat, menninir ok kykvendin ok jǫrðin ok steinarnir ok tré ok allr málmr, svá sem þú munt sét hafa at þessir hlutir gráta þá er þeir koma ór frosti ok í hita. Gli Æsir subito mandarono messaggeri per tutto il mondo a pregare che Baldr fosse pianto affinché [si potesse] liberarlo da Hel. Tutti lo fecero: gli uomini e gli animali, la terra, le pietre, gli alberi e tutti i metalli, questi nel modo in cui li avrai visti gemere quando passano dal gelo al calore.  
49x Þá er sendimenn fóru heim ok hǫfðu vel rekit sín eyrindi, finna þeir í helli nǫkkvorum hvar gýgr sat, hon nefndisk Þǫkk. Þeir biðja hana gráta Baldr ór Helju. Quando poi gli ambasciatori tornarono a casa, dopo aver ben divulgato il loro messaggio, trovarono in una certa grotta una gýgr chiamata Þǫkk, che si rifiutò di piangere Baldr e liberarlo da Hel.  
49y Hon segir: Disse:  
 
{52}

Þǫkk mun gráta
þurrum tárum
Baldrs bálfarar.
Kyks né dauðs
nautka ek karls sonar:
haldi Hel því er hefir.

Aride lacrime
Þǫkk piangerà
sulla pira di Baldr.
Né vivo nè morto
amai il figlio del karl:
tenga Hel quello che ha.

NOTA
49z En þess geta menn at þar hafi verit Loki Laufeyjarson, er flest hefir illt gert með ásum”. Si dice che ella fosse in realtà Loki figlio di Laufey, che molti danni arrecò agli Æsir”.  
       
50 [Loki bundin] [Loki imprigionato]  
50a Þá mælti Gangleri: “Allmiklu kom Loki á leið er hann olli fyrst því er Baldr var veginn, ok svá því er hann varð eigi leystr frá Helju. Eða hvárt varð honum þessa nakkvat hefnt?” Disse allora Gangleri: “Un atto gravissimo compì Loki, innanzitutto poiché fu la causa dell'uccisione di Baldr e poi perché fece sì che questi non potesse essere liberato da Hel. Fu punito in qualche modo?”  
50b Hár segir: “Goldit var honum þetta svá at hann mun lengi kennask. Þá er guðin váru orðin honum svá reið sem ván var, hljóp hann á braut ok fal sik í fjalli nǫkkvoru, gerði þar hús ok fjórar dyrr at hann mátti sjá ór húsinu í allar áttir. En opt um daga brá hann sér í lax líki, ok falsk þá þar sem heitir Fránangrsfors. Þá hugsaði hann fyrir sér hverja væl æsir mundu til finna at taka hann í forsinum. En er hann sat í húsinu, tók hann língarn ok reið á ræxna, svá sem net er síðan, en eldr brann fyrir honum. Þá sá hann at æsir áttu skamt til hans, ok hafði Óðinn sét ór Hliðskjálfinni hvar hann var. Hann hljóp þegar upp ok út í ána ok kastaði netinu fram á eldinn. Disse Hár: “Fu punito per questi misfatti in modo che se ne ricorderà a lungo. Quando gli dèi divennero furibondi con lui, come ci si aspettava, [Loki] fuggì lontano, si nascose su un monte e vi costruì una casa con quattro porte, in modo da poter guardare fuori in tutte le direzioni. Spesso, durante il giorno, egli si tramutava in salmone e si nascondeva nella cascata detta Fránangrsfors. Egli pensava a come gli Æsir avrebbero potuto catturarlo in quelle cascate. Un giorno, mentre sedeva in casa, con il fuoco che gli scoppiettava davanti, prese un filo di lino e lo intrecciò ottenendone un tessuto a maglie, così come da allora si fanno le reti. A un tratto si accorse che gli Æsir gli erano vicini, poiché Óðinn, dal [trono di] Hliðskjálf, aveva visto dove si trovava. Immediatamente si alzò e fuggì al fiume, gettando la rete nel fuoco.  
50c En er æsir koma til hússins þá gekk sá fyrst inn er allra var vitrastr, er Kvasir heitir, ok er hann sá á eldinum fǫlskann er netit hafði brunnit, þá skilði hann at þat mundi væl vera til at taka fiska, ok sagði ásunum. Því næst tóku þeir ok gerðu sér net eptir því sem þeir sá á fǫlska at Loki hafði gert. Ok er búit var netit, þá fara æsir til árinnar ok kasta neti í forsinn. Helt Þórr enda ǫðrum ok ǫðrum heldu allir æsir, ok drógu netit. En Loki fór fyrir ok legsk niðr í milli steina tveggja. Drógu þeir netit yfir hann ok kendu at kykt var fyrir, ok fara í annat sinn upp til forsins ok kasta út netinu ok binda við svá þungt at eigi skyli undir mega fara. Ferr þá Loki fyrir netinu, en er hann sér at skamt var til sævar, þá hleypr hann upp yfir þinulinn ok rennir upp í forsinn. Nú sá æsirnir hvar hann fór, fara enn upp til forsins ok skipta liðinu í tvá staði, en Þórr veðr þá eptir miðri ánni, ok fara svá til sævar. En er Loki sér tvá kosti, var þat lífsháski at hlaupa á sæinn, en hitt var annarr at hlaupa enn yfir netit, ok þat gerði hann, hljóp sem snarast yfir netþinulinn. Þórr greip eptir honum ok tók um hann, ok rendi hann í hendi honum svá at staðar nam hǫndin við sporðinn. Ok er fyrir þá sǫk laxinn aptrmjór. Quando gli Æsir giunsero alla casa, vi entrò per primo il più saggio, chiamato Kvasir, il quale vide vicino al fuoco la bianca cenere, dov'era bruciata la rete. Comprese che quella poteva essere usata per prendere i pesci e lo disse agli Æsir. [Questi] si misero subito al lavoro e annodarono una rete come quella che avevano visto incenerita, fatta da Loki. Quando la rete fu pronta, gli Æsir si recarono al fiume e la lanciarono nelle cascate. Þórr teneva un'estremità e tutti gli altri æsir tenevano l'altra. La rete fu trascinata, ma Loki la precedette e si nascose sul fondo, fra due pietre. Essi tirarono allora la rete sopra di lui e si accorsero che qualcosa guizzava davanti a essa. Tornarono quindi un'altra volta alle cascate, lanciarono la rete ma vi legarono dei pesi tali che nulla poteva passarvi sotto. Loki nuotava davanti alla rete, ma quando vide che era poco lontano dal mare, saltò in alto, sopra il bordo della rete, e fuggì indietro, verso le cascate. Gli Æsir videro però dove era andato. Tornarono alle cascate e si divisero in due gruppi: mentre Þórr guadava in mezzo al fiume, [gli altri] andarono fino al mare. Allora Loki vide due possibilità: rischiare la vita precipitandosi in mare, oppure saltare oltre la rete. E così egli fece: balzò sopra il bordo della rete, più in alto che poté. Þórr lo raggiunse e lo prese, ma gli scivolò di mano, tanto che dovette afferrarlo per la coda ed è per questa ragione che il salmone ha il dorso affusolato.  
50d Nú var Loki tekinn griðalauss ok farit með hann í helli nǫkkvorn. Þá tóku þeir þrjár hellur ok settu á egg ok lustu rauf á hellunni hverri. Þá váru teknir synir Loka, Váli ok Nari eða Narfi. Brugðu æsir Vála í vargslíki ok reif hann í sundr Narfa, bróður sinn. Þá tóku æsir þarma hans ok bundu Loka með yfir þá þrjá eggsteina, einn undir herðum, annarr undir lendum, þriði undir knésfótum, ok urðu þau bǫnd at járni. Þá tók Skaði eitrorm ok festi upp yfir hann svá at eitrit skyldi drjúpa ór orminum í andlit honum. En Sigyn kona hans stendr hjá honum ok heldr mundlaugu undir eitrdropa, en þá er full er munnlaugin, þá gengr hon ok slær út eitrinu, en meðan drýpr eitrit í andlit honum. Þá kippisk hann svá hart við at jǫrð ǫll skelfr. Þat kallið þér landskjálpta. Þar liggr hann í bǫndum til ragnarøkrs”. Ormai imprigionato senza scampo, Loki e fu portato in una caverna. Qui gli Æsir presero tre lastre di pietra, le appoggiarono su un lato e fecero un foro su ciascuna. Furono quindi presi i portati di Loki, Váli e Nari o Narfi. Gli Æsir tramutarono in lupo Váli, il quale straziò immediatamente Narfi, suo fratello. Ne presero poi le budella e le usarono per legare Loki sulle tre lastre: una sotto le sue spalle, la seconda sotto i reni e la terza sotto le caviglie; e quelle corde divennero di ferro. Skaði, poi, prese un serpente velenoso e lo fissò sopra di lui, in modo che il veleno gocciolasse dal serpente e gli cadesse sul volto. Sigyn, moglie di Loki, gli sta vicino e tiene una bacinella sotto la pioggia velenosa. Quando la bacinella è piena, ella si alza per vuotarla, ma nel frattempo il veleno cade sulla faccia di Loki, il quale si agita così violentemente che tutta la terra ne trema. Questi scuotimenti voi li chiamate terremoti. Laggiù Loki resterà legato fino al ragnarøkr”.  
       
51 Frá fimbulvetri og ragnarøkkrum Di fimbulvetr e di ragnarøkr  
51a Þá mælti Gangleri: “Hver tíðindi eru at segja frá um ragnarøkr? Þess hefi ek eigi fyrr heyrt getit”. Quindi parlò Gangleri: “Quali avvenimenti ci sono da raccontare riguardo al ragnarøkr? Non ne ho mai sentito parlare prima”. NOTA
51b Hár segir: “Mikil tíðindi eru þaðan at segja ok mǫrg. Þau in fyrstu at vetr sá kemr er kallaðr er Fimbulvetr. Þá drífr snær ór ǫllum áttum, frost eru þá mikil ok vindar hvassir. Ekki nýtr sólar. Þeir vetr fara þrír saman ok ekki sumar milli. En áðr ganga svá aðrir þrír vetr at þá er um alla verǫld orrostur miklar, þá drepask brǿðr fyrir ágirni sakar, ok engi þyrmir fǫður eða syni í manndrápum eða sifjasliti. Disse Hár: “Grandi avvenimenti ci sono da raccontare in proposito, e importanti. Innanzitutto, giungerà quell'inverno chiamato fimbulvetr, durante il quale la neve arriverà da tutte le direzioni, il ghiaccio sarà spesso e i venti taglienti. Il sole non recherà alcun conforto. Quest'inverno durerà per tre stagioni di seguito, senza l'estate in mezzo, ma prima ci saranno altri tre inverni in cui tutto il mondo sarà scosso da grandi battaglie. Allora i fratelli si uccideranno l'un l'altro per avidità e nessuno risparmierà il padre o il figlio dall'omicidio e dall'incesto. NOTA
51c Svá segir í Vǫluspá: Così dice la Vǫluspá:  
 
{53}

Brǿðr munu berjask
ok at bǫnum verðask,
munu systrungar
sifjum spilla.
Hart er með hǫlðum,
hórdómr mikill,
skeggjǫld, skálmǫld,
skildir klofnir,
vindǫld, vargǫld,
áðr verǫld steypisk.

I fratelli si aggrediranno
e alla morte giungeranno,
tradiranno i cugini
i vincoli di stirpe,
prova dura per gli uomini,
immane l'adulterio.
Tempo di asce, tempo di spade
s'infrangeranno scudi,
tempo di venti, tempo di lupi,
prima che il mondo crolli.

NOTA
51d Þá verðr þat er mikil tíðindi þykkja at úlfrinn gleypir sólna, ok þykkir mǫnnum þat mikit mein. Þá tekr annarr úlfrinn tunglit, ok gerir sá ok mikit ógagn. Stjǫrnurnar hverfa af himninum. Þá er ok þat til tíðinda at svá skelfr jǫrð ǫll ok bjǫrg at viðir losna ór jǫrðu upp, en bjǫrgin hrynja, en fjǫtrar allir ok bǫnd brotna ok slitna. Þá verðr Fenrisúlfr lauss. Þá geysisk hafit á lǫndin fyrir því at þá snýsk Miðgarðsormr í jǫtunmóð ok sǿkir upp á landit. Accadrà in seguito una cosa che sembrerà spaventosa: il lupo inghiottirà il sole e questo per gli uomini sarà un'immensa sciagura. Il secondo lupo prenderà la luna, suscitando grande rovina. Le stelle cadranno dal cielo. Accadrà poi che la terra tutta tremerà e così i monti, finché i boschi si sradicheranno dalla terra, le montagne crolleranno, mentre tutte le catene e tutti i vincoli si scioglieranno e si spezzeranno. Ecco che il lupo Fenrir sarà libero. Il mare dilagherà sulla terraferma, poiché in esso il Miðgarðsormr si agiterà in preda allo jǫtunmóðr e assalirà la terra.  
51e Þá verðr ok þat at Naglfar losnar, skip þat er svá heitir. Þat er gert af nǫglum dauðra manna, ok er þat fyrir því varnanar vert ef maðr deyr með óskornum nǫglum at sá maðr eykr mikit efni til skipsins Naglfars, er goðin ok menn vildi seint at gert yrði. En í þessum sævargang flýtr Naglfar. Hrymr heitir jǫtunn er stýrir Naglfara. En Fenrisúlfr ferr með gapanda munn ok er hinn efri kjǫptr við himni en hinn neðri við jǫrðu, gapa myndi hann meira ef rúm væri til. Eldar brenna ór augum hans ok nǫsum. Miðgarðsormr blæss svá eitrinu at hann dreifir lopt ǫll ok lǫg, ok er hann allógurligr, ok er hann á aðra hlið úlfinum. Avverrà anche che Naglfar, la nave che così si chiama, salperà libera. Essa è costruita con le unghie dei morti e per questo occorre tenere a mente che, se un uomo muore con le unghie non tagliate, apporta molto materiale alla nave Naglfar, la cui costruzione gli dèi e gli uomini vogliono ritardare il più possibile. Su queste immani onde Naglfar inesorabilmente navigherà. Hrymr si chiama il gigante che governerà la nave, mentre il lupo Fenrir avanzerà con la bocca spalancata: avrà la mascella inferiore contro la terra e quella superiore contro il cielo, ma la aprirebbe anche di più se vi fosse ancora spazio. Dai suoi occhi e dalla sue narici baleneranno fiamme. Il Miðgarðsormr stillerà così tanto veleno che ammorberà tutta l'aria e le acque. Esso sarà tremendo e sarà a fianco del lupo.  
51f Í þessum gný klofnar himinninn ok ríða þaðan Muspellssynir. Surtr ríðr fyrst, ok fyrir honum ok eptir bæði eldr brennandi. Sverð hans er gott mjǫk, af því skínn bjartara en af sólu. En er þeir ríða Bifrǫst þá brotnar hon, sem fyrr er sagt. Muspellsmegir sǿkja fram á þingvǫll er Vígríðr heitir, þar kemr ok þá Fenrisúlfr ok Miðgarðsormr. Þar er ok þá Loki kominn ok Hrymr ok með honum allir hrímþursar, en Loka fylgja allir Heljar sinnar. En Muspellssynir hafa yfir sér fylking, er sú bjǫrt mjǫk. Vǫllrinn Vígríðr er hundrað rasta víðr á hvern veg. In questo frastuono il cielo si fenderà e avanzeranno allora i Múspelssynir. Surtr cavalcherà per primo, con un fuoco ardente davanti e dietro di lui; la sua spada è formidabile, da essa emana un chiarore più brillante del sole. Quando cavalcheranno su Bifrǫst, essi lo demoliranno, com'è stato detto in precedenza. Le schiere di Múspell avanzeranno fino al campo chiamato Vígríðr, ove arriveranno anche il lupo Fenrir e il Miðgarðsormr. Anche Loki giungerà insieme a Hrymr e con lui tutti i hrímþursar, ma sarà a Loki che tutti i seguaci di Hel si uniranno. I Múspelssynir formeranno invece una legione separata e sarà molto luminosa. Il campo di Vígríðr è largo cento rastir in ogni direzione.  
51g En er þessi tíðindi verða, þá stendr upp Heimdallr ok blæss ákafliga í Gjallarhorn ok vekr upp ǫll guðin ok eiga þau þing saman. Þá reið Óðinn til Mímisbrunns ok tekr ráð af Mími fyrir sér ok sínu liði. Þá skelfr askr Yggdrasils ok engi hlutr er þá óttalauss á himni eða jǫrðu. Æsir hervæða sik, ok allir einherjar, ok sǿkja fram á vǫlluna. Quando si verificheranno questi avvenimenti, Heimdallr si ergerà e suonerà vigorosamente il Gjallarhorn. Tutti gli dèi si desteranno e si aduneranno in consulta. Óðinn cavalcherà fino a Mímisbrunnr e si consiglierà con Mímir per sé e il suo seguito. Allora il frassino di Yggdrasill tremerà e nulla, in cielo o in terra, sarà libero dal terrore. Gli Æsir si armeranno insieme a tutti gli einherjar e avanzeranno sul campo.  
51h Ríðr fyrstr Óðinn með gullhjálm ok fagra brynju ok geir sinn er Gungnir heitir. Stefnir hann móti Fenrisúlf, en Þórr fram á aðra hlið honum, ok má hann ekki duga honum, þvíat hann hefir fullt fang at berjask við Miðgarðsorm. Per primo cavalcherà Óðinn con l'elmo dorato, una bellissima cotta di maglia e la sua lancia, che si chiama Gungnir. Egli avanzerà contro il lupo Fenrir, mentre Þórr combatterà al suo fianco, ma non potrà aiutarlo poiché sarà completamente impegnato ad affrontare il Miðgarðsormr.  
51i Freyr bersk móti Surti ok verðr harðr samgangr áðr Freyr fellr. Þat verðr hans bani er hann missir þess hins góða sverðs er hann gaf Skírni. Freyr sfiderà Surtr e un arduo duello avrà luogo prima che Freyr cada. Egli morirà poiché sarà privo della sua buona spada, che aveva dato a Skírnir.  
51j Þá er ok lauss orðinn hundrinn Garmr er bundinn er fyrir Gnipahelli, hann er it mesta forað. Hann á víg móti Tý ok verðr hvárr ǫðrum at bana. Sarà libero anche il cane Garmr, che è legato davanti a Gnipahellir: è il più grande dei mostri. Esso combatterà contro Týr e ciascuno ucciderà l'altro. NOTA
51k Þórr berr banaorð af Miðgarðsormi ok stígr þaðan braut níu fet, þá fellr hann dauðr til jarðar fyrir eitri því er ormrinn blæss á hann. Þórr sconfiggerà il Miðgarðsormr, ma quando vi si allontanerà di nove passi cadrà morto a terra a causa del veleno che il serpente gli avrà soffiato addosso.  
51l Úlfrinn gleypir Óðin, verðr þat hans bani. En þegar eptir snýsk fram Víðarr ok stígr ǫðrum fǿti í neðra keypt úlfsins. Il lupo inghiottirà Óðinn e questa sarà la sua fine. Subito dopo arriverà Víðarr che metterà un piede sulla mascella inferiore del lupo.  
51m [Á þeim fǿti hefir hann þann skó er allan aldr hefir verit til samnat, þat eru bjórar þeir er menn sníða ór skóm sínum fyrir tám eða hæl. Því skal þeim bjórum braut kasta sá maðr er at því vill hyggja at koma ásunum at liði.] [A quel piede egli porta quella scarpa che è stata fabbricata nel corso di tutte epoche coi brani di pelle che gli uomini tagliano dalla punta o dal tacco; perciò deve gettar via quei ritagli chi vorrà essere d'aiuto agli Æsir.]  
51n Annarri hendi tekr hann inn efra keypt úlfsins ok rífr sundr gin hans, ok verðr þat úlfsins bani. Loki á orrostu við Heimdall, ok verðr hvárr annars bani. Því næst slyngr Surtr eldi yfir jǫrðina ok brennir allan heim. Con l'altra mano, [Víðarr] prenderà la mascella superiore del lupo e gli spaccherà la gola: questa sarà la fine del lupo. Loki combatterà contro Heimdallr e ciascuno diverrà l'uccisore dell'altro. Poi Surtr appiccherà fuoco alla terra e tutto il mondo brucerà.  
51o Svá er sagt í Vǫluspá: Così è detto nella Vǫluspá: NOTA
 
{54}

Hátt blæss Heimdallr,
horn er á lopti;
mælir Óðinn
við Míms hǫfuð.
Skelfr Yggdrasils
askr standandi,
ymr it aldna tré,
en jǫtunn losnar.

Forte soffia Heimdallr,
il corno è nell'aria.
Discorre Óðinn
con la testa di Mímir.
Trema di Yggdrasill,
il frassino eretto,
geme l'antico albero,
lo jǫtunn è libero.
 
 
{55}

Hvat er með ásum?
Hvat er með álfum?
Ymr allr Jǫtunheimr,
æsir ro á þingi.
Stynja dvergar
fyrir steindurum,
veggbergs vísir.
Vituð ér enn eða hvat?

Che ne è degli Æsir?
Che ne è degli Álfar?
Risuona tutto Jǫtunheimr,
gli Æsir sono a consiglio.
Gemono i dvergar
alle soglie di pietra,
delle rupi esperti.
Volete saperne ancora?
 
 
{56}

Hrymr ekr austan,
hefisk lind fyrir,
snýsk Jǫrmungandr
í jǫtunmóði.
Ormr knýr unnir,
ǫrn mun hlakka,
slítr nái niðfǫlr,
Naglfar losnar.

Da est viene Hrymr,
con lo scudo innanzi;
si attorce Jǫrmungandr
nello jǫtunmóðr.
Il serpente flagella le onde;
fiera stride l'aquila:
dilania i cadaveri, pallida.
Naglfar salpa.
 
 
{57}

Kjóll ferr austan,
koma munu Muspells
of lǫg lýðir,
en Loki stýrir.
Þar ro fíflmegir
með freka allir,
þeim er bróðir
Býleists í fǫr.

Da est avanza una chiglia:
verranno di Múspell
sul mare le genti,
e Loki tiene il timone.
Mostruosi figli
tutti insieme con il lupo.
Con loro è il fratello
di Býleistr in viaggio.
NOTA
 
{58}

Surtr ferr sunnan
með sviga lævi.
skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjǫrg gnata,
en gífr rata,
troða halir Helveg,
en himinn klofnar.

Surtr viene da sud
col veleno dei rami.
Splende la spada,
sole degli dèi caduti.
Le rocce si frangono,
crollano gigantesse;
gli uomini vanno ad Hel,
il cielo si schianta.
 
 
{59}

Þá kømr Hlínar
harmr annarr fram,
er Óðinn ferr
við úlf vega,
en bani Belja
bjartr at Surti.
Þar mun Friggjar
falla angan.

Ecco viene a Hlín
un secondo lutto,
quando Óðinn va
a combattere il lupo,
e l'uccisore di Beli
affronta, fulgido, Surtr.
Ecco di Frigg
abbattuta la gioia.
 
 
{60}

Gengr Óðins son
við úlf vega,
Víðarr of veg
at valdýri.
Lætr hann megi Hveðrungs
mund of standa
hjǫr til hjarta.
Þá er hefnt fǫður.

Va il figlio di Óðinn
a combattere col lupo,
Víðarr combatte
la bestia dei morti.
Al figlio di Hveðrungr
di sua mano la spada
conficca fino al cuore.
Così il padre è vendicato.
 
 
{61}

Gengr inn mæri
mǫgr Hlǫðynjar
nepr at naðri
níðs ókvíðnum.
Munu halir allir
heimstǫð ryðja,
er af móði drepr
Miðgarðs véorr.

Va il famoso
figlio di Hlǫðyn,
stremato, contro il serpe,
che disonore non merita.
Tutti gli uomini dovranno
sgombrare il mondo
quando infuriato colpisce
il difensore di Miðgarðr.
 
 
{62}

Sól mun sortna,
søkkr fold í mar,
hverfa af himni
heiðar stjǫrnur.
Geisar eimi
ok aldrnari,
leikr hár hiti
við himin sjálfan.

Il sole si oscura
la terra sprofonda nel mare,
cadono dal cielo
le stelle lucenti.
Erompe il vapore
e chi nutre la vita;
gioca alta la vampa
con il cielo stesso.
 
51p Hér segir enn svá: Qui ancora si dice:  
 
{63}

Vígríðr heitir vǫllr
er finnask vígi at
Surtr ok in svásu guð.
Hundrað rasta
hann er á hverjan veg,
sá er þeim vǫllr vitaðr”.

Vígríðr si chiama il campo
dove si daranno battaglia
Surtr e gli dèi soavi.
Cento rastar
misura da ogni lato
il campo a loro destinato”.

NOTA
       
52 [Vistaverur eftir ragnarøkr] [Le dimore dopo il ragnarøkr]  
52a Þá mælti Gangleri: “Hvat verðr þá eptir er brendr er himinn ok jǫrð ok heimr allr ok dauð goðin ǫll ok allir einherjar ok allt mannfólk? Ok hafit þér áðr sagt at hverr maðr skal lifa í nǫkkvorum heimi um allar aldir?” Disse quindi Gangleri: “Cosa succederà in seguito, quando il fuoco avrà bruciato il cielo, la terra e tutto il mondo, e morti saranno tutti gli dèi, gli einherjar e l'umanità intera? Non avete detto prima che vi sarà un mondo in cui ogni uomo vivrà per sempre?”  
52b Þá svarar Þriði: “Margar eru þá vistir góðar ok margar illar. Bazt er þá at vera á Gimlé á himni, ok allgott er til góðs drykkjar þeim er þat þykkir gaman í þeim sal er Brimir heitir, hann stendr ok á himni [á Ókólni]. Sá er ok góðr salr er stendr á Niðafjǫllum, gǫrr af rauðu gulli, sá heitir Sindri. Í þessum sǫlum skulu byggja góðir menn ok siðlátir. Rispose allora Þríði: “Molte saranno allora le dimore buone e molte quelle cattive. La cosa migliore sarà trovarsi a Gimlé, nel cielo; là ci sarà abbondanza di buone bevande per coloro che ne vorranno, nella sala chiamata Brimir, anch'essa nel cielo [in Ókólnir]. C'è un'altra buona sala che si trova sui Niðafjǫll, fatta di oro rosso, chiamata Sindri. In queste sale dimoreranno gli uomini buoni e giusti. NOTA
52c Á Nástrǫndum er mikill salr ok illr, ok horfa í norðr dyrr, hann er ok ofinn allr ormahryggjum sem vandahús, en ormahǫfuð ǫll vitu inn í húsit ok blása eitri, svá at eptir salnum renna eitrár, ok vaða þær ár eiðrofar ok morðvargar, svá sem hér segir: A Nástrandir c'è una sala grande e orribile, le cui porte guardano a nord. Essa è interamente fatta di dorsi di serpenti, intrecciati come le canne di una capanna. Le teste dei serpenti guardano tutte all'interno della casa e stillano veleno, per cui lungo la sala scorrono fiumi velenosi. Guadano quei fiumi gli spergiuri e gli assassini, come qui è detto: NOTA
52d
{64}

Sal veit ek standa
sólu fjarri
Nástrǫndu á,
norðr horfa dyrr.
Falla eitrdropar
inn of ljóra.
Sá er undinn salr
orma hryggjum.

Una sala so ergersi
lontana dal sole
in Nástrandir,
le porte rivolte a nord.
Gocce di veleno cadono
dentro, dal tetto:
questa sala è un intreccio
di dorsi di serpenti.
NOTA
 
{65}

Skulu þar vaða
þunga strauma
menn meinsvara
ok morðvargar.

Là guaderanno
difficili correnti
uomini spergiuri
ed assassini.
 
52e En í Hvergelmi er verst: Ma in Hvergelmir è peggio:  
 
{66}

Þar kvelr Níðhǫggr
nái framgengna”.

Là succhia Níðhǫggr
i corpi dei trapassati”.

NOTA
       
53 [Hverir lifa af ragnarǫkr] [Chi sopravvive al ragnarøkr]  
53a Þá mælti Gangleri: “Hvárt lifa nǫkkvor goðin þá, eða er þá nǫkkvor jǫrð eða himinn?” Quindi parlò Gangleri: “Ma qualche dio sopravvivrà e in seguito ci saranno [ancora] una terra e un cielo?”  
53b Hár segir: “Upp skýtr jǫrðunni þá ór sænum ok er þá grǿn ok fǫgr, vaxa þá akrar ósánir. Víðarr ok Váli lifa, svá at eigi hefir særinn ok Surtalogi grandat þeim, ok byggja þeir á Iðavelli, þar sem fyrr var Ásgarðr, ok þar koma þá synir Þórs, Móði ok Magni, ok hafa þar Mjǫlni. Því næst koma þar Baldr ok Hǫðr frá Heljar, setjask þá allir samt ok talask við ok minnask á rúnar sínar ok rǿða of tíðindi þau er fyrrum hǫfðu verit, of Miðgarðsorm ok um Fenrisúlf. Þá finna þeir í grasinu gulltǫflur þær er æsirnir hǫfðu átt. Disse Hár: “a terrà emergerà dal mare e sarà allora verde e bella. I campi cresceranno senza esser stati seminati. Víðarr e Váli vivranno poiché né il mare né la fiamma di Surtr avranno arrecato loro danno e abiteranno a Iðavǫllr, là dove prima sorgeva Ásgarðr. Giungeranno poi i figli di Þórr, Móði e Magni, e avranno con loro Mjǫllnir. Ritorneranno anche Baldr e Hǫðr da Hel, allora tutti siederanno insieme e converseranno, ricorderanno la loro rune e parleranno degli avvenimenti passati, del Miðgarðsormr e del lupo Fenrir. Troveranno poi nell'erba le pedine dorate che erano appartenute agli Æsir. NOTA
53c Svá er sagt: Così è detto:  
 
{67}

Víðarr ok Váli
byggja vé goða
þá er sortnar Surtalogi.
Móði ok Magni
skulu Mjǫlni hafa
Vingnis at vígþroti.

Víðarr e Váli
abiteranno i santuari degli dèi
quando si spegnerà il fuoco di Surtr.
Móði e Magni
possederanno Mjǫllnir
di Vingnir, alla fine delle battaglie

NOTA
53d En þar sem heitir Hoddmímisholt leynask menn tveir í Surtaloga er svá heita: Líf ok Leifþrasir, ok hafa morgindǫggvar fyrir mat. En af þessum mǫnnum kemr svá mikil kynslóð at byggvisk heimr allr, svá sem hér segir: Nel bosco detto di Hoddmímir, due persone si nasconderanno dalla fiamma di Surtr. Così si chiameranno: Líf e Leifþrasir. Essi avranno la rugiada del mattino come cibo e da loro verrà una progenie così grande che popolerà tutto il mondo, come qui è detto: NOTA
53e
{68}

Líf ok Leifþrasir,
en þau leynask munu
í holti Hoddmímis.
Morgindǫggvar
þau sér at mat hafa,
en þaðan af aldir alask.

Líf e Leifþrasir,
si nasconderanno
nel bosco di Hoddmímir.
Le rugiade del mattino
avranno come cibo;
da qui torneranno a sorgere le stirpi.

NOTA
53f Ok hitt mun þér undarligt þykkja er sólin hefir getit dóttur eigi ófegri en hon er, ok ferr sú þá stigu móður sinnar, sem hér segir: E ti sembrerà straordinario che il sole abbia partorito una figlia non meno bella di lei; ed ella seguirà lo stesso corso della madre, come qui si dice: NOTA
53g
{69}

Eina dóttur
berr Álfrǫðul
áðr hana Fenrir fari.
Sú skal ríða
er regin deyja
móður brautir mær.

Una sola figlia
genera Álfrǫðull,
prima che Fenrir la divori;
Cavalcherà
quando i potenti morranno,
i sentieri della madre, la fanciulla”.

NOTA
53h En nú, ef þú kant lengra fram at spyrja, þá veit ek eigi hvaðan þér kemr þat, fyrir því at øngan mann heyrða ek lengra segja fram aldarfarit. Ok njóttu nú sem þú namt”. E adesso, se tu volessi fare altre domande, io non saprei davvero come potresti, dacché nessun uomo udì mai narrare più a lungo dei fati del mondo. Fai ora buon uso di ciò che hai appreso”.  
       
54 [Frá Ganglera] [Gangleri]  
54a Því næst heyrði Gangleri dyni mikla hvern veg frá sér ok leit út á hlið sér, ok þá er hann sésk meir um þá stendr hann úti á sléttum velli, sér þá ønga hǫll ok ønga borg. Gengr hann þá leið sína braut ok kemr heim í ríki sitt ok segir þau tíðindi er hann hefir sét ok heyrt. Ok eptir honum sagði hverr maðr ǫðrum þessar sǫgur. Subito dopo, Gangleri udì un grande rombo da ogni parte, tutto intorno a sé, si guardò in-torno e, quando vide meglio, si ritrovò in una vasta pianura e non vide più né una hǫll né una fortezza. Allora partì per la propria strada e tornò a casa, nel suo regno, e raccontò quanto aveva visto e udito. E dopo di lui, ogni uomo tramandò ad altri queste saghe  
       
[Eptimáli]  [Epilogo]  
Ep En æsir setjask þá á tal ok ráða ráðum sínum ok minnask á þessar frásagnir allar er honum váru sagðar, ok gefa nǫfn þessi hin sǫmu, er áðr eru nefnd, mǫnnum ok stǫðum þeim er þar váru, til þess at þá er langar stundir liði, at menn skyldu ekki ifask í at allir væri einir, þeir æsir er nú var frá sagt ok þessir er þá váru þau sǫmu nǫfn gefin. Þar var þá Þórr kallaðr, ok er sá Ásaþórr hinn gamli, sá er Ǫkuþórr, ok honum eru kend þau stórvirki er Þórr, er Ector, gerði í Troju. En þat hyggja menn at Tyrkir hafi sagt frá Ulixes ok hafi þeir hann kallat Loka, þvíat Tyrkir váru hans hinir mestu óvinir. Gli Æsir sedettero allora a discutere, tennero consiglio e ricordarono tutte le storie che erano state raccontate a Gylfi e quegli stessi nomi che prima furono menzionati li diedero a persone e a luoghi esistenti, affinché quando fosse trascorso molto tempo gli uomini non dubitassero che quegli Æsir di cui si è narrato e coloro a cui furono dati quegli stessi nomi fossero gli stessi. Venne dunque dato il nome di Þórr a colui che in effetti era l'antico Ásaþórr, o anche Ǫkuþórr, e a lui sono attribuite quelle grandi imprese che Þórr, o Ettore, compì a Troia. Ma gli uomini ritengono che i Turchi abbiano raccontato di Ulisse e che lo chiamassero Loki, poiché i Turchi erano i suoi più grandi nemici.  
       

NOTE

Gylfaginning

1 ― Questo primo capitolo non sembra avere particolari relazioni con il resto dell'Edda ed è forse stato aggiunto successivamente al termine dell'opera (Dolfini 1975). Sembra infatti ripreso dal capitolo V della Ynglinga saga.

1a ― L'inganno con cui Gefjun porta via a Gylfi una parte considerevole del suo territorio ricorda l'analoga impresa compiuta dalla regina Dido, narrata nell'Æneis. Giunta con i suoi uomini sulle coste dell'Africa, nel territorio della futura Cartagine, Dido chiese a Iarbas, re dei Getuli, un tratto di terra per potervi costruire la sua sede. Il re, in segno di scherno, gliene concesse tanta quanta ne poteva contenere una pelle di bue. Dido allora tagliò la pelle in strisce sottilissime che, congiunte insieme, circondarono un zona di territorio abbastanza ampia perché ella potesse fondarvi la città di Byrsa («pelle»), la futura Cartagine ①. Notava Isidorus Hispalensis: «Il territorium è stato così chiamato quasi a dire tauritorium, in quanto calpestato [tritum] dai buoi e dall'aratro: gli antichi infatti delimitavano i territori e i possedimenti tracciando un solco» [Territorium autem vocatum quasi tauritorium, tritum bubus et aratro. Antiqui enim sulco ducto et possessionum et territoriorum limites designabant] (Etymologiæ [XIV: v: 22]). Al proposito, Ludovica Koch ricorda che la legge islandese prevedeva che alle vedove andasse assegnato un campo che fosse possibile arare in un sol giorno (Koch 1984). ― I buoi di Gefjun sono quattro nella redazione del Codex Regius [s] e in quella del Codex Wormianus []; sono però sette nel Codex Trajectinus []. ― Svíþjóð: la Svezia, da Svíar e þjóð, «popolo degli Svei». Questi sono attestati in Tacitus come Suiones: «Proprio nell'Oceano abitano le tribù dei Suioni, potenti, oltre che per gli uomini e le armi, per la loro flotta. La forma delle loro navi differisce dalle altre perché presentano una prua sulle due estremità, con la fronte sempre pronta all'approdo» [Suionum hinc civitates ipso in Oceano praeter viros armaque classibus valent. Forma navium eo differt, quod utrimque prora paratam semper adpulsui frontem agit] (Germania [44]). Già in epoca romana, dunque, le navi scandinave presentavano forme anfidrome, come i dreki vichinghi di mille anni dopo. ― Sjǫland/Seland: l'attuale isola di Sjælland (Zelanda) in Danimarca. ― Lǫgrinn: letteralmente «il mare», ma anche termine generico per uno specchio d'acqua. Sicuramente si tratta dell'odierno lago Mälar in Svezia, che confluisce nel mar Baltico.

1b {1} Questi versi, citati da Snorri sia qui che nella Ynglinga saga [5], sono dello scaldo Bragi Boddason (XI sec.) e appartengono alla Ragnarsdrápa. In esso Bragi descrive le immagini di dèi ed eroi raffigurate su uno scudo a lui dato da un certo Ragnarr Sigurðsson. Il testo, lambiccato e concettuoso come quasi tutta la poesia scaldica, è di difficile interpretazione. ― {1b} La parola djúprǫðul è stata variamente intesa dai traduttori. Elias Wessén intende «sole degli abissi», da cui la resa poetica «sole del mare» (Wessén 1964, Isnardi 1975); Anne Holtsmark traduce «profonda ruota», intendendo l'aratro che penetra nei solchi della terra (Holtsmark 1970), interpretazione seguita da Ludovica Koch nella sua traduzione del poema (Koch 1984). Più particolarmente, il sostantivo rǫðull indica l'aureola o la gloria regale, ma viene anche usato nei costrutti poetici col significato di «sole» (Vigfússon-Cleasby 1874). Si tratta di un concetto-chiave del pensiero indoeuropeo col quale viene intesa l'aura di maestà che ammantava i legittimi sovrani; ne troviamo un perfetto parallelo in antico persiano, dove questo concetto veniva indicata col termine xvarənāh, a cui corrispondeva il termine xvarə- «sole». Poiché djúpr vuol dire «profondo» (cfr. inglese deep), ci si può interrogare su quale tipo di profondità faccia riferimento il testo, se gli abissi marini da cui sorge il sole (come intendono Wessén e la Isnardi) o la profondità della terra scavata dall'aratro (come interpretano la Holtsmark e la Koch). La nostra interpretazione è che djúprǫðul «gloria profonda» o «sole profondo» sia probabilmente una kenning per «oro», a sua volta riferita a ǫðla «dono, premio». ― {1f} Le otto «lune in fronte» sono forse gli occhi dei quattro buoi, o più verosimilmente le loro corna (cfr. l'immagine delle vacche dalle «corna lunate» evocata da Omero).

2 ― Questo sembra essere l'effettivo capitolo originario dell'opera, quando appunto inizia l'inganno di Gylfi perpetrato dagli Æsir.

2a Sjónhverfingar: letteralmente «visioni ingannevoli», l'inganno magico a cui fa appunto riferimento il titolo, dell'opera: Gylfaginning. In islandese moderno la parola si è mantenuta inalterata col significato di «illusioni ottiche». ― Hǫll: «sala», edificio principale dell'abitazione nordica in cui si ricevevano gli ospiti e si svolgevano pasti e festeggiamenti.

2b {2} Cfr. Hrafnsmál [11a-d]. Questa strofa, che Snorri erroneamente attribuisce a Þjóðólfr ór Hvíni (ca. 860-935), è tratta, in realtà, dal Hrafnsmál, «Discorso del corvo» di Þorbjǫrn Hornklofi (ca. 855-920). Il componimento tratta della battaglia di Hafrsfjǫrðr (885?), vinta da Haralðr Hárfagri (Aroldo Bellachioma) contro una coalizione dei sovrani delle province norvegesi meridionali. Il brano citato da Snorri si riferisce ai guerrieri che lasciano la nave e fuggono con gli scudi sul dorso. ― Sváfnir: epiteto di Óðinn.

2cGangleri «stanco del cammino»: l'epiteto usato qui da re Gylfi è un altro dei molti nomi di Óðinn, citato in Grímnismál [45b]. Quindi Hár, Jafnhár, Þriði e Gangleri sono le «apparenze continuamente mentite di un dio, le dramatis personæ del suo pensiero immutabile [...] e rappresentano la memoria degli dèi» (Dolfini 1975) ①.

2f {3} Cfr. Hávamál [1], mancante del terzo semiverso. È significativo che Gangleri pronunci qui proprio questi versi, attribuiti allo stesso Óðinn.

4b {5} Cfr. Vǫluspá [3]. La strofa riportata da Snorri presenta delle interessanti variazioni rispetto a quella contenuta nel poema tramandato dal Codex Regius. Ad esempio, i primi due semiversi nel testo eddico suonano: «Al principio era il tempo | Ymir vi dimorava» [Ár vas alda | þars Ymir byggði] (Vǫluspá [3a-3b]), mentre così Snorri li riporta: «Al principio era il tempo | quando nulla esisteva» [Ár var alda | þat er ekki var] (Gylfaginning [4c {5a-5b}]). Citando frammenti di poemi eddici, come spesso fa nel corso della sua Edda, non di rado Snorri riporta delle interessanti variazioni dei testi rispetto a quelle tramandate dagli altri codici. Talvolta tali variazioni testimoniano redazioni più antiche di quelle a noi tramandate; in un caso tramandano alcuni versi del Vafþrúðnismál non altrimenti conservati (cfr. Gylfaginning [5g]) [infra]▼. È anche possibile che in certi punti le variazioni siano opera dello stesso Snorri, che può aver adattato il testo dei poemi eddici alle esigenze del suo racconto.

4f {6} Cfr. Vǫluspá [52]. Questa strofa è ripetuta in [51o: {58}]Sviga lævi «rovina dei rami»: kenning per fuoco.― Skínn af sverði | sól valtíva: questi due versi vengono resi da altri traduttori intendendo sól soggetto di skínn, ovvero: «splende sulla spada | il sole degli dèi caduti». Va però detto che la locuzione skína af è spesso impersonale e il costrutto poetico sembra effettivamente confermare tale uso. Secondo la nostra interpretazione sól quindi è un dativo ed è predicato di sverði, mentre l'espressione sól valtíva è una kenning per la spada di Surtr. (Sól valtíva: letteralmente «il sole degli dèi caduti» o anche «il sole degli dèi dei caduti». Il riferimento è ovviamente all'ultimo giorno, quando gli dèi scendono in battaglia.)

5c Múspell e Múspellsheimr sono termini di non facile interpretazione. Sembrano indicare l'incendio universale, la distruzione del mondo per mezzo del fuoco. In antico sassone si trova la forma mūtspelli (Hēliand [2591 | 4358]) e in antico alto tedesco è attestato mūspilli (Mūspilli [113]) nel significato di «incendio universale, ecpirosi, fine del mondo». Mūspilli è anche il titolo assegnato dai filologi a un poemetto bavarese sulla fine del mondo ①. I Múspells megir o Múspells synir, «figli di Múspell», sono giganti che devasteranno l'universo guidati da Surtr. Schedario: [Múspell]►

Biblioteca: [Mūspilli]

5dSchedario: [Ymir]► ― Vǫluspá inni skǫmmu, «Breve profezia della Veggente» è il titolo che Snorri attribuisce all'Hyndluljóð, poema mitologico escluso dalla collezione del Codex Regius. ― {7} Cfr. Hyndluljóð [33].

5e {8} Cfr. Vafþrúðnismál [30-31]. Questa citazione del poema eddico è preziosissima in quanto gli ultimi quattro semiversi, qui riportati da Snorri, mancano nel testo della versione del poema riportata dal Codex Regius. La provvidenziale citazione di Snorri ci permette dunque di colmare una lacuna del codice originale. ― Schedario: [Aurgelmir]►

6bAuðhumla: forse da intendere «mucca prosperosa, fortunata». Schedario: [Auðhumla]►

6dÓðinn: da un protonorreno *WōđinaR, a sua volta dal protogermanico *Wōđanaz o *Wōđinaz. Anglosassone Wōden, antico alto tedesco Wodan o Wotan, longobardo Godan. Probabilmente da identificare col regnator omnium deus che, secondo Tacito, i Semnoni veneravano in un boschetto sacro (Germania [39]). Lo stesso Tacito lo descrive come un Mercurio germanico, a cui venivano tributati sacrifici umani (Germania [9]). ①

7b Lúðr è una parola problematica, di difficile interpretazione. Può innanzitutto indicare un antico strumento musicale a fiato, un corno simile al Gjallarhorn di Heimdallr, ma può essere anche la cassa di una macina o di un mulino, significato che il termine conserva tuttora nella zona sudorientale dell'Islanda, dove indica la macina o il mulino stesso. La traduzione «canonica» secondo la quale Bergelmir sia fuggito con una barca è un fraintendimento che risale al XVII secolo. Preferiamo interpretare il passo nel senso che Bergelmir si sarebbe salvato dal diluvio di sangue arrampicandosi sul suo mulino, anche sulla linea interpretativa di Giorgio De Santillana ed Hertha Von Dechend (De Santillana ~ Von Dechend 1969). Schedario: [Bergelmir]►. ― {9} Cfr. Vafþrúðnismál [35].

8d ― I nomi dei nani, Austri, Vestri, Norðri, Suðri sono quelli dei quattro punti cardinali: est, ovest, nord e sud.

8e {10} Cfr. Vǫluspá [5]. Nel poema eddico, gli ultimi due versi sono invertiti tra loro.

8i {11-12} Cfr. Grímnismál [40-41].

9c Ásaþórr: altro nome di Þórr, letteralmente «Þórr degli Æsir».

10a Nótt: «notte». Auðr: «fortunato». Jǫrð: «terra». Dellingr: probabilmente da *deglingr e dagr «giorno», quindi «diurno, luminoso», personificazione della luce. Hrímfaxi: «brina-manto». Skinfaxi: «brilla-manto».

11bMáni: «luna». Sól: «sole». Glenr: «splendore». Árvakr: «subito desto» (nel senso di «mattiniero»). Alsviðr: «tutto fiamme» (forse «ben temprato»). ― Vindbelgr, letteralmente «otre [belgr] del vento [vindr]». Diversi traduttori preferiscono intenderlo come «mantice» (Isnardi 1975), nonostante il fatto che il testo non citi nessuno preposto ad azionare tali mantici sotto le spalle dei cavalli. Preferiamo «otre», sulla reminescenza classica del dio Eolo che racchiudeva i venti nei suoi sacchi di pelle (cfr. inglese windbag, il «sacco di pelle» delle cornamuse). ― Ísarnkol, letteralmente: «ferro freddo»: espressione che può nascere dall'osservazione che i metalli, come il ferro, solitamente sono freddi al tatto. Zoëga, indubbiamente facendo riferimento a questo episodio e al precedente termine vinbelgr, riferisce anche il significato di «mantice» [bellows] (Zoëga 1910). Nelle traduzioni della Isnardi e di Dolfini si presume che il vinbelgr fosse un mantice di ferro (Isnardi 1975, Dolfini 1975), ma l'etimologia del termine resta ancora insoluta. Secondo lo Zoëga, ísarnkol deriva da ísarn «ferro», che più spesso si trova nella forma contratta járn, e da kol, che sarebbe una forma di kaldr «freddo» (Zoëga 1910). Questa interpretazione si giustificherebbe in riferimento al mantice come un «ferro da freddo», ossia un utensile che produce aria. Tuttavia più di un dubbio sorge non solo circa la ricostruzione appena vista, ma anche sul fatto che una poema alto-medievale come l'Edda potesse citare uno strumento così specifico, tanto più che i mantici nell'antichità non erano fatti con parti di ferro: pare che fossero veri e propri otri o bisacce di pelle. Non è un caso che persino il termine italiano «mantice» derivi dal latino medievale manticum, ovvero «borsa, bisaccia».

12f Járnviðr: «bosco di ferro». Mánagarmr: «cane della luna».

12g {13-14} Cfr. Vǫluspá [40-41]. ― Tungl significa letteralmente «luminare» (cfr. latino sidus), indicando indifferentemente il sole o la luna, e i vari traduttori hanno proposto via via l'una o l'altra delle interpretazioni. Mario Polia traduce «sole» segnalando in nota l'ambiguità del termine (Polia 1983). Piergiuseppe Scardigli e Marcello Meli traducono «astro» segnalando in nota che si tratta del sole (Scardigli ~ Meli 1982). Gianna Chiesa Isnardi traduce invece «luna» (Isnardi 1975), così come Giorgio Dolfini (Dolfini 1975). Se preferiamo qui intendere tungl con «sole» per la semplice ragione che alcuni versi più sotto si parla del lupo destinato a divorare il sole, il significato di «luna» è quello maggiormente attestato nella letteratura islandese, dove il termine ha spesso sostituito il più poetico máni «luna» (Cleasby ~ Vigfússon 1874).

13b Bifrǫst: «tremula via», da bifast «tremare». Il termine è attestato nella Ljóða Edda nella lezione Bilrǫst (Grímnismál [44] | Fáfnismál [15]). Snorri identifica Bifrǫst con l'arcobaleno, interpretazione meno chiara nella Ljóða Edda. Secondo altre ipotesi, si tratterebbe della Via Lattea (De Santillana ~ Von Dechend 1969).

14b Iðavǫllr: «campo del vortice», campo al centro di Ásgarðr dove gli dèi decisero per la prima volta l'ordinamento del loro regno e, dunque, di tutto l'universo. Qui si riuniranno di nuovo gli Æsir sopravvissuti al ragnarøkkr all'inizio del ciclo che verrà, per stabilire il nuovo ordine cosmico. Il riferimento al «vortice», simbolo di inizio e di fine, oltre che metafora astronomica della rotazione del cielo, insieme al fatto che Iðavǫllr sia l'unica parte di Ásgarðr che non verrà distrutta, ne suggeriscono l'identificazione con il nord celeste o con una proiezione terrestre di esso. La stella polare è infatti il punto del cielo che, pur cambiando posizione a causa della precessione degli equinozi, rappresenta in ogni epoca il centro della rotazione celeste, dunque il «vortice» che emana il movimento e dà ordine al cosmo. ― Glaðsheimr è la «casa della gioia»; Vingólf è la «stanza degli amici». ― Le donne che giunsero dallo Jǫtunheimr sono sicuramente da identificare con le «fanciulle dei giganti» [þursa meyjar] della Vǫluspá [8]. Non si può tuttavia dir molto sulla loro identità. Karl Müllenhoff ritiene siano le tre Nornir, di cui si parla nel § 15 (Müllenhoff 1908), seguito in questo da Giorgio Dolfini, che commenta in tal senso la sua traduzione (Dolfini 1975), ma senza una reale certezza. Si tratta del rimasuglio di un mito perduto, probabilmente non chiaro allo stesso Snorri.

14c {15-16} Cfr. Vǫluspá [9-10]. ― Brimir: da brim «onda». Bláinn: «scuro» da blár «blu, livido, nero». Solo nel Codex Wormianus [W] si trova il nome Bláinn, negli altri tre codici si trova invece Blám, che tuttavia pare una cacografia (m al posto di in è un lapsus calami piuttosto comune nei codici medievali, in cui non usava mettere ancora il puntino sulla «i»).

14d {17-18} Cfr. Vǫluspá [11-12].

14e {19} Cfr. Vǫluspá [15], con varie differenze rispetto all'originale. ― Draupnir: curioso che il nome di questo nano sia lo stesso – probabilmente per un trasferimento – dell'anello di Óðinn, per l'appunto fabbricato dai nani.

14f {20} Cfr. Vǫluspá [15-16], citazione ottenuta da Snorri congiungendo la seconda parte della strofa [15] della Vǫluspá con la prima parte della [16]. Potrebbe essersi trattato tanto di una scelta dello stesso Snorri, quanto del fatto che egli avesse sottomano una redazione diversa del poema.

15b Yggdrasill, letteralmente «destriero di Yggr», dove Yggr è uno dei nomi di Óðinn secondo varie fonti (Vafþrúðnismál [5] | Grímnismál [53-54]). Il consiglio che gli dèi devono tenere presso l'albero rappresenta probabilmente la difesa dell'ordine cosmico.

15dHvergelmir: «caldaia ribollente», sorgente situata nel Niflheimr, dal cui fonte fuoriescono gli undici fiumi detti Élivágar. ― Níðhǫggr: «colpo d'ingiuria», mostruoso serpente o drago che si annida alle radici del frassino Yggdrasill. ― Gjallarhorn: il «corno risonante», qui concepito come corno per bere, mentre in [27] lo stesso nome viene dato al corno di Heimdallr.

15e {21} Cfr. Vǫluspá [28].

15fUrðarbrunnr, «fonte del fato». ― I nomi dei cavalli degli Æsir risultano nell'ordine: Sleipnir «scivolante», Glaðr «gioioso» o «splendente», Gyllir «dorato», Glenr «colui che fissa», Skeiðbrimir «corsiero veloce», Silfrintoppr «dorso d'argento», Sinir «raggio» o «strale», Gils «prezioso» o «luminoso», Falhófnir «zoccolo crinito», Gulltoppr «dorso dorato», Léttfeti «passo leggero». ― {22} Cfr. Grímnismál [29]. ― Ásbrú: «ponte degli Æsir», cioè il ponte Bifrǫst.

15hUrðr «fato», Verðandi «presente», Skuld «futuro». ― {23} Cfr. Fáfnismál [13]

16bRatatoskr: «dente che viaggia» o «dente che perfora», da rati «viaggiatore» (nel senso di «colui che trova la via»), e toskr «zanna, dente lungo». Rati è anche il nome del trapano usato da Óðinn per perforare la montagna di Suttungr.

16c {24} Cfr. Grímnismál [35].

16d {25} Cfr. Grímnismál [34].

16e {26} Cfr. Vǫluspá [19]. Questi versi sono una variante rispetto a quanto si legge nel poema eddico, che riporta: «So che un frassino s'erge | chiamato Yggdrasill, | alto albero asperso | di bianca argilla» [Ask veit ek standa | heitir Yggdrasill, | hár baðmr ausinn | hvíta auri].

16f Hunangfall: «pioggia di miele».

17b Ljósálfar: gli elfi luminosi. Døkkálfar: gli elfi scuri. Più di un indizio sembra indicare che quest'ultimo sia un altro nome dato ai Dvergar, ma Snorri non fornisce indicazioni precise. ― Breiðablik «aperto splendore». Glitnir «scintillante» (probabilmente da glita «luccicare, splendere»). Himinbjǫrg «rocca del cielo». ― Gimlé: da associare allo stesso significato di Glaðsheim e Vingólf, le «dimore della gioia»; probabilmente è corradicale di gim «gemma, gioiello».

17c {27} Cfr. Vǫluspá [64].

17eAndlangr «esteso, ampio». Víðbláinn «grande blu» o «grande oscurità».

18c {28} Cfr. Vafþrúðnismál [37].

19bSumar «estate». Vetr «inverno». Vindlóni «ventoso». Vindsvalr «vento freddo». Vásaðr «bagnato, umido».

20d {29} Questa strofa risulta essere una combinazione tra tre diverse strofe del Lokasenna. Più precisamente: {29a} corrisponde a Lokasenna [21a | 29a]; {29b-29c} è tratto da Lokasenna [47b-47c]; e {29d-29f} viene da Lokasenna [29d-29f]. ― Loptr è altro nome di Loki.

20e Allfǫðr «padre di tutti». Valfǫðr «padre dei caduti». ― Einherjar: i guerrieri caduti, prescelti per la battaglia finale. ― Hangaguð, Haptaguð e Farmaguð: rispettivamente «dio degli impiccati», «dio degli dèi», «dio dei mercanti navigatori». ― {30} Questi versi derivano dall'elenco dei nomi di Óðinn, meno le parti discorsive, in Grímnismál [46-50 | 54].

21bÞórr: letteralmente «tuono», dal proto-germanico *Þūnraz; runico *Þūnrar; anglosassone: Þunor; antico alto tedesco Donar. ― Ǫkuþórr: probabilmente «Þórr del carro» o «Þórr la guida». Ǫku potrebbe essere il genitivo del sostantivo *aka «guida, carro» di cui però non si hanno notizie, anche se in due codici, il Trajectinus [] e il Wormianus [], si trova anche la grafia Akaþórr. Secondo Snorri il termine deriverebbe dal verbo áka «guidare». Il dizionario Cleasby-Vigfússon ipotizza che tale parola derivi invece da Ukko, dio dei finni, che per alcune popolazioni, come i Čudi, era anche dio del tuono (Cleasby-Vigfússon 1864). Quest'ipotesi risulta tuttavia debole, in quanto se da un lato un'influenza finnica nella mitologia nordica sia abbastanza plausibile, dall'altro le due forme fonologiche non sembrano corrispondere (Gordon 1927). ― Þrúðvangar «campi della forza»; toponimo che cmopare anche nella forma Þrúðheimr «casa della forza» (Grímnismál [4]). Bilskírnir «lampo di luce».

21c {31} Cfr. Grímnismál [23]. ― La difficoltà del calcolo del numero delle stanze di Bilskírnir è che húndruð in norreno significava originariamente «centoventi» e solo in seguito questa parola venne usata per «cento». Dunque, se si intende l'húndruð di «centoventi», seicentoquaranta sono le porte di Bilskírnir; se si intende l'húndruð di «cento», le porte diventano cinquecentoquaranta. Si veda al riguardo il conto del numero delle porte della sala di Valhǫll citate nella strofa successiva del poema eddico (Grímnismál [24]), di cui Snorri tratta invece molto più avanti, quando racconta del ragnarøkkr (Gylfaginning [40]).

21dTanngnjóstr e Tanngrisnir «digrigna-denti» e «trita-denti». ― Mjǫllnir: probabile derivazione da mala o mola «frantumare», o anche dal gotico milhma «nuvola»; cfr. svedese mol, danese mulm (Cleasby-Vigfússon 1864). ― Megingjarðar: cintura del potere.

22b ― La pianta cui si fa qui riferimento è la Matricaria perforata, oppure la Anthemis cotula, erbacee dai fiori bianchi molto simili alle margherite comuni, ancor oggi detta Baldrsbrá in Islanda o Baldeyebrow in Inghilterra. ― {32} Cfr. Grímnismál [12].

23b-23c {33-34} Questo scambio di battute tra Njǫrðr e Skaði, dove il primo afferma di non sopportare le montagne tanto care alla sua sposa e la seconda di detestare la vita marinaresca del marito, appartengono evidentemente a un carme andato perduto, di cui sono rimaste soltanto queste due strofe, citate da Snorri ①. Per quanto null'altro sia sopravvissuto di questa composizione, ne ritroviamo l'identico motivo in due strofe citate da Saxo Grammaticus nella sua opera, dove i due coniugi sono l'eroe danese Hadingus, amante del mare e delle imprese marinaresche, e la sua sposa Rognilda, innamorata delle montagne:

Cumque sublato iam æmulo complures annos per summam armorum desuetudinem rerum agitatione vacuus exegisset, tandem diutinum ruris cultum nimiamque maritimarum rerum abstinentiam causatus et quasi bellum pace iucundius ratus talibus se ipsum culpare desidiæ modis aggreditur:

Hadingus, una volta ucciso il rivale, trascorse molti anni nell'inazione più completa, lontano dalla pratica militare. Finì per darne la colpa al molto tempo dedicato alla coltivazione della terra e alla troppo lunga rinuncia alle imprese marinaresche; e, come se la guerra fosse per lui più piacevole della pace, se la prese con sé stesso per quest'ozio, dicendo così:

Quid moror in latebris opacis,
collibus implicitus scruposis,
nec mare more sequor priori?
Eripit ex oculis quietem
agminis increpitans lupini
stridor et usque polum levatus
questus inutilium ferarum
impatiensque rigor leonum.
Tristia sunt iuga vastitasque
pectoribus truciora fisis.
Officiunt scopuli rigentes
difficilisque situs locorum
mentibus æquor amare suetis.
Nam freta remigiis probare,
mercibus ac spoliis ovare,
æra aliena sequi locello,
æquoreis inhiare lucris
officii potioris esset
quam salebras nemorumque flexus
et steriles habitare saltus.

Perché m'attardo in queste tane buie,
stretto in mezzo a montagne aspre, e non seguo più,
come ho sempre fatto, il mare? Agli occhi
mi strappa, minaccioso, ogni riposo
l'urlo dei lupi in branco, e fino al cielo
s'alza feroce il grido delle belve,
la crudele impazienza dei leoni.
Tristi sono i deserti delle vette,
e più orribili a cuori risoluti.
Rocce dure, paesaggi ostili affliggono
le menti innamorate dell'oceano.
Sperimentare con i remi i flutti,
esultare dei frutti del saccheggio,
inseguire per sé il denaro d'altri,
smaniare per guadagni tolti al mare
sarebbe una missione più attraente
che abitare meandri e precipizi
delle foreste, e sterili montagne.

Cuius uxor ruralis vitæ studio maritimarum avium matutinos pertæsa concentus, quantum in silvestrium locorum usu voluptatis reponeret, hac voce detexit:

Sua moglie [Rognilda], che amava la vita rurale, era infastidita dal canto mattutino degli uccelli marini. Con questi versi rivelò il suo piacere nel frequentare le foreste:

Me canorus angit ales immorantem litori
et soporis indigentem garriendo concitat.
Hinc sonorus æstuosa motionis impetus
ex ocello dormientis mite demit otium,
nec sinit pausare noctu mergus alte garrulus,
auribus fastidiosa delicatis inserens,
nec volentem decubare recreari sustinet,
tristiore flexione diræ vocis obstrepens.
Tutius silvis fruendum dulciusque censeo.
Quis minor quietis usus luce, nocte carpitur
quam marinis immorari fluctuando motibus?

Gli uccelli, cantando, mi straziano ogni volta che vivo sul mare,
mi scuote il loro garrito, se appena provo a dormire.
La furia, e l'urlo violento della marea che si frange
strappano il dolce abbandono agli occhi assonnati, e il gabbiano
a forza di grida incessanti la notte mi toglie la pace
trafiggendo di odioso fracasso le orecchie sensibili,
e appena mi stendo sul letto non lascia che trovi riposo
l'orribile voce che strepita in toni sempre più lugubri.
Di giorno e di notte, chi coglie una messe di pace più scarsa
di chi sia costretto ad abitare il riflusso dei moti marini?

Saxo Grammaticus: Gesta Danorum [I: viii: 18-19]

Georges Dumézil, che ha dedicato ad Hadingus un lungo studio, mostra molti punti di contatto tra Hadingus e Njǫrðr e, analogamente tra Rognilda e Skaði, e conclude che si tratta di due esiti diversi degli stessi personaggi (Dumézil 1970). Snorri si sarebbe affidato, per il ritratto che qui fa alle due divinità, a un poema perduto (di cui forse una parafrasi in prosa è presente nello Skáldskaparmál). Saxo Grammaticus avrebbe invece usato in maniera massiccia il metodo evemeristico «cucendo» le gesta delle antiche divinità addosso a re ed eroi danesi.

23dǪndurgoð o ǫndurdís: «dea degli sci» o «fanciulla degli sci». ― {35} Cfr. Grímnismál [11].

24a {36} Cfr. Grímnismál [14].

24b Fólkvangr: «campo della battaglia». Sessrúmnir: «spazio per i seggi». ― Freyjur: «signore», da freyja (cfr. tedesco Frau e Fräulein e islandese frú). Il Codex Traiectinus [T] riporta la forma freyjur, che abbiamo preferito per coerenza col nome della dea, mentre gli altri manoscritti riportano fróvur [Rs] o frúr [W | U], che comunque sono varianti contratte di freyja, attestate sin dai tempi antichi (Cleasby ~ Vigfússon 1874).

25bTýrhraust: «intrepido come Týr». Týspakr: «saggio come Týr». ― Úlfliðr: «giuntura del lupo»; «polso» in islandese.

26aBragr karla e bragr kvinna: bragr significa «poesia», ma anche «il migliore», «il più importante». Quindi questi appellativi valgono sia «poeta» o «poetessa», che «il migliore» o «la migliore».

27aHallinskíði: «palo [skíði] inclinato [hallin]», che sarebbe una kenning per «ariete», di cui il nome Heimdallr è un sinonimo (Cleasby ~ Vigfússon 1874 | De Santillana ~ Von Dechend 1969). Secondo un'interpretazione astronomica, l'áss bianco sarebbe una divinità dell'asse celeste, rappresentato come un palo inclinato, che sorveglia e misura il «punto vernale», ovvero l'intersezione fra eclittica ed equatore celeste all'equinozio di primavera, che difatti è noto anche come «punto d'Ariete» (punto che nella nostra epoca si trova in corrispondenza dei Pesci, per effetto della precessione degli equinozi). ― Le «nove madri» di Heimdallr rimandano alle nove fanciulle, figlie di Ægir e di Rán e personificazione delle onde, che macinano la «farina di Amlóði», ovvero la sabbia del mare. ― Gullintanni: «denti d'oro».

27b {37} Cfr. Grímnismál [13].

27c {38} L'Heimdallargaldr, l'«Incantesimo di Heimdallr», è andato perduto, tranne i due versi qui citati da Snorri insieme al titolo.

28a ― L'intervento funesto cui si fa cenno a proposito di Hǫðr è la sua inconsapevole uccisione di Baldr a causa di un inganno perpetrato da Loki, in [§ 49].

29a ― La scarpa di Víðarr è pesante perché viene fabbricata nel corso di tutte le epoche con i ritagli di pelle che i calzolai tagliano dalla punta o dal tacco. Grazie a questa scarpa Víðarr potrà uccidere il lupo Fenrir e vendicare Óðinn durante il ragnarøkkr. Cfr. [§ 51].

32b {39} Cfr. Grímnismál [15].

34a Il termine Fenrisúlfr originariamente significava «il lupo disceso da Fenrir» (Gordon, 1927), come viene attestato nell'Helgakviða Hundingsbana in fyrri [42].

Faðir varattu
fenrisúlfa
ǫllum ellri,
svá at ek muna,
síz þik geldu
fyr Gnípalundi
þursa meyjar
á Þórsnesi.
Padre non fosti
dei lupi di Fenrir
di tutti più antico,
questo io ricordo:
tu fosti evirato
avanti Gnípalundr
dalle gigantesse
presso Þórsnes.

Ljóða Edda > Helgakviða Hundingsbana in fyrri [42]

In seguito, scaldi come Eyvindr Skaldaspillir e altri iniziarono a usare Fenrisúlfr come nome proprio significante «lupo Fenrir»; anche Snorri adottò questa accezione dell'antico appellativo del lupo.

34bÉljúðnir: «bagnato dalla pioggia». Hungr: «fame». Sultr: «carestia». Ganglati: «pigro». Ganglǫt: «pigra» o «trasandata». Fallandaforað: «passo traballante». Kǫr: «lettiga, letto di malattia». Blíkiandabǫl: «luminosa sventura». Ván: «speranza».

35cSøkkvabekkr: «panche sommerse» (cfr. Grímnismál [7]) ①.

Søkkvabekr heitir enn fjórði,
en þar svalar knego
unnir yfir glymja;
þar þau Óðinn ok Sága
drekka um alla daga
glǫð or gullnom kerom.
Søkkvabekkr si chiama la quarta,
là dove possono gelide
onde sopra scrosciare.
Óðinn e Sága
bevono tutti i giorni,
lieti, in coppe d'oro.
Ljóða Edda > Grímnismál [7]

35e ― Non è sicuro che la Gefjun apparsa in [1] sia da identificare con la dea qui citata, nonostante anche della prima era detto fosse «della stirpe degli Æsir» [var ein af Ása ætt]. Giorgio Dolfini sostiene che questa Gefjun nulla abbia a che fare con quella del primo capitolo (Dolfini 1975).

35g ― Difficile trovare un'interpretazione per i quattro epiteti di Freyja qui citati, anche se se ne intuisce l'associazione con la fecondità e la sensualità: Mardǫll è qualcosa di associato al mare, forse «splendore del mare» (Isnardi 1991); Hǫrn forse «velo» (?); Gefn può derivare dal verbo gefa «dare, donare», quindi «dono», ma può anche essere una forma poetica per «donna», soprattutto nel composto hǫrgefn; quindi da associare al precedente Hǫrn; Sýr: «scrofa». ― Hnoss: «preziosa». ― La misteriosa collana dei Brísingar [Brísingamen] e la sua importanza per Freyja vengono riportati anche nel Þrymskviða [53].

Reið varð þá Freyja
ok fnasaði,
allr ása salr
undir bifðisk,
stǫkk þat it mikla
men Brísinga.
Furiosa divenne Freyja
ansava per la rabbia,
la sala tutta degli Æsir
da sotto rimbombava:
nel nulla era sparita
dei Brísingar la collana.
Ljóða Edda > Þrymskviða [53]

E.V. Gordon fa notare che i Brísingar, che fabbricarono la collana, dovevano essere nani o elfi del fuoco. Una traccia del loro nome associato al fuoco rimarrebbe anche nel termine antico norvegese brísingr «fuoco» e dal norvegese moderno brising «fiamma» (Gordon 1927). Nel Sǫrla þáttr si racconta che un giorno Freyja giunse presso una grande pietra dove abitavano quattro nani chiamati Álfrigg, Dvalinn, Berlingr e Grérr. L'entrata era aperta e così vide che stavano fabbricando una meravigliosa collana, mentre, dal canto loro, i nani si invaghirono subito della dea. Quando Freyja offrì loro ori e altre ricchezze per comprare il gioiello, i nani risposero che avrebbero acconsentito a cedergliela solo se lei avesse giaciuto per una notte con ciascuno di essi. Pur di ottenere la collana, la dea acconsentì. Il Brísingamen si associa dunque fin dagli inizi come simbolo di vita sensuale e di fecondità, aspetti dell'esistenza che pertengono a Freyja. Il prezioso monile verrà in seguito rubato dal nemico dell'ordine naturale Loki, come racconta lo scaldo Ulfr Uggasson nella Húsdrápa, e sarà restituito da Heimdallr, il guardiano cosmico, dopo che i due si saranno affrontati a Singasteinn in un duello in cui assumono la forma di foche. Anche nel Bēowulf il monile di Freyja viene chiamato Brōsinga mene, nominato quando l'eroe Hama (Heimir in norreno) lo sottrae a Eormenric (norreno Jǫrmunrekr). La storia di Hama/Heimir potrebbe essere una traslazione successiva del più antico episodio di Heimdallr e Loki.

35hSjǫfn: il nome di questa dea dell'amore viene citato una sola volta nella Prose Edda di Snorri, mentre non si trova mai nella Ljóða Edda. Nella poesia scaldica si trova in rarissime occasioni come generico epiteto di dea o di donna, forse derivato da sefi «affetto, amore». Potrebbe anche trattarsi di un ulteriore nome di Freyja, sconosciuto a Snorri.

35i ― Nel testo islandese c'è un sottile gioco di parole, difficile da rendere in italiano, fra il nome della dea Lofn, il sostantivo lof «permesso, concessione» (ma anche «preghiera») e il participio lofuð, «pregata, lodata».

35j Várar: «voti, giuramenti».

35k Vǫr: «cosciente» (cfr. antico inglese wær «patto, accordo» e inglese ware «consapevole»).

35l Syn: «rifiuto, protesta, smentita».

35mHleinir: da hleina «proteggersi».

35nSnotr: «saggio».

35oHófvarpnir: «lancia-zoccoli».

35sSól e Bil: si veda [11].

36b {42} Cfr. Grímnismál [36].

36cValkirja: lett. «colei che sceglie i caduti», da valr, «caduto, ucciso» e kjósa, «scegliere».

37d Barrey: il nome di questo luogo sembra indicare l'isola di Barra, nelle Ebridi, da una precedente forma Barra-ey «isola di Barra» (cfr. aggettivo Barreyskr «dell'isola di Barra»), anche se nello Skírnismál lo stesso nome, nella grafia alternativa di Barri, viene dato a un boschetto:

Barri heitir,
er vit bæði vitom,
lundr lognfara;
en ept nætr nío
þar mun Njarðar syni
Gerðr unna gamans.
Barri si chiama
quel che noi due conosciamo,
bosco di silenti sentieri.
E fra nove notti
là col figlio di Njǫrðr,
Gerðr scambierà passione d'amore.
Ljóða Edda > Skírnismál [39]

{43} Cfr. Skírnismál [42].

37e ― Beli: non si hanno molte notizie di questo personaggio né del mito dell'uccisione di Beli. Sopravvive solo un riferimento nella kenning «uccisore di Beli» riferita a Freyr. Si è detto si tratti del fratello di Gerðr, la quale afferma, nel momento che Skírnir arriva alla sua porta, di temere per la morte del fratello (Skírnismál [16]). L'interpretazione crea alcune difficoltà: è Skírnir fuori della porta e non Freyr. Inoltre la morte di Beli non è ancora avvenuta, in quanto Freyr ha appena ceduto la sua spada.

Inn bið þú hann ganga
í okkarn sal
ok drekka inn mæra mjǫd;
þó ek hitt óumk
at hér úti sé
minn bróðurbani.
Dunque pregalo di entrare
nella nostra sala
e di bere il miglior idromele;
anche se ho timore
che qui fuori attenda
l'assassino di mio fratello.
Ljóða Edda > Skírnismál [16]

38c {44} Cfr. Grímnismál [18]. Sæhrímnir, Andhrímnir ed Eldhrímnir sono composti di hrímnir, derivato da hrím «fuliggine», quindi possono valere rispettivamente: «bestia fuligginosa», «[colui che è] esposto alla fuliggine» e «fuligginoso [a causa del] fuoco». ― Einherjar: sono i guerrieri caduti che formano l'esercito di Óðinn e che combatteranno al suo fianco durante il ragnarøkkr. Dubbia è l'etimologia di questo nome, che può significare «unico esercito», in riferimento alla battaglia finale.

38f {45} Cfr. Grímnismál [19]. Geri: «predone». Freki: «goloso». Herjafǫðr: «padre degli eserciti», epiteto di Óðinn.

38g Dǫgurðarmáli: lett. «ora del pasto diurno», il momento della colazione, che veniva consumata al dagmál, ovvero alle nove del mattino. Probabilmente era il pasto principale della giornata (Zoëga, 1910). Hrafnaguð: «dio dei corvi», epiteto di Óðinn. Huginn: «pensiero». Muninn: «memoria». ― {46} Cfr. Grímnismál [20].

39c Léraðr: Giorgio Dolfini riporta che secondo alcuni commentatori non è un albero a sé, ma la parte superiore di Yggdrasill (Dolfini 1975).

40c {47} Cfr. Grímnismál [23].

41b {48} Cfr. Vafþrúðnismál [41].

41c {49} Cfr. Grímnismál [44].

42c Á Þrim misserum: in tre stagioni. Si noti che presso i Germani l'anno era diviso in due stagioni semestrali o misseri: inverno ed estate. Le tre stagioni di cui qui si parla corrispondono dunque a un anno e mezzo. Fyrsta vetrardag: il primo giorno d'inverno, solitamente un sabato [laugardagr], che cadeva fra il 10 e il 16 ottobre e dava inizio al primo mese invernale, detto gormánaðr.

42h {50-51} Cfr. Vǫluspá [25-26].

42f Jǫtunmóðr «furia dei giganti», stato di furore incontrollabile e devastante cui vanno soggetti i giganti e altri esseri soprannaturali.

44 Hér þegir Þriði: non è chiaro a cosa si riferisca questo titoletto o glossa che si trova, come gli altri, sul Codex Uppsaliensis [U] Traducendo alla lettera, significa «qui Þriði tace», poiché il verbo þegja «tacere, mantenere il silenzio, essere silenzioso», sembra essere esclusivamente intransitivo. La frase si riferisce forse al fatto che nella versione del Codex Uppsaliensis di questo capitolo dànno risposta a Gangleri solo Hár e Jafnhár, ma non Þriði, il quale comunque nei capitoli successivi riprenderà ancora la parola. Negli altri tre manoscritti, invece, è proprio Þriði che risponde per ultimo a Gangleri e inizia a raccontare la saga di Þórr e Útgarðaloki, non prima di averlo ammonito con queste parole: «ora però dovrai tacere» [En þér er at þegja], per cui abbiamo preferito tradurre il titoletto «Qui interviene Þriði», interpretando più liberamente il titolo e adattandolo al contesto.

44f Þjálfi e Rǫskva: i due figli del fattore probabilmente appartenevano in origine al mondo divino o soprannaturale. Il nome Þjálfi, che contiene infatti la radice álf- «elfo», può valere «elfo ladro»; nel capitolo successivo viene infatti detto «il più veloce fra gli uomini». Il nome di Rǫskva può essere corradicale del verbo rǫskvast «crescere, svilupparsi», quindi poteva essere una figura legata alla fertilità e alla fecondità. Ótta: l'ultima parte della notte.

45d Skrýmir: corradicale di skrúð «ornamento, addobbo», quindi «l'adorno», nell'accezione di «travestito, sotto mentite spoglie», come risulterà più chiaro in seguito.

45j Útgarðaloki «Loki di Útgarðr», diverso dal Loki degli Æsir che accompagna Þórr. Forse in origine chi accompagnava Þórr in questo episodio era un altro personaggio, che poi successivamente è stato identificato con lo stesso Loki, per cui assistiamo in qui a uno sdoppiamento della personificazione e della funzione di Loki: da un lato l'aspetto malvagio e ingannatore che si fa beffe degli Æsir nella forma di Útgarðaloki, dall'altro il Loki esperto di stratagemmi, ma salvifico, amico e alleato di Þórr.

45k ― «...gli Æsir non gli augurassero buona fortuna» [eigi er þess getit at æsirnir bæði þá heila hittask]: questa allusione diverrà più chiara in seguito, quando verrà svelata la relazione fra Skrýmir e Útgarðaloki.

46kVítishorn: letteralmente «corno della punizione». Quando gli appartenenti alla drótt, la corte di un sovrano nordico, non rispettavano le leggi o le consuetudini del gruppo, potevano subire punizioni di vario tipo, fra cui c'era anche quella della bevuta tutta d'un fiato da un corno che solitamente veniva riservato per tale scopo, detto per l'appunto vítishorn.

47cGrésjárn: parola dal dubbio significato, ma che probabilmente si riferisce a un oggetto di ferro con proprietà magiche. Dei due termini che la compongono, si ritiene che il primo sia un prestito dall'antico irlandese grés «arte, opera d'arte», mentre járn è la parola norrena per «ferro», da cui la scelta di tradurre «fil di ferro incantato», condivisa anche da altri traduttori come Antony Faulkes e Giorgio Dolfini (Dolfini 1975 | Faulkes 2005). Altri studiosi fra cui Vigfússon, Brodeur e Anderson rimangono più generici, traducendo semplicemente con «ferro» o «filo di ferro».

47d ― I nomi propri dei personaggi chiamati da Útgarðaloki creano un immediato gioco semantico con le facoltà di cui sono dotati. In particolare Logi significa «fiamma» e infatti viene descritto come vilieldr «fuoco selvaggio».

47e ― Hugi è sinonimo di hugr «mente, pensiero».

47g ― Questo inciso eziologico non fa parte del discorso di Útgarðaloki. Sono parole di Þriði, o anche di Snorri, che interrompono per un attimo la tensione drammatica della narrazione.

47i ― Elli significa infine «vecchiaia».

48b ― Questo Hymir non è lo stesso Ymir descritto nei primi capitoli del Gylfaginning, anche se la grafia nel testo nordico è identica. Dei quattro manoscritti, l'unico che differenzi seppur di poco il nome di questo gigante da quello del macroantropo Ymir è il Codex Uppsaliensis [U] dove viene chiamato Eymir. Nel testo nordico abbiamo preferito lasciare la grafia più frequente, ovvero Ymir, ma per maggiore chiarezza nella traduzione utilizziamo la forma Hymir, che generalmente è quella più usata per questo personaggio, in analogia anche con l'Hymiskviða, l'Hárbarðsljóð e il Lokasenna, in cui viene nominato questo gigante. Anche la normalizzazione del Gylfaginning di Anthony Faulkes adotta questo principio (Faulkes 2005).

48d ― Himinhrjóðr: «muggito celeste»? (Brodeur 1916). ― Nǫkkvi: una piccola imbarcazione a remi.

49 ― In questo capitolo vengono illustrati alcuni dettagli del funerale nordico: il morto veniva posto sulla propria nave, su cui veniva allestita una pira per il rogo funebre. Insieme al defunto venivano poste una o più fanciulle (serve che si offrivano volontarie) e i suoi beni più preziosi, fra cui il suo cavallo. Fra gli astanti, chi voleva aggiungeva alla pira un proprio tributo: spesso un monile prezioso, armi, cibo o altri beni. Il rito del funerale nordico viene riportato in maniera molto simile dal viaggiatore arabo Ahmad ibn Faḍlān nel suo Kitāb ilā malik al-Saqāliba, «Libro sul re dei Saqāliba», in cui narra del proprio incontro con i Variaghi o Rus', popolazione scandinava stanziata lungo il corso del Dnepr e del Volga (Pörtner 1972).

49cÞing: assemblea degli uomini liberi e, per estensione, qualunque forma di assemblea riunita per motivi politici, giudiziari o consultivi. In Islanda, in epoca vichinga, fu costituita un'assemblea generale di tutta l'isola, l'Alþing, che può essere considerata la prima forma di parlamento democratico in Europa.

49eVápn eða viðir: letteralmente «arma o albero». Qui si è preferito rendere «arma o legno», nel senso di armi da taglio e da lancio, che solitamente erano di legno. In questo caso però viðir è volutamente ambiguo in quanto anticipa il ruolo che un ramo di vischio avrà in seguito per la morte di Baldr.

49qGjallarbrú: ponte sul fiume Gjǫll.

49y {52} Karls sonar: «figlio del karl». Karl in norreno sta per «uomo libero, proprietario terriero, brav'uomo». Poiché si parla di Baldr, sembra evidente che karl sia riferito a Óðinn, anche se questa classe sociale è generalmente associata a Þórr. Probabilmente, questa strofa pronunciata da Þǫkk, attestata solamente in Snorri, apparteneva a un antico poema perduto sulla morte di Baldr.

51aRagnarøk[k]r è la forma utilizzata nell'Edda di Snorri e significa letteralmente «crepuscolo degli dèi». Il termine regin in poesia come in prosa spesso assume il significato di «poteri, potenti» per indicare gli dèi, i quali a loro volta rappresentano le forze che sorreggono e ordinano l'universo. Per estensione, regin arriva talvolta a designare tutto il mondo, per cui è anche corretta l'interpretazione più popolare di ragnarøkr come «fine del mondo». Røk[k]r significa infatti «crepuscolo, fine». Nella Ljóða Edda si ritrova invece la forma ragnarǫk, di analoga grafia ma, almeno in origine, di diverso significato: il secondo termine del composto, rǫk, vuol dire principalmente «origine, ragione», ma può anche essere inteso come «segno, portento, cosa o fatto meraviglioso». L'espressione ragnarǫk aveva dunque probabilmente il significato originale di «storia degli dèi e del mondo» (Cleasby ~ Vigfússon 1874), forse inteso come totalità della sapienza mitologica, anche se il termine si specializzò assai presto in senso escatologico, in riferimento alla fine del mondo. L'espressione utilizzata da Snorri, ragnarøkr, è ormai specifica in quest'ultima sfera di significato.

51bFimbulvetr: «inverno prodigioso». Secondo alcuni, il mito dell'inverno innaturalmente lungo e maligno potrebbe essere un lontano ricordo, estremizzato e amplificato, di una stagione particolarmente rigida, magari una fase climatica fredda o una vera e propria glaciazione. In effetti l'ultima glaciazione, quella di Würm, terminò attorno all'anno 8200 a.C. e in seguito a essa si ebbero altri periodi di raffreddamento globale del pianeta. Tuttavia si parla di un inverno escatologico anche in altre culture indoeuropee, come nella tradizione iraniana. ― Come spiegato alla nota 42c, le stagioni [misseri] del calendario nordico erano semestrali; dunque «tre stagioni» [þrír saman] corrispondono a un anno e mezzo, che inizia con un inverno, si chiude con un inverno, e al centro non ha estate.

51c {53} Cfr. Vǫluspá [45]. ― Hart er með hǫlðum: il quinto verso è identico in tutti i manoscritti, a eccezione del Codex Uppsaliensis [] ove si ritrova la variante [har]t er í heimi, ovvero «dura prova per il mondo» anziché «per gli uomini». Il termine hǫlðr è riportato nelle fonti più antiche anche come harlðr, da cui si evince che la ð è inflessiva e non radicale. Questa parola ha in realtà un'accezione specifica in campo amministrativo e legale: indicava infatti una classe di proprietari terrieri dotati di speciali diritti. In poesia hǫlðr diviene sinonimo di «uomo».

51j Gnipahellir, «caverna della vetta», è il luogo dove è legato il cane Garmr, come affermato nel cupo ritornello che si ripete per ben quattro volte in Vǫluspá [44 | 49 | 54 | 58]. Il toponimo viene riportato in questa forma in tre dei quattro codici dell'Edda di Snorri [s | | ], i quali riportano che Garmr è legato «davanti a Gnipahellir» [fyrir Gnipahelli]. Il Codex Uppsaliensis [] scrive invece «in Gnipalundr» [frá Gnipalundi]. Il toponimo Gnipalundr, «bosco della vetta», è attestato in un poema eddico come il luogo dello sbarco della flotta dell'eroe Helgi (Helgakviða Hundingsbana in fyrri [30 | 34 | 40 | 50), e sembra trattarsi di un luogo geograficamente situato sulle coste del Baltico, per quanto non identificabile con certezza. Al contrario, Gnipahellir pare appartenere alla geografia mitica. Ci si può dunque chiedere per quale motivo il codice [] sostituisca Gnipahellir con Gnipalundr: si tratta di una confusione tra due toponimi col nome affine, oppure c'è una relazione di qualche tipo?

51o {54-62} Cfr. Vǫluspá [45-57]. ― {57} Býleistr: fratello di Loki, cfr. [33]. ― {58} Questa strofa era già stata citata da Snorri in [4f: vi]. {59} Hlín: qui sembrano confondersi le figure di Hlín e Frigg, oppure Hlín in questo caso è da intendersi come epiteto di Frigg: il «secondo lutto» è infatti la morte di Óðinn, mentre il primo è probabilmente la morte di Baldr. ― {60} Hveðrungr: apparentemente un altro nome di Loki (ma l'epiteto è anche attribuito a Óðinn). ― {61} Hlǫðyn (o Hlóðyn): nome di Jǫrð, madre di Þórr.

51p {63} Cfr. Vafþrúðnismál [18].

52b Brimir: nome dal significato incerto, ma probabilmente «spumosa», in riferimento alla buone bevande (come la birra) che qui i giusti troveranno. Più che il nome della sala, potrebbe anche essere quello del suo possessore, in particolare potrebbe trattarsi di un altro dei nomi di Ymir. Effettivamente, nella Vǫluspá viene espressamente ricordata una...

...bjórsalr jǫtuns,
en sá Brimir heitir.

...sala da birra del gigante
che è chiamato Brimir.

Ljóða Edda > Vǫluspá [37]

Nel Codex Uppsaliensis [] la sala viene chiamata Brimlé, in probabile analogia con Gimlé. Nel Codex Wormianus, inoltre, al posto della frase hann stendr ok á himni «anch'essa sta in cielo», si trova hann stendr á Ókólni «essa si trova in Ókólnir», nome di luogo non meglio precisato, che significa «mai freddo» e che viene citato anche in Vǫluspá [37]. ― Niðafjǫll: letteralmente «monti della luna calante»; da nið «luna calante» e fjǫll «monti». ― Sindri: nello Skáldskaparmál il nome di un nano, mentre in Vǫluspá [37] è il nome dell'antenato degli abitanti della sala.

52c Nástrandir: «spiagge dei cadaveri», da nár «cadavere» e strǫnd «spiaggia».

52d {64-65} Cfr. Vǫluspá [38-39].

52e {66} Cfr. Vǫluspá [39].

53bRúnar sínar, «le loro rune». Il termine rún significava in origine «segreto» o «mistero» (cfr. norreno rýna «fare discorsi segreti», tedesco raunen «sussurrare»), e quindi, per estensione «sapienza magica». Solo successivamente il termine si è spostato dal mondo dell'oralità a quello della parola scritta, indicando quindi i segni dell'alfabeto runico [fuþark], ai quali venne peraltro attribuito un carattere magico, com'è evidente dalle iscrizioni rimaste su amuleti, pietre, armi e ossa. ― Le pedine dorate [gulltǫflur]: pezzi di un gioco da tavolo come la dama o gli scacchi. Nella Vǫluspá si racconta che gli dèi durante l'«età dell'oro», caratterizzata da abbondanza e spensieratezza, passavano il loro tempo alla scacchiera e compare il verbo tefla «giocare al tavolo» oppure «giocare a scacchi».

Teflðu í túni,
teitir váru...

Nel cortile giocavano a scacchi;
erano ricchi...

Ljóða Edda > Vǫluspá [8]

Il ritrovamento da parte degli dèi sopravvissuti delle pedine d'oro simboleggia l'inizio di una nuova età dell'oro, poiché il cosmo ha ritrovato un nuovo ordine. Seguendo l'interpretazione astronomica di De Santillana, lo si può interpretare come l'inizio di un nuovo ciclo cosmico che viene segnato dallo spostamento del centro di rotazione celeste a seguito della precessione degli equinozi. Le pedine dorate potrebbe quindi essere una metafora per indicare le stelle, «ritrovate» perché disposte in un nuovo ordinamento celeste. (De Santillana ~ Von Dechend 1969) Sicuramente il gioco a cui qui si fa riferimento era qualcosa di diverso dai nostri scacchi. Un frammento di una scacchiera, rinvenuto a Wimose (Danimarca) in una tomba risalente al 400 d.C., rivela un tavoliere di diciotto caselle per lato, senza distinzione di colore. I pezzi erano simili a quelli della dama e sembra si muovessero sulle intersezione tra le linee. Il gioco consisteva in una sorta di assedio: le pedine bianche, schierate sul perimetro della scacchiera, dovevano conquistare il re, inizialmente posto al centro della tavola e difeso dalle pedine nere. Forse si faceva uso anche di un dado. Nella gara di sapienza fra Gestumblindi (Óðinn) e re Heiðrekr si accenna per ben tre volte a questo gioco, che viene chiamato Hnettafl o Hnefatafl (Hervǫrs saga [10]). La parola tafl (cfr. latino tabula) indica il tavolo, il piano di gioco, la scacchiera in sé, e quindi, come verbo, il «giocare» generico. Hnefi era il pezzo principale della scacchiera, che aveva più o meno un'analoga funzione al re negli scacchi moderni. Gli scacchi come li conosciamo noi arrivarono in Scandinavia in epoca più tarda e soppiantarono il Hnefatafl solo intorno al XVI secolo.

53c {67} Cfr. Vafþrúðnismál [51]Vingnir: nome che si ritrova per indicare sia Þórr che Óðinn in diverse fonti. In questo caso, dato il contesto, è un nome di Þórr. Tuttavia in Skáldskaparmál [11] lo stesso Þórr viene detto fóstri Vingnis, ovvero «figlio adottivo di Vingnir», per cui il medesimo nome sembra riferirsi ad Óðinn. Þjóðólfr ór Hvíni nel suo Haustlǫng riportato in Skáldskaparmál [25], usa Vingnir per riferirsi a un gigante, che però potrebbe essere sempre Þórr. Se ne noti inoltre l'analogia col nome Vingþórr.

53d ― Hoddmímir: probabilmente è il nome di un gigante della prosperità (da hodd «tesoro»), oppure è un nome alternativo del gigante Mímir (Faulkes 2005). Potrebbe anche trattarsi di un semplice toponimo che allude a prosperità e abbondanza. ― Líf e Leifþrasir: rispettivamente «vita» e «ostinazione di vita».

53e {68} Cfr. Vafþrúðnismál [45].

53fHon «lei» e móður sinnar «sua madre» sono riferiti al sole, che nel nordico come nelle altre lingue germaniche è di genere femminile. Nella nostra traduzione si è preferito lasciare i riferimenti femminili del sole, anche per non perdere il nesso con i versi successivi.

53g {69} Cfr. Vafþrúðnismál [47]. ― Álfrǫðul: composto di rǫðull, «aura, gloria» e, in poesia, «sole» (cfr. nota 1b). Si tratta di un altro nome poetico del sole, letteralmente «luce degli elfi».

Bibliografia
  • ANDERSON Rasmus Bjǫrn [cura], The Young Edda, also called Snorre's Edda, or the Prose-Edda. Chicago 1879.

  • BRANSTON Brian, Gods of the North. Thames & Hudson, London 1955. → ID. Gli dèi del nord. Mondadori, Milano 1991.
  • BRODEUR Arthur Gilchrist [cura], The Prose Edda. Chicago, 1916.
  • CLEASBY Richard ~ VIGFÚSSON Guðbrandur, An Icelandic-English Dictionary. Oxford, 1874.
  • DE SANTILLANA Giorgio ~ VON DECHEND Hertha, Hamlet's Mill. Gambit, Boston 1969. → ID., Il mulino di Amleto. Adelphi, Milano 1983 [1990].
  • DOLFINI Giorgio [cura]: SNORRI Sturluson, Edda Adelphi, Milano 1975.
  • DUMÉZIL Georges, Du mythe au roman. Presses Universitaires, Parigi 1970. → ID., La saga di Hadingus. Mediterranee, Roma 2001.
  • FAULKES Anthony [cura], Edda. Prologue and Gylfaginning. Viking Society for Nothern Research, London 2005.
  • FAULKES Anthony [cura], Edda. Skáldskaparmál. In «Northern Studies». Viking Society for Northern Research. London 1998.
  • GORDON Eric Valentine, An introduction to old norse. Oxford 1927.
  • HOLTSMARK Anne, Norrøn mytologi. Tru og mytar i vikingtida. Oslo 1970.
  • ISNARDI Gianna Chiesa [cura]: SNORRI Sturluson, Edda di Snorri. Rusconi, Milano 1975.
  • ISNARDI Gianna Chiesa [cura], Leggende e miti vichinghi. Rusconi, Milano 1977.
  • ISNARDI Gianna Chiesa, I miti nordici. Longanesi, Milano 1991.
  • KOCH Ludovica [cura], Gli Scaldi. Poesia cortese d'epoca vichinga. Einaudi, Torino 1984.
  • KOCH Ludovica ~ CIPOLLA Maria Adele [cura]: SASSONE Grammatico, Gesta dei re e degli eroi danesi. Einaudi, Torino 1993.
  • MÜLLENHOFF Karl, Ueber die Vǫluspá. In: «Deutsche Alterertumskunde». Berlino, 1908.
  • PÖRTNER Rudolf, L'epopea dei vichinghi. Garzanti, Milano 1972.
  • SCARDIGLI Piergiuseppe [cura] ~ MELI Marcello [trad.], Il canzoniere eddico. Garzanti, Milano 1982.
  • ZOËGA Geir T., A coincise Dictionary of Old Icelandic. Clarendon Press, Oxford 1910.
BIBLIOGRAFIA
Archivio: Biblioteca - Guglielmo da Baskerville
Area: Germanica - Brynhilldr
Traduzione e note di Stefano Mazza.
Creazione pagina: 21.10.2006
Ultima modifica: 23.04.2015
 
POSTA
© BIFRǪST
Tutti i diritti riservati